POU TIUTE A LEOLEO
Pago Pago - AMERIKA SAMOA
MOLIA SE ALII I LONA SAUAINA O SANA UO TEINE
O le aoauli o le aso 28 o Oketopa, 2024, na o’o atu ai se tamaitai i le Ofisa Leoleo i Tafuna e faila sana ripoti e faasaga i le susuga ia Ioane Fa’atau, lea sa o la fa’auo, ona o le sauaina o ia, i luma o le Kolisi Tu’ufaatasi a Amerika Samoa (ASCC).
E tusa ai ma le faamatalaga a le tamaitai na a’afia, na valaau i le ua molia mo se tupe e totogi ai lana taxi e alu ai i lana vasega i le Kolisi. Ina ua mae’a ona o la talanoa sa alu loa le tamaitai i le faleoloa, ae toe valaau atu le ua molia, o lea fa’ato’a mae’a ona o la fepasia’i i luga o le auala, ma o lea o le a alu atu le ua molia i lana taavale, e piki mai le tamaitai.
Ina ua alu le la taavale, sa faamatala e le tamaitai le amata ona suesueina o ia e le ua molia po o ana mea sa fai ma po o fea sa alu ai i lea taeao. Ma na fai atu le ua molia, ua fiu e valaau mai lana (tamaitai) telefoni.
Ma i le faaiuga o ana suesuega, a fai mai ai loa le ua molia i le tamaitai, e tu’u atu lana telefoni. Na ta’ua e le tamaitai lona musu ona sa ia fesiligia foi le alii i se taimi ua mavae, e avatu lana telefoni se’i vaai ai, ae musu.
Ae peitai, na tauanau lava e le ua molia le telefoni a le tamaitai, ma i’u ai lava ina fesuia’i a la telefoni.
Sa ta’ua e le tamaitai le taimi atoa na iai i le ua molia lana telefoni, sa faapea ona ia (le ua molia) palauvale ma lalau atu o ia (tamaitai), ma na faia lava lana sauniga lea se’ia o la taunu’u i luma o le Kolisi.
Na fa’ailoa atu foi e le tamaitai i leoleo le tago o le ua molia, i le tatala ese le ‘Sim card’ o lana telefoni ma fai atu i le tamaitai e le i’u i se lelei le la faigauo. Ma na faapea ona ioe iai le tamaitai ma fai atu i le ua molia mo lana telefoni.
E le gata i lea, na ia (tamaitai) faailoa atu i le ua molia, ua tatau ona alu, ona ua tuai o ia i lana vasega. Ae na mana’o le ua molia e aua ne’i alu le tamaitai i lana vasega. Ma ina ua tau oso i fafo le tamaitai ma le taavale, sa tu’i e le ua molia tua o le ulu a le tamaitai. E le gata i lea, sa ta’ua e le tamaitai le toso atu e le ua molia ia lana ato a’oga. Ma o le mea lea na ia (tamaitai) tago ai loa i le togi i le pakaga taavale a le aoga, ia le telefoni a le ua molia.
Sa faamatala e le tamaitai i leoleo lona fefe tele i le ua molia ma e le o se taimi muamua lea ua tupu ai se tulaga faapea i lo la va. Na ta’ua e le tamaitai i leoleo le sauaina o ia e le ua molia i lo latou fale, a’o iai lona (le ua molia) tina.
Ma na ta’ua e le tamaitai le tupu so’o o le sauaina o ia ma ua fefe ai i lona ola, ae le gata i lea, ua lelava i le sauaina so’o o ia e le ua molia.
Na ta’ua foi e le tamaitai le faatonuina o ia e le ua molia, ina ia faamavae mai i lana (tamaitai) galuega ae o le ia (le ua molia) tausia o ia (tamaitai), ae peitai, sa musu le tamaitai ona ua ia silafia le pepelo o nei faamatalaga.
Ina ua mae’a ona faatalanoaina e leoleo ia le tamaitai, sa ia talosagaina loa leoleo mo se fesoasoani i le ave’esea o ana meatotino mai i le fale o le ua molia. Ma o lea lava afiafi na malaga atu ai leoleo ma le tamaitai i le fale o le ua molia, e le gata i le ave’esea mai o meatotino a le tamaitai na a’afia, ae mo le sailiga o le ua molia.
