Ads by Google Ads by Google

Sauni le Ofisa o Aoga mo le toe amataina o aoga i le masina fou


[ata: foa'i]
ausage@samoanews.com

Pago Pago, AMERIKA SAMOA

 

Ua faamaonia mai e le Faatonusili o le Matagaluega o Aoga a le malo, Dr. Ruth Matagi-Tofiga i se feiloaiga ma afioga i Faipule o le Maota o Sui i le vaiaso nei, le sauni lea o le Ofisa o Aoga mo le toe a’e mai ai o aoga a fanau i le masina fou o Aokuso.

 

O le iloiloga lea na faatautaia a le Komiti o Aoga a le maota o sui, i lalo o le ta’ita’iga a le Taitai Komiti, afioga Vaetasi Tuumolimoli Saena Moliga, sa fesiligia ai le Faatonusili o Aoga i le tulaga o tapenaga mo le toe a’e ai o aoga, atoa ai ma fuafuaga mo le puipuia o le saogalemu o fanau aoga mai le fa’ama’i o le COVID-19.

 

Na faamanino e Dr. Matagi-Tofiga e faapea, e eseese auala o le a faatino mo nisi o aoga i le atunuu pe afai ae toe amataina aoaoga i le masina fou. O aoga uma lava e to’a laiti le aofa’i o fanau aoga, o le a fa’aauau pea ona a’e faatasi uma fanau e aunoa ma ni suiga e faia i ai. Ae o aoga uma lava e to’atele le faitu aofa’i o fanau aoga, o le a faasolosolo i aso ta’itasi le faatinoina o a latou aoga.

 

O aoga uma lava i Manu’a e aofia ai Aoga Tulaga Muamua ma le Aoga Maualuga, e leai se suiga mo le toe a’e mai ai o fanau aoga i le masina fou. E faapena foi i le tele o Aoga Tulaga Muamua i Tutuila nei ma Aunuu, o le a leai lava se suiga i le toe a’e mai ai o fanau pe afai o se aoga e lalo mai o le 500 le aofai o fanau aoga.

 

O lea faiga o le a aofia uma ai ma aoga Tumaoti i le atunuu, lea fo’i ua mae’a ona faailoa i ai suiga ma tulaga mo le puipuia o le saogalemu o fanau aoga.

 

Ae o aoga uma lava i Tutuila e ova atu i le ta’i 500 le aofai o fanau aoga, lea e aofia ai Aoga Tulaga Muamua ma Aoga Maualuluga uma lava, ua i ai le auala ua mae’a ona faatulaga e faasoasoa i ai aso aoga mo fanau aoga. 

 

O se taimi o i luma o le a faailoa mai ai le faasoasoaina o aso aoga mo fanau aoga i Aoga Tulaga Muamua, ae mo Aoga Maualuluga uma a le malo i Amerika Samoa, ua faatulaga le aso Gafua, aso Lulu ma le aso Faraile, o aso ia e ulufale ai na o fanau o le Vasega 9 ma le 10 i totonu o le potu aoga, ae faaaoga ai e fanau aoga o le Vasega 11 ma le 12 fesootaiga faaonaponei (online classes) e faatino ai a latou aoga.

 

O le aso Lua ma le aso Tofi, o aso ia ua faapitoa mo fanau aoga o le Vasega 11 ma le 12 e ulufale atu ai i totonu o le potu aoga mo le faatinoina o a latou vasega ma mataupu lautogia, ao le taimi foi lea o loo faaaoga ai e fanau aoga o le Vasega 9 ma le 10 fesootaiga faaonaponei (online classes) mo a latou vasega.

 

O lea suiga e pei ona saunoa Dr. Matagi-Tofiga, ina ia mafai ai ona apalai le tulaga o le nonofo vava mamao o fanau aoga i totonu o potu aoga mo aoga e toatele le faitau aofai o fanau aoga o loo aooga ai.

 

O le a faamalosia fanau aoga ma faiaoga ina ia fai a latou mask i soo se taimi e i ai i totonu o le lotoa faapea ai ma le potu aoga mo lo latou saogalemu. O le a fautuaina foi le tatau lea ona fufulu mama lima i soo se taimi, atoa ai ma le fautuaga faapitoa mo i latou uma lava e gasegase ina ia nonofo i le fale.

 

Na faamanino e le tamaitai Faatonusili o Aoga le vaega tupe e silia i le $38 miliona mai tupe fesoasoani o le faama’i o le COVID-19 lea foi ua faamanuiaina ai aoga uma i le atunu’u, ma ua mae’a ona vaevae lenei vaega tupe i aoga uma lava i totonu o Tutuila ma Manu’a e aofia ai aoga a le malo ma aoga Tumaoti.

