Ads by Google Ads by Google

Fa’ailoa Kovana suiga i Paketi a Ofisa o le malo mo le 2018


Afioga i le kovana sili Lolo Matalasi Moliga. [ata AF]
ausage@samoanews.com

Talu ai tulaga fa’aletonu o tupe lotoifale a le malo o lo o maua mai i ana tautua eseese, ua finagalo ai le afioga i le ali’i kovana ia Lolo Matalasi Moliga ma ta’ita’i o Ofisa o lo o taulimaina tulaga tau tupe a le malo, o le a fa’aitiitia paketi a Ofisa uma a le malo o lo o fa’atupe i tupe lotoifale mo le tausaga tupe fou 2018 i le 90%.

 

Na fa’ailoa e Lolo i le fonotaga a le Kapeneta i le vaiaso na te’a nei e fa’apea, o le paketi a ofisa taitasi a le malo o lo o i ai mo le tausaga tupe lenei 2017, ua fa’amoemoe e fa’aitiitia le 10% pe afai e oo atu i le paketi o le tausaga tupe fou 2018.

 

“O lena ua fa’ataoto atu e le Faatonusili o le Ofisa o le Paketi a le malo fuafuaga a lona Ofisa mo le auala o le a faataoto ai paketi a ofisa taitasi mo le tausaga tupe fou, ma o nei fuafuaga uma sa fuafuaina mai lea i le tulaga o lo o i ai le malosi o tupe lotoifale o lo o mafai ona ao mai e le malo i le tausaga tupe lenei, ina ia fuafua i ai ana galuega faatino mo le tausaga tupe o lo o sosoo nei”, o se vaega lea o le saunoaga a le ali’i kovana.

 

Na taua e le ali’i kovana i lana saunoaga e fa’apea, e le o aofia i le suiga lenei o le paketi mo le tausaga tupe fou, paketi a Ofisa uma a le malo o lo o fa’atupe mai i tupe feterale, sei vagana ai lava ofisa uma a le malo o lo o fa’atupe a latou paketi i tupe lotoifale, ae afai fo’i e i ai se ofisa o lo o fa’atupe mai i tupe feterale o lo o maua atu fo’i sana tupe lotoifale mai le malo, o le a fa’aitiitia foi’ le 10% o le tupe lotoifale lena, ina ia mautinoa ai e laina tutusa uma ofisa i suiga ua faia i tupe lotoifale.

 

Na toe fautuaina malosi e le ali’i kovana fa’atonusili uma o ofisa ma matagaluega a le malo, ina ia amata loa ona fa’ataoto a latou fuafuaga mo le fa’ataotoina lea o a latou paketi mo le tausaga tupe fou, sei vagana ai lava Fa’atonusili fou e le i leva ona tofia e avea ma sui o le kapeneta, o i latou ia o le a maua pea le avanoa e fa’amasani ai i auala e tu’uina atu ai talosaga mo a latou paketi.

 

“Mo faatonusili uma ua leva ona tatou galulue mai ma outou nofoia nofoa o le kapeneta, ua leva fo’i ona tatou galulue fa’atasi ma iloa auala e fa’atino ai la tatou galuega mo le tautuaina o le atunu’u, e ui i faafitauli tau tupe sa tatou fetaia’i mai i le 3 tausaga ua mavae, ae sa mafai lava ona tatou fa’atinoina le tautua e sili atu ona maualuga, ma mafai ai ona tatou aumaia le malo i lona tulaga lelei ma le manuia i le fa’aiuga o le ulua’i 4 tausaga o la tatou nofoaiga ua mavae atu, o la’u fautuaga la mo la tatou kapeneta, ia tatou toe fa’aauauina le tulaga lena mo le isi 4 tausaga o lo o totoe o la tatou nofoaiga lenei”, o le lu’i lea na fa’atula’i e le kovana i lana kapeneta.

