Ads by Google Ads by Google

Lapataia atunu’u a’afiaga o le kanesa e mafua mai ulaula tapa’a


Se tasi o vaaiga i sui o le falema’i o le LBJ i le fa’alauiloaina ai o auala e tete’e atu ai i gasegase pipisi o lo o aafia ai le atunu’u. [ata AF]
ausage@samoanews.com

O se tasi o fautuaga sa mafai ona folasia e i latou sa tofia e fai ma Matua o Faiva, latou te fa’asoaina ta’iala e puipuia ai le atunu’u mai a’afiaga o gasegase matuia e pei o le kanesa, i le fonotaga a le Vaega o le Soifua Maloloina sa faia i le vaiaso na te’a nei, o le lapataia lea o tagata i ‘auga o le ulaula tapa’a, lea e mafua ai ona maua le gasegase o le kanesa.

 

Na taua e le tama’ita’i foma’i mai le falema’i o le LBJ ia Monita Adip e fa’apea, e ui i le anoanoa’i o ituaiga kanesa ua molimauina i totonu o le malo tele o Amerika fa’apea ai ma ona teritori i le taimi nei, peita’i o se tasi o kanesa ua molimauina le to’atele o tagata ua maliliu ai, o le kanesa o le mama, e mafua mai i le ulaula tapa’a.

 

“E le gata e a’afia ai le mama, ae oo lava fo’i i isi vaega o le tino e pei o le fatuma’a, manava, fa’ai, ala ‘ai o le tagata, fa’apea ai ma le fofoga o le tagata, e matua a’afia vaega uma ia o le tino i isi ‘auga o le kanesa, e mafua mai i le oona o le vailaau o lo o maua i le tino o le tapa’a”, o le saunoaga lea a Adip i le Samoa News.

 

O fa’amaumauga sa mafai ona fa’alauiloa i lea fonotaga na taua ai e fa’apea, o se tasi o mafua’aga e to’atele ai ali’i e maliliu i totonu o le Iunaite Setete, e mafua mai ona o le kanesa o le mama, ae o le to’atele fo’i o i latou e maliliu i lea gasegase, latou te tagofia le tapa’a atoa ai ma isi lava ituaiga sikaleti e maua ai vailaau oona i totonu.

 

I le tausaga e 2011 e oo mai i le 2015, sa tu’u fa’atasia ai e le Ofisa o le Soifua Maloloina a le lalolagi (WHO) ni fa’amaumauga e fa’atatau i ituaiga gasegase o lo o mafua ai ona maliliu le to’atele o tagata, ma ua atagia mai ai i ia su’esu’ega, o le to’atele o tagata o le lalolagi o lo o maliliu i fa’ama’i pipisi fa’apea ai fo’i ma fa’ama’i e le pipisi, ae mafua mai i le fa’atamala lea o filifiliga ma fa’aiuga fai.

 

O le fonotaga lona lua a le Vaega o loo galulue i le puipuia o le Soifua Maloloina i le atunu’u, lea na fa’atautaia mo le 2 aso i le vaiaso na te’a nei, o le agaga autu ia mafai ona fetufaa’i auala ma metotia e puipuia ai le atunu’u mai fa’ama’i eseese.

 

O se sauniga lotu puupuu na saunoa e le afioga a Patele Pale Teofilo Schmidt na tatala aloaia ai lenei polokalame, sosoo ai loa ma le saunoaga mai le Pulesili o le Falema’i o le LBJ, tofa Taufete’e John Faumuina, ae fa’ai’u ai i le saunoaga a le malo, lea na saunoa i ai le afioga i le Lutena Kovana ia Lemanu Peleti Mauga.

 

Saunoa Taufete’e e fa’apea, e le laiti lu’itau o lo o fetaia’i ma le vaega o le soifua maloloina i Amerika Samoa i le taimi nei, aemaise lava i le LBJ, e fai o lu’itau i le le lava o tupe e fa’atino ai auaunaga eseese, ae le o lu’itau i le le lava o vailaau mo togafitiga, le lava tupe e auina atu ai ni isi e aoaoina i aoaoga faapitoa mo le faaleleia o puipuiga mo le soifua maloloina, faapea ai fo’i ma lu’itau i le fa’atamala o tagata e tausi lelei lo latou soifua maloloina.

 

I le faaiuga o lana saunoaga, sa ia fautuaina ai sui uma o lo o galulue i le puipuia o le soifua maloloina o tagata o le atunu’u, ina ia vaavaai ma fa’asoa metotia eseese e mafai ai ona puipuia ma faasao ola o tagata mai le a’afia i fa’ama’i matuia.