 

Ina nei fesiligia le mafuaaga ua ala ai ona aofia ma aoga Tumaoti i lenei vaega tupe, na saunoa ai Dr. Matagi e faapea, tusa lava poo fanau aoga o loo aooga i aoga Tumaoti, e tatau lava ona agavaa i latou i lenei vaega tupe ona o fanau uma i latou a Amerika Samoa, o i latou uma foi o le lumana’i o le atunuu.

 

E le mafai ona faamatuu atu nei vaega tupe i aoga taitasi sei vagana ua tuuina atu ripoti e faamaonia ai le auala e faaaoga i ai tupe. Saunoa le Faatonusili, e na o manaoga lava e fesootai ma le faamai o le COVID-19 e faataga ona faaaoga i ai lenei vaega tupe tele ua faamanuiaina ai le Ofisa o Aoga.

 

Na fesili le afioga i le alii Faipule ia Gafatasi Afalava, pe faatonu e le Ofisa o Aoga mea faigaluega e faaaoga e fanau aoga i a latou mataupu i luga o fesootaiga faaonaponei e pei o laptops. Saunoa Dr. Matagi-Tofiga, o le tulaga lena e i ai, e tapena e le Ofisa o Aoga le tulaga lea ae tatau ona toe faafo’i atu e fanau ma matua pe a mae’a ona fa’aaoga.

 

E fuafua le aofai o le tupe e fesoasoani ai i aoga Tumaoti i le aofai o fanau aoga o loo aooga ma lesitala ai.

 

O le aoga Tumaoti e pito maualuga le tupe fesoasoani o le aoga a Manumalo i le aofai o fanau aoga e 556, faapea ai ma le vaega tupe e $1.62 miliona. O le aoga e sosoo atu ai o le aoga a Kanana Fou i le aofai e 367 o fanau aoga, ma le tupe ua fuafua e fesoasoani atu i ai e $1.07 miliona, ma le aoga lona tolu o le Iakina SDA i le aofai o fanau aoga e 332 ma le tupe fesoasoani e $970,436. E 14 le aofa’i o aoga Tumaoti o loo faamanuiaina uma i lenei fesoasoani tupe.

 

Na fesiligia e le sui faipule o Manu’a #2 ia Tiaalii F. Sai le mafuaaga e ala ai ona toatasi le faiaoga i le Aoga i Ofu ma Olosega ae 3 vasega na te aoaoina. Na talosaga le alii Faipule i le Faatonusili o Aoga mo se fesoasoani mo lana aoga i tulaga o faiaoga. 

 

Saunoa le Tamaitai Faatonusili e faapea, e ui i le faigata o le manaoga ae o le a taumafai e tali, ona o se manaoga taua mo le aoaoina o fanau aoga.

 

Na fesiligia e le afioga i le alii Faipule ia Larry Sanitoa tulaga o togi o fanau aoga e mafai ai ona sii atu i le isi vasega. Saunoa Sanitoa e faapea, o se ripoti mai aoga i Amerika i le taimi na tapunia ai aoga a fanau, o loo taua ai le tusa ma le 60% o fanau aoga e le o ausia togi e tatau ai ona siitia atu i le isi vaega. 

 

O lona popolega, e o no i ai le avanoa e mafai ai ona maualuga lenei numera i Amerika Samoa. Sa ia fia maua pe sa i ai se suesuega a le Ofisa o Aoga e saili ai tulaga o togi a fanau aoga, poo ausia uma e i latou togi talafeagai e agavaa ai ona siitia mai le isi vasega i le isi vasega.

 

Saunoa Dr. Matagi-Tofiga e faapea, na te talitonuina aoaoga sa faia e Faiaoga ma Pule Aoga i le taimi na tapunia ai aoga, lea fo’i na faaauau mai pea lava i le taimi lenei o tuuaga o aoga. Sa ia fautuaina foi Faiaoga ina ia ave la latou vaai toto’a i fanau aoga o loo pito sili ona manaomia le fesoasoani e auai atu ai i aoaoga o loo faia i le tuuaga o aoga, ina ia mautinoa e talafeagai lona mafaufau ma ituaiga aoaoga o loo ofoina atu mo ia.

 

I le fuafuaga o le faaaoga e fanau aoga o fesootaiga faaonaponei mo a latou meaaoga, na fesiligia ai e le afioga a Sanitoa le Faatonusili, pe maua se fesoasoani mo aiga lima vaivai e le gafatia ona totogi fesootaiga faaonaponei. Saunoa atili Sanitoa e faapea, toatele aiga o lona itumalo e lima vaivai ma maualalo le latou tamaoaiga.

 

Na taua e le tamaitai Faatonusili e faapea, o loo latou fesootai faatasi pea ma le Ofisa o Fesootaiga mo se auala e fesoasoani mai ai i lenei talosaga.