Ads by Google Ads by Google

Tulafono e faavae aloaia ai le Ofisa o Fesootaiga a Amerika Samoa


Le Loia Sili a le malo, Mitzie Jessop Taase ina ua mae’a le iloiloga i luma o le Komiti o Fesootaiga a le Maota o Sui e talanoaina ai le pili e faa tulafono ai loa le faavaeina o le Ofisa o Fessootaiga a le malo. [ata AF]
ausage@samoanews.com

Pago Pago, AMERIKA SAMOA

 

Ua i luma nei o le Fono Faitulafono se Tulafono mai le faigamalo a Amerika Samoa e aloaia ai i lalo o le Tulafono le faavaeina o le Pulega o Fesootaiga a Amerika Samoa (ASTCA).

 

I le gagana o le tulafono o loo taua ai e faapea, o le ASTCA na faagaioia i lalo o le vaaiga a le Ofisa o Galuega Lautele a le malo o Amerika Samoa i le 1963, ona mulimuli ane lea avea ma Ofisa o Fesootaiga i le 1972 seia oo ina faavae loa le ASTCA e ala i le poloaiga faalaua’itele a le Kovana e avea ai ma vaega e faataamilo ana tupe ma toe faaaoga i le 1998.

 

Ua amata ona faalautele le auaunaga a le ASTCA mai lava i fesootaiga mamao e oo i le faagaioiga o le uasea a le ASH-Cable, ma vave ai lava ona faaopoopo pea fesootaiga tau initaneti e fa’aaoga ai le poloketi a le BLAST, o upega ma fesootaiga tafailagi o le O3b ma soo ai nei loa ma le uaea o fesootaiga a le Hawaiki.

 

E le ma fuafuaina le tupu pea o le auaunaga a le ASTCA i luma, ma o se itu taua tele le tatau lea ona savavali faatasi Amerika Samoa ma le tomai faaonoponei (technology) o loo moomia i le tautua ma le auaunaga a le ASTCA ina ia mafai ai ona maua mai fesootaiga ma le tamaoaiga o le lalolagi, ina ia mautinoa e tupu atili ai pea lenei tautua i le atunu’u.

 

O le mea moni lava, ua sauni le ASTCA e tuu atu i ai le malosi e faagaioia ai lona lava faavae e manuia ai le atunuu atoa foi ma le malo. O le a tula’i mai ai se isi tulaga lelei tau tupe, ma siitia ai le tulaga o le galuega mo tagata, ma unaia ai le aga’i i luma ma tupu tupu atili ai pea le faamoemoe o ana auaunaga i le teritori.

 

Ona o lea tulaga, ua manatu ai loa le faigamalo ina ia faavaeina i le Ulutala 15 o le Tulafono Toe Teuteu a Amerika Samoa le Mataupu 4 ina ia faamautuina ai le aloaia loa o le faavaeina o le auaunaga a le ASTCA i le atunu’u.

 

FAAVAEINA O LE ASTCA

 

O le Malosiaga Tau Fesootaiga (ASTCA) ua faavaeina nei e avea ma vaega e pulea tumaoti, ma avea ai o se lala o le Vaega Faamalosi Tulafono a le malo o Amerika Samoa.

 

O le a tuuina atu i ai le malosi na te faatautaia ai auaunaga mo le manuia o le atunu’u atoa; saili auala eseese e faaleleia atili ai fesootaiga tau initaneti, telefoni feavea’i, fesootaiga faavaomalo, ma isi lava ituaiga fesootaiga e aofia ai le va ma tagata taitoatasi faapea ai pisinisi ma atunuu mamao.

 

Ua tuu atu ai fo’i le malosi na te saunia faalauaitele ai lafoga ma totogi o auaunaga ma isi lava tulafono faa le galuega mo le faataunuuina atoa ai ma le faaleleia o lana auaunaga mo tagata lautele. E mafai fo’i ona ia faia ni aitalafu mo le faataunuuina o ni galuega tetele, ma ia aua ne’i silia le aitalafu i le 50% o meatotino o i ai a le ASTCA sei vagana ai se mea ua faamaonia mai le Fono.

 

KOMITI FAATONU

 

O le a pulea le ASTCA e se Komiti Faatonu e taua o le Komiti Faatonu a le ASTCA, e to’a 7 ona sui e tofia mai e le Kovana ma faamaonia e le Fono Faitulafono. E ta’i 4 tausaga le umi e galulue sui o le Komiti Faafoe a le ASTCA ona suia lea o sui fou.

 

E mafai ona faatula’i ese e le Kovana se sui mai le Komiti Faafoe pe afai ua ia le faataunuuina ona tiute e tatau ai,oo se mafua’aga tatau fo’i e silafia e le Kovana ua tatau ai ona faamuta lana tautua. 

 

O totino o le Komiti Faatonu latou te maua totogi ta’i $6,000 i le tausaga ae $7,000 le totogi e maua e le Ta’ita’ifono o le Komiti Faatonu.