Sa mauaina atu e leoleo ia Fa’atau po o le ua molia, i le latou fale ma na faapea ona lokaina mai ai o ia. Ae peitai, ina ua taumafai leoleo e su’esu’e o ia e tusa ai ma le faalavelave na tupu, sa fa’aalia le musu o le ua molia, e faia sana faamatalaga.
Na molia ai loa Faatau i le moliaga o le Fa’ao’olima i lona tulaga e tolu, o se vaega ‘A’ o solitulafono mama, lea e mafai ona fa’afalepuipui ai se tagata, i le tausaga atoa, po o se sala tupe e $1,000; po o faasalaga uma e lua.
E $2,000 sa faatulagaina e mafai ona tatalaina ai le ua molia, a’o faatalitali ai lona faamasinoga.
MOLIA SE ALII I LONA FAAMISA I LONA USO
Ua molia nei i le tulafono ia le alii o Allan Sivanu ona o lona faatupu vevesi i le fale a lona uso ma i’u ai lava ina ona tata’eina ni faamalama o le fale. Ma na ta’ua e le uso a Sivanu po o le ua molia, ua mafua nei mea uma ona o se teine.
O le po o le aso 7 o Novema, 2024, o lo’o ta’ua i faamaumauga a leoleo, na valaau atu ai le uso a le ua molia, i le Ofisa a Leoleo i Tafuna, e ripotia ai le faatupu vevesi o le ua molia i lona (uso) fale.
Ina ua taunu’u leoleo i le fale na tupu ai le faalavelave, na faailoa ifo iai e le uso o le ua molia, le sola o le ua molia ma lona togiina o se faamalama o lona potu moe, i se fagu pia, ma ta’e ai. Ae na tuai lona (uso) tamo’e mai i fafo, ua leai le ua molia ma o lea na ia (uso) valaauina ai loa le ofisa a leoleo.
Na fiu leoleo e saili le ua molia i lena afiafi, ae peitai, e le’i mauaina o ia ma o lea na fa’atonuina ai le alii na a’afia po o le uso o le ua molia, ina ia toe valaau atu le ofisa a leoleo pe a toe fo’i mai le ua molia, i le fale.
Ma o se taimi o lena lava afiafi, na toe o’o atu ai se valaau i le Ofisa a Leoleo le toe fo’i ifo o le ua molia, i le fale, ma ona togiina se ma’a i totonu o se fa’amalama i leisi itu o le potu moe a lona uso ma ua le gata I le ta’ei o faamalama, ae na faaleagaina ai le TV ma le PS4.
A’o toe agai atu leoleo i le nofoaga o lo’o tupu ai le faalavelave, sa toe maua seisi ripoti ua toe tu’ua e le ua molia ia le fale ma sa va’aia o ia, o tamo’e atu i le fale o lona tuaoi, i leisi itu auala.
O iina na agai atu loa iai leoleo ma fesiligia ni talavou se toalua sa tafafao i autafa o le alatele pe na vaai i se tagata o tamo’e atu i luga o le alatele. Na fa’ailoa ifo iai e nei talavou sa o la vaaia se tagata o piki e se pikiapu lanu efuefu ma na agai atu le taavale i le mea o lo’o gata mai ai le auala.
Ae peitai, na toe fiu leoleo e saili luga o le alatele seia o’o i le nofoaga na gata mai ai le auala, ae peitai, e le’i vaaia se pikiapu efuefu.
O lea na agai atu ai loa leoleo i se pa povi i A’asu ma o iina na iloa mamao atu ai e leoleo ia le pikiapu efuefu o lo’o sailia. E taunuu atu loa le taavale a leoleo i le mea o tu mai ai le pikiapu efuefu, ae vaaia le matala o le faitoto’a ma le oso mai i fafo o le ua molia, ma toe tamo’e ese atu.
Na faapea ona tuliloaina o ia e leoleo ma lokaina mai ai ma aveina atu i le Ofisa a Leoleo. Ina ua fesiligia o ia e leoleo e tusa ai ma tu’ua’iga ua faia e lona uso, sa fa’amaonia e le ua molia lona faia o ia tulaga uma.
Ua molia nei Sivanu i moliaga o le Faatupu Vevesi i totonu o le aiga, o se vaega ‘C’ o solitulafono mama, e mafai ona nofosala ai i le falepuipui i le o’o atu i aso e sefululima, po o se sala tupe, i le va o le $150 ma le $300; po o faasalaga uma e lua.
E $1,000 sa faatulagaina e mafai ona tatalaina ai le ua molia mai i le falepuipui, e faatalitali ai lona faamasinoga.
