Ads by Google Ads by Google

Fautuaina Fa’atonusili taofi le toe malaga i fafo i le taimi lenei


[ata: archive]
ausage@samoanews.com

Talu ai suiga ua maitauina i le itu tau tupe i totonu o le malo tele o Amerika, lea fo’i ua vaaia le ono a’afia ai o tupe fesoasoani e ono maua e Amerika Samoa i lenei tausaga tupe, ua fautuaina ai e le afioga i le ali’i kovana ia Lolo Matalasi Moliga lana Kapeneta, ina ia taofiofi le toe faia o ni malaga mo fonotaga i fafo i Amerika Samoa i lenei taimi o le tausaga, ina ia tau fa’asao mai tulaga o tupe e alu mo malaga i fafo, ae fa’aagaga e fa’atino ai isi manaoga taua mo le malo.

 

I le fonotaga a le kovana ma lana kapeneta i le vaiaso na te’a nei, na taua ai e Lolo ni isi o tulaga tuai o loo maitauina pea le tula’i mai i matagaluega eseese o le malo, o le leai o se taumafai e fa’atonutonu le soona fa’aalu o tupe i malaga, ae ua atili ai le tele o talosaga e tuuina atu i lona Ofisa.

 

“O le tulaga lea ua ou maitauina i le taimi nei, talu ona fo’i mai le malaga sa toesea ai ma le malo i ni nai vaiaso ua mavae atu, e silia i le 10 talosaga mo malaga i fafo (T.A) o lo o ta’atitia i luga o le Ofisa o le Lutena Kovana, pau le itu ou te fa’afetaia ai le afioga a Lemanu, na te lei sainia ma se pepa o ia talosaga, ae o la’u vaavaai i ai, e le tatau ona toe fuafua se Faatonusili poo se isi lava tagata faigaluega e malaga i fafo mo ni fonotaga i le vaitaimi lenei o le tausaga, ae tatua ona tatou galulue fa’atasi e fa’atonutonu tulaga o tupe fa’aalu i malaga i fafo, ona e le gata e le o lelei le itu tau tupe a le malo, ae tatau fo’i ona tatou vaavaai toto’a i le tulaga lea o loo i ai tala o le tupe a le malo”, o le saunoaga lea a le ali’i kovana.

 

Saunoa atili fo’i le ali’i kovana e fa’apea, “Afai e fa’aauau ai pea le tulaga o loo fa’aalu ai tatou tupe i le taimi nei, ua valoia le ono tapunia o le tausaga tupe lenei i le aitalafu e $16 miliona, ma o le mafua’aga lea e talosaga atu ai i le tatou Kapeneta, e mafai ona tatou faia isi tulaga o loo tatou naunau i ai i isi tausaga e 3 o loo mulimuli mai o le nofoaiga, ae le mafai ona tatou faia i le tausaga tupe lenei, pau le fautuaga i le tatou kapeneta, ia taofiofi le fa’aaogaina o tupe a le malo”, o le saunoaga lea a le ali’i kovana.

 

I le tulaga o loo i ai le fa’atinoina o galuega a matagaluega ta’itasi, na taua ai e Lolo e fa’apea, e to’atele Ta’ita’i e le o manatu mamafa i a latou galuega o lo o fa’atinoina, e mafua mai i le tele o nei mau talosaga mo T. A ma ova taimi o lo o fa’asolosolo atu pea i vaiaso ta’itasi i lona Ofisa.

 

“O lea ua toe talosaga atu i le Kapeneta, e le toe taliaina ni talosaga mo ni malaga i fafo mo fonotaga, e le toe taliaina fo’i ni talosaga mo ova taimi, saili lava e oe le auala e fa’apaleni ai ova taimi a lou Ofisa”, o le saunoaga lea a Lolo.

 

“O ni isi o ova taimi ua taunu’u atu i lo’u Ofisa, o loo fai mai e mana’omia ova taimi mo le fa’amae’aina o ripoti mo galuega e le i mae’a, ae o ripoti ia ma galuega sa tatau ona fa’atinoina i le taimi faigaluega, ae foliga mai sa eva i le tausaga atoa ona fa’atoa oso mai lea i le taimi mulimuli e fa’amae’a ripoti, ae o galuega tonu ia sa tatau ona fa’atinoina i taimi faigaluega, o ni isi na o tulaga fa’aletonu o loo maitauina i le taimi nei, e fautuaina ai Taitai o Ofisa ma Matagaluega a le malo ina ia silasila toto’a i tulaga ia”.

 

“E mafua ona le taofia ova taimi a lau matagaluega ona e le o faia lau galuega fa’a ta’ita’i o le asiasi lea ma fa’atonu lau aufaigaluega ina ia fa’atino galuega i taimi tonu e tatau ona faia ai, o le mafua’aga lena ma te talosagaina ai ma le afioga i le Lutena Kovana le le toe taliaina o ni talosaga mo ni ova taimi, ae saili e oe le auala e foia ai le toe tula’i mai o ova taimi i lau matagaluega”.

 

“O lena ua tofu uma Matagaluega a le malo ma tagata faigaluega, fa’asoasoa la e oe le auala e fa’apaleni ai taimi faigaluega.”

 

Na fautuaina fo’i e le ali’i kovana le tatau lea ona fa’aoo uma atu lisi o tagata faigaluega a matagaluega ta’itasi i lona Ofisa, ina ia silafia ai le aofa’i sa’o o tagata faigaluega a le malo o lo o i ai, ona o loo i ai le talitonuga e ese le aofa’i o tagata faigaluega o loo galulue ese le aofa’i o tagata faigaluega o loo alu atu igoa i le payroll a le  malo.

 

“Outou Ta’ita’i o Matagaluega, aua le tu’u tia’ia le galuega e fa’atino e lau sui lagolago poo isi tagata faigaluega sinia, ae o lau matafaioi tonu lena e tatau ona fai, ia e silafia le aofa’i o tagata faigaluega a lou Ofisa, atoa ai ma a latou galuega o loo fai”, o le saunoaga lea a Lolo.

 

“I tulaga o T.A, malilie e leai se isi e toe alu i fafo i ni fonotaga, sei vagana o se fonotaga taua e matua mana’omia ai lava le malaga o se sui, ona fa’atoa talia lea o le talosaga, ae o lea ua lelei fesootaiga fa’aonapo nei, fa’aaoga la auala na e fa’atino ai fesootaiga mo fonotaga, o le mea lea ua maitauina, e le’i tu lelei le va’alele na sau ai le malaga ae vaai atu ua toe aumai fo’i isi talosaga mo isi TA, a i ai ni avanoa e malaga ai tupulaga i fafo mo fonotaga, o avanoa taua na e fa’amasani ai tupulaga talavou, ae ua lava ia le malaga soo o oe le Fa’atonu i fafo i na fonotaga”, o le fautuaga lea a le ali’i kovana.

 

I le tulaga o ta’avale a le malo, ua talosagaina e le ali’i kovana le fesoasoani a le Komesina o Leoleo ma lona Ofisa, e fa’amalosia ai le tulafono e fa’asa ai ona toe ave se ta’avale a le malo i tua i aiga, se’i vagana le ta’avale a le Fa’atonusili, ma ta’avale ua i ai le pemita e fa’ataga ai ona galue mo el 24 itula, ae o isi ta’avale uma o le a taofi uma i le lotoa se’i vagana o taimi faigaluega ona fa’atoa mafai lea ona fa’aaoga e le aufaigaluega.