 

“O oe la o le fa’atonusili mata’ala, ua tatau ona e silafia auala uma e mafai ai ona tatou faia le mea sili e tautua ai le atunu’u, ua tatau fo’i ona e silafia le auala e toe fa’atulaga ai lou ofisa ma lau paketi, ina ia mautinoa e tulaga lelei le tautua a lou ofisa mo le isi 3 tausaga o lo o totoe”.

 

Na fautuaina e le ali’i kovana afioga i Faatonusili ina ia amata loa ona fa’atulaga uma tiute ma vaega uma o a latou ofisa, ae tu’uina atu a latou ripoti la te iloiloina ma le lutena kovana ia Lemanu Palepoi Mauga.

 

“Mo Ofisa uma lava o lo o fa’atupe mai a latou paketi i tupe feterale, ou te talosagaina outou ina ia una’i mai totonu le tele o polokalame e mafai ai ona maua mai isi tupe feterale ina ia fesoasoani ai i le fa’atinoina o tautua mo le atunu’u”, o le saunoaga lea a Lolo.

 

E to’atele ni isi o fa’atonusili sa latou fesiligia suiga e pei ona fa’alauiloa e le ali’i kovana, ona o lo latou fia silafia lea o se isi auala e mafai e le malo ona faia e toe maua mai ai le 10% lea ua fa’aitiitia mai a latou paketi e fa’atupe ai ni isi o a latou tautua o lo o fia fa’aauauina mo le atunu’u.

 

Na taua e le afioga i le ali’i fa’atonusili o le Ofisa o le Vaomatua ma le Gataifale ia Va’amau H. Sesepasara le tele o isi tautua taua e tatau ona fa’aauau mo le atunu’u, peitai o le a taofia ona o suiga e pei ona fuafua i ai le malo i le paketi mo le tausaga tupe fou 2018, peita’i na saunoa le ali’i kovana e fa’apea, o lo o i ai le isi auala e mafai ona uia e le malo pe afai e mana’omia le toe fa’aauauina o tautua ua taofia ona o suiga o le paketi, e pei o le tu’uina atu lea o se talosaga i le Fono Faitulafono mo se paketi fa’aopoopo (supplemental budget) e fa’atino ai fuafuaga e pei ona mana’omia.

 

“E fia fa’ailoa atu i le tatou kapeneta, ua mafua ona tipi i lalo paketi a ofisa a le malo mo le tausaga tupe fou 2018, e le o mafai e le malo ona ao uma mai tupe ia sa fuafua e tatau ona maua mai i le tausaga tupe lenei 2017, o le mea moni e pei ona maitauina i fa’amaumauga a le Ofisa o le Tupe ma le Paketi, o le 90% o tupe sa fuafua e ao lea ua maua, o le mafua’aga tonu lena ua manatu ai loa e fuafua a tatou paketi i le maualuga o le tupe lea ua maua mai”, o le saunoaga lea a Lolo.

 

“Afai e mana’omia e ofisa ta’itasi ni isi vaega tupe e fa’atupe ai auauna o loo moomia mo le atunu’u, ona tu’uina atu loa lea o se tatou talosaga i le Fono mo se paketi fa’aopoopo, ae o le fautuaga mo ofisa uma a le malo, aumai muamua na o tautua e pito sili ona taua mo le atunu’u e fa’atupe i le 90% e pei ona i ai suiga o le paketi, ae o isi manaoga e mulimuli mai i tua o le a tatou galulue mulimuli atu ai”.

 

I le faaiuga o le talanoaina o le mataupu e fa’atatau i le paketi, ua fautuaina ai loa faatonusili uma ina ia amata galulue i paketi a latou ofisa, ina ia vave ona tu’uina atu i le Ofisa o le kovana mo le iloiloina, a o lumana’i ai le tu’uina atu i luma o le Fono Faitulafono mo ana galuega masani.

 

O le aso Gafua lona lua o le masina fou o Iulai ua fa’atulaga e toe tauaofia ai galuega masani a le Fono Faitulafono.