O le Komiti Faatonu latou te filifilia tofiga maualuluga i totonu o le Malosiaga o Fesootaiga e aofia ai le Pule Sili (CEO), Pule o Faagaioiga o Galuega (COO); Pule o Tupe (CFO) ma le Inisinia Sinia (CTO).

 

E matai fo’i e le Komiti Faatonu ona soloia tulafono sa pasia e faatonu ai galuega a le ASTCA; iloilo ma faamaonia totogi o tagata faigaluega; pasia tupe faasoasoa faaletausaga a le ASTCA, ma faia atina’e e faaleleia ai le tautua a le ASTCA.

 

E mafai lava ona faaauau pea ona tautua o tagata o loo i le Komiti Faatonu tusa lava po uamae’a a latou taimi seia oo ina tofia ma faamaonia se tagata e sui tulaga.

 

TIUTE O LE LOIA SILI

 

O le Loia Sili a le malo o Amerika Samoa e avea ma loia fautua mo le ASTCA i mataupu tau le tulafono vagana ai ua i ai se loia e faa faigaluega e le ASTCA mo le faatinoina o mataupu tau tulafono.

 

ILOILOGA A LE MAOTA O SUI

 

O le Loia Sili a le malo ia Mitzie Jessop Taase ma le Pulesili o le ASTCA ia Fala Sualevai na molimau i le iloiloga sa faataunuuina i luma o le Komiti o Fesootaiga a le Maota o Sui i le vaiaso na te’a nei.

 

O le autu o lea iloiloga, o le fesiligia lea o molimau e faatatau i le tulafono tau faaofi e faatulafono ai loa galuega faatino a le Malosiaga o Fesootaiga a le atunu’u, le ASTCA.

 

Na taua e molimau lo la lagolagoina o le tulafono e avea ai le ASTCA ma Vaega Tumaoti, a o se lala fo’i o le faigamalo a Amerika Samoa.

 

Saunoa le Loia Sili, o lenei pili sa fuafua mai i le taimi a o galuega ai i le Senate, faatasi ai ma le lagolago a le alii Loia ia William Ledoux lea ua galue nei i le Ofisa o le Kovana, ae o ia fo’i o le loia mo le ASTCA.

 

Na fesili le afioga i le alii Faipule ia Larry Sanitoa i le Loia Sili pe na te lagolagoina le fautuaga e aveese ai mai le gagana o le tulafono le faaupuga lea e faapea mai, “E mafai lava ona faaauau pea ona tautua o tagata o loo i le Komiti Faatonu tusa lava po uamae’a a latou taimi seia oo ina tofia ma faamaonia se tagata e sui tulaga”.

 

Saunoa le Loia Sili, o le mafua’aga na tuu ai i totonu le gagana lea i le tulafono, e fuafua mo le taimi e faatino ai galuega a le Komiti Faafoe ae le o atoa le aofa’i o sui e tatau ai ona usuia se fonotaga.

 

Na taua e Sanitoa lona popolega i le gagana lea o le tulafono, ona o se tasi lenei o faafitauli ua tele Komiti Faafoe na alia’e mai ai, e pei o le Komiti Faafoe a le ASPA ma le Ofisa o le Litaea, i le mae’a lea o le taimi e avea ai se tasi ma sui o le Komiti Faafoe,ae o loofa’aauau pea lava.

 

E talitonu Sanitoa, afai ua faia e i latou nei ua mae’a tausaga e tautua ai i le Komiti Faafoe ni faaiuga, e tatau lava ona tulituli loa i latou nei e tusa ai o faaiuga ua latou faia.

 

E oo lava fo’i i le malosi o loo tuuina atu i le Komiti Faafoe latou te tofia ma filifilia ai tagata faigaluega e umia tulaga maualuluga e pei ole COO ma le CFO, e talitonu Sanitoa, o le tiute lea e tatau ona faatino e le Pulesili o le ASTCA, aua o ia tonu lea e galulue ma i latou nei.

 

Na faamanino e Sualevai lona lagolagoina o le gagana o le tulafono, ma le malosi e tofia ai e le Komiti Faafoe i latou e umia tofiga maualuluga i le ASTCA. Sa ia taua e faapea, o lo o maua fo’i le avanoa e tuu atu ai le fautuaga a le CEO a o le i filifilia e le Komiti Faafoe i latou e umia tofiga maualuluga a le Ofisa.

 

Na fesili le afioga i le alii Faipule ia Vailoata Amituana’i pe talafeagai le filifilia o se Komiti e Vaavaaia Totogi o tautua o le a faatula’i e le ASTCA (Public Utility Commisssion), ina ia aua ai ne’i soona maualuga totogi e fa’aee mo le atunu’u. Saunoa le Loia Sili, e taua le fautuaga, pau le faafitauli, afai e faatula’i se PUC, lona uiga o le a i ai foi ma le isi tau faaee mo le malo i le tau faatupeina lea o nisi e galulue i le Ofisa o le PUC.