TU'UA'IA SE TAMAITAI I LE SOLIVALE O SE FANUA A SE AIGA AE SOLA MA TIA'I LONA PULOU
Na taumafai leoleo e su’e se tamaitai sa ripotia mai i le Ofisa a Leoleo i le aso 28, o Oketopa, 2024 lona ulufale i totonu o le fale o se aiga, e aunoa ma se faatagana.
Ma e ui ina sa le’i maua o ia e leoleo ae na molia pea le tamaitai o Fa’afili Lesa i le moliaga o le Solivale o fanua e aunoa ma se faatagana, o se vaega ‘B’ o solitulafono mama, e mafai ona nofosala ai i le falepuipui i le ono masina, po o se sala tupe e $500; po o faasalaga uma e lua.
E tusa ai ma faamaumauga a le malo, o le afiafi o Oketopa 28, 2024 na valaau atu ai se tamaitai e tusa ai ma lona va’aia o Lesa sola ese mai i totonu o le latou fale.
Ina ua taunu’u leoleo i le nofoaga sa tupu ai le faalavelave, na va’aia ni tamaitai se to’atolu ma ni alii se to’alua i luma o le fanua ma le fale lea na tupu ai le faalavelave. Ma na va’aia e se tasi o sui malu o le malo ia se faitoto’a o le fale, o lo’o ma’ava ma se pulou o lo’o taatia i autafa.
Sa fa’ailoa atu e le tamaitai na valaau i leoleo, o le pulou lea a le ua molia.
I le faatalatalanoaga a leoleo ma le tamaitai na valaau i leoleo, i lea afiafi, sa faamatala e le tamaitai na valaau i leoleo, lo la taunu’u atu ma lona ‘Aunty’ e siaki le fale, e pei ona masani ai, ae o la va’aia le matala o le tele o faamalama o le fale.
Ma sa ta’ua e le tamaitai na valaau i leoleo, le amata ona o la masalosalo ma lona ‘Aunty’, aua o faamalama uma o le fale, e tapuni lava i taimi e la te asiai atu ai. Ma na o la masalomia le iai o se tagata i totonu o le fale, e aunoa ma se faatagana.
Sa ta’ua foi e le tamaitai na vala’au i leoleo, lona taumafai e tatala le faitoto’a pito i luma o le fale, ae o lo’o tu mai ai se tamaitai i totonu e na te le masani ai. O le matala o le faitoto’a, na oso ai loa le tamaitai sa i totonu o le fale, ma sola ese ae tia’i ai lona pulou.
O le pulou lea sa mauaina e leoleo i tua o se pikiapu pa’epa’e na tu i luma o le fale.
Ua ta’ua foi i totonu o fa’amaumauga, o le tamaitai lea na sola ‘ese mai i le fale, o Fa’afili Lesa, lea o lo’o lauiloa i totonu o le nu’u, o se tagata e tagofia vaega o fualaau faasaina, o le Aisa ma le loka so’o i le falepuipui.
Na faamatala e le tamaitai na valaau i leoleo, o le fale o lo’o i lalo o le va’ava’aiga a ona uso laiti e to’alua. Ae o lo’o i atunu’u i fafo ia ona uso, ma o le mafuaaga lea e popole ai lava i le tulaga malu puipuia o le fale.
Ina ua mae’a ona talatalanoa leoleo ma le tamaitai na valaau atu i le latou ofisa, sa faapea foi ona o latou talatalanoa i se alii lea ua avea ma molimau i lenei mataupu, aua o ia foi e fesoasoani i le siakiina o le fale.
Ma sa feavea’iina e le alii molimau ia leoleo i totonu o le fale ma molimauina ai le le tapenaina o totonu o le potu malolo, o lapisi faapea ma nisi meatotino sa paepae i luga o le fola o le fale. Ma na molimauina ai foi le pe o le uila po o le eletise, o le fale.
Sa faasinoina e le molimau i leoleo le pu o le faitoto’a pito i tua o le fale ae o lo’o iai se ‘screen wire’ i fafo. Ma na ta’ua e le molimau, i sona talitonuga, o iina lea na mafai ona ulufale mai ai le tamaitai ua molia, i totonu o le fale.
I le molimau tusia a le alii molimau, sa ia ta’ua ai le pikiina mai o ia e le tamaitai na valaau i leoleo, e fesoasoani i le siakiina o le fale, e pei ona masani ai, aua o le tele lava o taimi, e sau ai lava na o le alii molimau e siaki le fale.
