POU TIUTE A LEOLEO
Pago Pago - AMERIKA SAMOA
TU’UA’IA SE ALII I LONA SAUAINA O SANA UO TEINE I SE SELEULU
O le po o Aukuso 25, 2025, na valaau atu ai se alii i le ofisa a leoleo i Tafuna, e ripotia se tamaitai na oso mai i fafo o se taavale, ae o lo’o alu le taavale i luga o le alatele, ma e foliga mai na sauaina e se tasi le tamaitai, i se a’upega ma’ai.
Sa agai atu leoleo e tali le valaau mo se fesoasoani ma maua atu ai le tamaitai na a’afia ma le alii na valaau mai i le ofisa a leoleo, e latalata i le faleoloa a Misa i Iliili. Na va’aia le ‘etu’etu o le vae a le tamaitai na a’afia, ae o lo’o tagi o ia i le tiga. E e gata i lea, sa molimauina foi ni manu’a i lona ‘auvae, i ona lima ma lona vae tauagavale.
Na fa’afeso’ota’i e leoleo ia le vaega a le EMS ma aveina atu ai le tamaitai na a’afia i le falema’i tele a le malo, i Faga’alu.
Sa faatalanoaina e leoleo ia le alii na valaau i le ofisa a leoleo ma sa faamatalaina e lea alii, lona lagonaina o se tamaitai o tagi i tua atu o le fale faatali pasi, a’o ia savalivali atu i le latou fale. Ma na alu atu e va’a, ma ia maua atu ai le tamaitai na a’afia, o faalagolago i le sima o le fale faatali, ma sa ia va’aia le toto o itu tino o le tamaitai. Sa talosaga mai le tamaitai i le alii na valaau i leoleo, ina ia fa’afeso’ota’i se taavale a le EMS.
Na fa’ailoa atu e le alii na valaau i le ofisa a leoleo, sa ta’u atu e le tamaitai na a’afia, le sauaina o ia e lona to’alua, ma tia’i i tafatafa o le alatele.
O le susuga ia Tanu Taimaaiono lea sa molia i lenei faalavelave ma sa fa’ailoa atu i leoleo, o lo’o ia faafoeina se pikiapu lanu uliuli. O lea na taumafai ai leoleo e saili le taavale a le na molia, i luga o le alatele, ae sa maua atu o tu i luma o se fale ta lavalava, i Nu’uuli.
Sa agai atu iai leoleo, ma avefaapagotaina Tanu (le na molia) i le ofisa a leoleo, i Tafuna, mo le fa’aauauina o a latou su’esu’ega. Na va’aia e leoleo ia le pisia o le faitotoa i le itu o le pasese, i le toto ma se seleulu, o lo’o ta’atia i lalo.
Ina ua fa’atalanoaina e leoleo ia Tanu (le na molia), i le ofisa a leoleo, sa ia te’ena lona faia o se tulaga i lana uo teine (le tamaitai na a’afia). Ae sa ia ta’ua e faapea, a’o la i luga o le auala, sa mana’o le tamaitai na a’afia, e pule i lona ola, ae sa fa’aauau pea ona faafoe lana taavale.
Sa ta’ua foi e Tanu (le na molia) na amata e lana uo teine (tamaitai na a’afia) ia se la tauga’upu ae na musu e auai ai. Ma sa iai foi se tagata e suafa ia Lualima Taliu, i totonu o le taavale, ina ua amata ona fa’avesivesi atu lana uo teine (tamaitai na aafia).
A’o fa’agasolo le fa’atalanoaga o le na molia, sa fa’aauau ona ia fa’asea e tusa ai ma lona toto maualuga ma o lea na toe vala’au ai le vaega a le EMS mo se togafitiga, ma na ioe foi le na molia, e aveo ia i le falemai.
O se taimi mulimuli ane, na agai atu ai leoleo i le falemai, e faatalanoaina le tamaitai na a’afia, ona sa taofia o ia i le falemai mo le togafitiga o ona manu’a.
E tusa ai ma le faamatalaga a le tamaitai na a’afia, sa faia se la tauga’upu ma le na molia, i totonu o le taavale, a’o la iai i luga o le alatele. Ma ina ua fa’aauau ona fa’ateteleina le la tauga’upu, sa ia tago i le tu’i le alii na molia, ma fa’aauau ai lava le la fusuga i le tu’i atu ma tu’i mai ma o’o ai lava ina tui o ia i se seleulu.
O le tui mulimuli na tau i lona tulivae taumatau, ma o iina sa ia se’i ese ai le seleulu mai lona tui, ma ia puna ai loa i fafo mai i le taavale. Ae na fa’aauau pea ona alu le taavale. Sa ta’ua e le tamaitai na a’afia, lona savali atu i le fale faatali pasi, a’o lavatoto lona tino ma le tiga ma ia talosagaina ai le alii lea na alu atu, e valaau ia le EMS.
Sa ta’ua foi e le tamaitai na a’afia, sa na’o la’ua ma le na molia, sa i totonu o le taavale.
O se taimi mulimuli ane, na mafai ona fa’atalanoaina ai e leoleo ia le susuga ia Lualima Taliu, lea sa ta’ua e le na molia, na i totonu o le taavale i le taimi na tupu ai le faalavelave. E tusa ai ma le faamatalaga a Lualima, o ia sa i Nu’uuli, i le afiafi atoa, e le’i faatasi ma le na molia.
