Ads by Google Ads by Google

Tala I Vaifanua

WPRFMC GALULUE & DMWR FA’ALELEIA FA’AMAUMAUGA PUNA’OA GATAIFALE

 

I le fonotaga lona 180 a le Western Pacific Regional Fisheries Management Council (WPRFMC) sa faia i le vaiaso ua te’a i Amerika Samoa, na mua’i fa’ailoa ai le mana’oga fa’apitoa o le Komiti Fa’afoe, ina ia fa’aleleia fa’amaumauga i so’o se taimi, o punaoa uma o loo aotelega i le gataifale, ae maise o fa’amaumauga o fagotaga, ia mautinoa le lava o le i’a mo le tatou vaitaimi ma soloa’i atu i le lumana’i.

 

O le matafaioi e galulue fa’atasi i ai le matagaluega o le Pulega o le Vaomatua ma le Gataifale (DMWR).

 

“A leai ni faamaumauga tonu, e le mautu fo’i le sosia ma puna’oa o le gataifale mo tupulaga o soloa’i mai o so’o se atunu’u, ma o se aia tatau e ao ina mataituina lelei i taimi uma, aua ua to’atele o lo’o ua fa’ataga e fagota i le vasa loloa fa’avaomalo o le vasa pasefika,” o se tasi lea o saunoaga a le ali’i sui taitaiono o le Komiti faafoe lenei.

 

I le saunoaga a le Lutena Kovana Lemanu Peleti Mauga na tatala ai le fonotaga sa ia ta’ua ai, “E taua tele ona amana’ia le fa’aauau pea o faigafaiva sa masani mai ai le atunu’u i o latou gataifale. Ua mataituina le mana’omia ona lava o le i’a mo fagotaga mo le faamoemoe e tu’uapa ma toe fa’atau atu o se oloa gaosia mai o tatou malo, peita’i e ao ina fa’aauau pea le ala o le soifuaga sa soifua a’e ai le atunu’u i ona atumotu, o se tu ma le aga e le tatau ona soloia. Fa’afetai i le sao o le Komiti i lona fa’auaua pea ona fa’ataga o fagotaga a atumotu se’iloga o loo ua fa’asa mo sina vaitau se’i toe fa’ao’a le gataifale.”

 

Sa ia fa’afetaia le fa’asoa mai a le Komiti lenei i le tele o poloketi fa’atautaia mo le fa’aauupegaina o le au faifaiva o le atunu’u.

 

Peita’i sa ia fa’ailoa, “Ua le gata ai le mana’omia, e ao ina talosagaina pea le fa’aauau mai o fa’atupega mo poloketi tetele ina ia mautinoa o lo’o aga’i atu le au faifaiva o le atunu’u ina ia fa’atumauina lo latou fo’i faatofala’iga i totonu o le atunu’u e soloa’i atu i le lumana’i.”

 

Ua ia fa’aalia, “Ua mautu fesoasoai mo fagotaga i Alia fagota lea e fa’ataga i totonu o le sone fagota mo va’a laiti, ua mae’a fa’afouina alia fagota i Tutuila ma le Manu’atele, fa’afetai tele mo lena fesoasoani sa fa’auia mo le ‘au faifaiva.”

 

O nisi o folasaga sa mafai ona tapena mai ai ni fa’amaumauga ua ogaoga e ao ina talanoaina ma fetufa’i ai le Komiti i lana usugafono lenei. O tulaga o le aotelega o va’a fagota o lo’o fagotaina le sone fa’avaomalo i le vasa pasefika, ua fa’ateleina va’a o le malo o Saina i le 45% ua si’itia ai, ae o le aofa’i o va’a fagota a Amerika Perseiners sa 60+ le faitau aofa’i lea ua toe na’o le 13.

 

O le lipoti mai le susuga Clay, o fa’amaumauga ua mafai ona maua mai e tusa ai o le aotelega o le I’a i le tatou sone ma le aotelega o le sone a setete ma atumotu o Amerika i le Pasefika, ua fa’ailoa mai ai o lo’o lava ma totoe mo le taimi nei.

 

E le o toe i ai se fa’asa o fa’amalosia se’i vagana ai le Malie lea o lo’o fa’assa ona fagota. O lo ua tatala le fagotaina o isi i’a uma e aofia ai le tuna Big Eye sa taofia. O le i’a lea e tausami e le atunu’u i a latou faigafaiva masani, ua fa’ailoa mai ua toe lelei fo’i lona faitauga mo le atunuu. O lo’o fa’amalosia pea lava le auai pea o se tasi o tagata e mataituina fagotaga i luga o va’a fagota ta’itasi, ina ia mautu pea lava fa’amaumauga o i’a ma le tele o fagotaga uma.

 

E ese mai lea ua aoina mai fo’i fa’amaumauga i e o lo’o o’o atu i va’a fagota pe a taula mai ina ia maua uma ituaiga o i’a o lo’o fagotaina i le gataifale o teritori ma setete o Amerika. O nisi ala ua fa’aaogaina mo le aoina mai o fa’amaumauga e fa’aautu i ai fa’aiuga a le Komiti lenei, o a latou sailiiliga e fa’atino ma e totogi fo’i le fa’atinoga i tulaga o fagotaga e fagota mai le atuvasa o pulea e Amerika i le Pasefika.

 

Ua fa’atalosagaina fo’i e le Matagaluega o Fefa’ataua’iga a le tatou nei malo le fesoasoani mai a le Komiti lenei ina ia latou tusia se tusi e va’ava’alua ma le latou talosaga i le US Economic Development Administration e fa’atupe mai ai le fausaga o le Alia Tele, lea o le a toe mae’a atu fo’i lenei nofoaiga, ae le’i mafai lava ona fausia ma tino mai, ina ia avea ma se poloketi aoga tele mo le ‘au faifaiva.