Honolulu - HAWAII

O le faaiuga o le vaiaso na se’i mavae atu nei, na tapunia aloaia ai le Fa’aaliga lona 13 o Tu ma Aganu’u o motu o le Pasefika, lea sa faataunu’uina i Honolulu, Hawaii.

Ma ua saunoa le Faatonusili o lenei faamoemoega, le susuga ia Dr. Aaron Sala, ua i a’ao nei o tagata uma o le Pasefika ma o latou tua’a ina ia faatumauina o latou so’otaga.

O le fiafia tele mulimuli na tapunia aloaia ai lenei faamoemoega tele, sa faia lea i le Iunivesite o Hawai’i i Manoa.

Sa fa’atumulia le a’oga i sui mai i motu e 25 o le Pasefika ma le faitau afe o tagata sa faatumulia le laumua i Manoa, aua le tapunia aloaia o lenei polokalama taua.

Ma sa fa’aalia le lagolago o i latou uma sa auai, i motu o Papua i Saute, Niu Kaletonia ma Vanuatu sa le mafai ona auai ona o fa’alavelave o lo’o a’afia ai nei motu, e ala i le tutula’i uma o tagata ma patipati leotele, ina ua faaleoina aloaia igoa o nei motu.

O lenei polokalama sa amata mai i le 1970 ina ua amata ona manatunatu taitai o motu o le Pasefika, ina ia fa’asaoina ma aloaia tu ma aganu’u o motu ta’itasi.

Sa saunoa Dr. Sala, e taua tele le faatumauina o le malosi o le fusia fa’atasi, a’o aga’i i luma, pe a mae’a lenei polokalama.

Sa ia ta’ua e faapea, o lo tatou tiutetauave, ia aua ne’i o tatou solomuli.  E o’o fo’i i o tatou tua’a, o iai foi le tiute ina ia faamautuina lo tatou agai pea i luma faapenei.

Sa ia faaleoina mo i latou sa auai i le aso ananafi, sona faamoemoega, na avea lenei polokalama ua faato’a mae’a atu, ma se auala e u’una’ia ai fanau o le lumanai ina ia fa’asagatau i mataupu o lo’o avea ma faigata i tagata o le Pasefika, e pei o tulaga suia i le siosiomaga ona o le tau.

Na ia saunoa foi, atonu o se tasi o vaega taua o lenei faamoemoe, o le asiasi atu lea o se alo e 10 tausaga mai i Palau, ma se faamoemoega maualuga o le a maua lona PhD i le 20 tausaga o i luma, i mataupu tau i le sami, ona o sona popolega o iai i le a’afia o Palau i le sami.

O le tausaga e 2028 lea ua faakalenaina ai le Fa’aaliga lona 14 a le Pasefika, i Niu Kaletonia, ae o Emile Kairua mai i le atu Kuki, lea ua se’e atu nei iai le pale o le Faatonusili mo lea faamoemoe.

Ma sa faaleoina ai e Kairua i le aso ananafi, se valaaulia fa’alauaitele mo tagata uma, ina ia auai atu i lea ‘reunion’ i le fa tausaga o i luma.