Na ta’ua e le alii molimau lo latou taunuu mai i lea afiafi ona ia fealua’i lea i le fanua e va’ava’ai po o iai ni tulaga e manaomia ona nofo uta ai. Ae ina ua o’o atu lana savaliga i le pito i tua o le fale, na ia va’aia ai le pu i le faitoto’a pito i tua, o lo’o kava atu i se ‘screen wire’. Sa ta’ua foi e le alii molimau, e iai sona masalosaloga, sa fa’aaogaina se naifi e faapu ai le faitoto’a.
Sa faamatala foi e le alii molimau lona toe taamilo atu i luma o le fale e aumai le apefa’i lea na pe’a ai i le potu pito i luga o le fale (attic), na ia lagonaina ai se tagata i totonu o le fale o taumafai e tatala le faitoto’a pito i luma o le fale.
Ma ia va’aia ai se tamaitai e pa’epa’e lona tino o lo’o pulou i se pulou o tusi ai upu ‘Chicago Bulls” i luga, o tamo’e ese atu ma le fale.
Na taumafai leoleo e saili le tamaitai ua molia, e le gata i fanua ae faapea foi auala late ane, ae peitai, sa le’i mauaina le ua molia i lea afiafi.
MOLIA SE TAMALOA I LONA SAUAINA O LONA TO'ALUA MA LE LA FANAU
O le po o le aso 27 o Oketopa, 2024 na valaau atu ai se tina i le Ofisa Leoleo i Tafuna mo se fesoasoani, ma ripotia ai le sauaina o ia e lona to’alua.
[O le a le lomia e le Lali ia suafa o i latou na a’afia ma molia i lenei mataupu, ona o le puipuiga o fanau iti ma le tina na a’afia.]
E pei ona ta’ua i totonu o fa’amaumauga a le malo, ina ua taunu’u leoleo i le nofoaga na tupu ai le faalavelave, sa faamatalaina iai e le tina na a’afia ia le tulaga na tupu ma faasino iai le nofoaga o iai le ua molia.
Sa faapea ona agai atu iai leoleo ma lokaina mai le tama o le aiga ma aveina atu i le Ofisa a Leoleo i Tafuna mo le fa’aauauina o ona suesuega.
I le faamatalaina e le tina o le mafuaaga o lenei faalavelave, sa ia ta’ua ai le tau sailiga e lona to’alua (lea ua molia) o lana telefoni feavea’i. Ma ona ua fiu e su’e, sa ia fai atu ai i lana fanau, afai ae le maua le telefoni, o le a ia fasiotia i latou.
Ina ua mae’a ona otegia e le ua molia ia le fanau, sa alu atu loa ma u’u mai se ‘tablet’ a se tasi o le fanau ma togi ai le tina o le aiga, a’o ia si’iina lana pepe e 2 masina. Na laki ona sa misi le togi a le ua molia, mai i le tina ma le pepe.
Sa faamatalaina foi e le tina le lafoina e lona toalua o ni faamatalaga taufa’afefe ia te ia, e aofia ai lona (le ua molia) fa’aaogaina o se naifi e tui ai o ia (le tina).
Ina ua fa’atalanoaina e leoleo ia le alo alii e 14 tausaga a le tina ma le ua molia, sa faamatala e lenei atalii le le fiafia o lona tama ina ua le mafai ona maua lana telefoni feavea’i, ma na faapea atu lo latou tama ia i latou, o le a ia (le ua molia) fa’aaogaina se palaea e se’i mai ai i fafo a latou fa ‘i (se’i tulou).
Ina ua faatalanoaina e leoleo ia le ua molia, sa ia fai atu i leoleo, e leai se mea na tupu i le latou fale, se’i vagana ai se la taugaupu ma lona to’alua, ae e le’i pa’i lona lima pe na faafefe, i lona to’alua ma le la fanau.
Ua molia nei lenei tama e 37 tausaga le matua, i le Faatupu vevesi i totonu o lona aiga faapea ma le Fa’ao’olima i lona tulaga e tolu.
O nei moliaga, o ni vaega ‘C’ o solitulafono mama, e mafai ona faafalepuipui ai i le o’o atu i aso e 15, po o se sala tupe i le va o le $150 ma le $300; po o fa’asalaga uma e lua.
E $1,000 le vaegatupe na faatulagaina e mafai ona tatalaina ai le ua molia, e faatalitali ai lona faamasinoga.