Ma sa ta’ua e Lualima, e savali atu i luma o le fale ta lavalava, o la e paka mai ai le taavale a le na molia. Ma sa iai iina, ina ua taunu’u leoleo ma ave faapagota ia le na molia, ma e leai sona malamalama’aga i le faalavelave na tupu, i le va o Tanu (le na molia) ma lana uo teine (tamaitai na a’afia).
Sa ta’ua foi e Lualima, ia lona le malamalama i le mafua’aga na ta’u ai e Tanu (le na molia) ia lona igoa i leoleo, ae e le’i iai i le taimi na tupu ai le faalavelave.
Ina ua te’a i tua ia le na molia, mai i le falemai, sa aveina atu loa o ia i le to’ese i Tafuna, e faatalitali ai lona faamasinoga.
Ina ua talanoa leoleo ma le tina a le tamaitai na a’afia, sa fa’ailoa iai e le tina, e le o se taimi muamua lea ua o’o ai le lima o le na molia, i lana tama (tamaitai na a’afia). Ma sa talosagaina e le tina ia le faia o se gaioiga, ona o lo’o popole i le ola ma le saogalemu o lona alo (tamaitai na a’afia).
Sa moliaina Tanu Taimaaiono, i moliaga na aofia ai:
Faitauga 1: Faatupu Vevesi i nofoaga tuma’oti – O se vaega ‘C’ i solitulafono mama, e mafai ona nofosala ai i le falepuipui, e o’o atu i aso e 15, po o se sala tupe e $300; po o faasalaga uma e lua.
Faitauga 2: Fa’ao’olima i lona tulaga e lua – O se vaega ‘D’ i solitulafono mamafa, e mafai ona nofosala ai i le falepuipui, e o’o atu i le lima tausaga, po o se sala tupe e le silia ma le $5,000; po o faasalaga uma e lua.
E $30,000 se vaegatupe sa fa’atulagaina e mafai ona tatalaina ai le na molia, mai i le falepuipui, a’o faagasolo lona faamasinoga.
MISA SE ULUGALII ONA UA TU’U LE PEPE MA LE TAUSI PEPE
O le taeao o le aso 25 o Aukuso, na o’o atu ai se tina loto mafatia i le ofisa a leoleo i Fagatogo, ma ripotia lana uo tama, i le sauaina o ia.
[Ua le lomia o i na a’afia ma molia i lenei mataupu, aua le puipuiga o fanau iti na a’afia.]
Sa aga’i atu leoleo e su’esu’e lenei mataupu ma sa o latou tau atu i le tina na a’afia i fafo o le fale ma sa ia faamatalaina i leoleo, se la tauga’upu ma lana uo tama (le na molia) i le po (Aukuso 24, 2025), ina ua le fiafia le na molia ia te ia, i lona alu ma ave le la pepe 3 masina i le fale a lona tausoga, ae alu e faigaluega i le po i le Starkist.
A’o fai le la tauga’upu, sa tago le na molia, i le kiki le tua o le tina na a’afia ma tau ai le tulivale o le tina na a’afia, i le moega, ma pa’u ai i lalo. Sa ta’ua e le tina na a’afia, lona tu i luga ma tapena ana meatotino, ae tamo’e atu le na molia, i le tu’i lona ‘auvae. Ma ina ua savali le tina na a’afia, agai i fafo o le potu, sa taumafai le na molia, e kola mai o ia (tina na a’afia) i totonu o le potu.
Na fa’ato’a taofi e le na molia, ia ana gaioiga, ina ua tamo’e atu se tasi e nofo totogi i totonu o le fale, ma fai atu i le na molia, e soia. E leai ni manu’a na va’aia i le tino o le tina na a’afia.
Sa faatalanoaina foi e leoleo ia le molimau ma sa ia faamatalaina, lona lagonaina o se tu’itu’i i lona faitoto’a, a’o moe ma e le’i umi ae ona lagonaina se po lapo’a ma se pa’o lapo’a, e foliga mai na pa’u seisi. O lona savali mai i fafo e siaki, na ia va’aia ai le tina na a’afia, o saofa’i i lalo, ma lona mitiafu ua masae.
O lo’o tagi le tina na a’afia, a’o u’u e le na molia ia lona (tina na a’afia) mitiafu ma toso atu i totonu o le la potu. O lea na ia savali atu ai ma taofi le alii na molia, ma valaau leoleo, ae o le taimi lea ua alu ‘ese ai le na molia.
E mae’a ona fa’atalanoaina e leoleo ia le tina na a’afia ma le molimau, ae saofa’i atu se alii i tafatafa o le nofoaga o lo’o tu tu ai leoleo. Ina ua fesiligia o ia e leoleo, po o ia lea sa fa’atupu vevesi, na tali ioe le alii. Ma aveina ai loa o ia e leoleo i le ofisa a leoleo mo le faatalanoaina.
Sa ta’ua e le na molia, e le o se taimi muamua lea na tupu ai se fa’a’ese’esea’iga i lo la va, aua le la pepe. Ma sa ta’ua foi e le na molia, ia le alu atu o le tausoga a le tina o le pepe, ma fa’ailoa atu ia te ia, e saili seisi e tausia le la pepe, ona e pisi o ia (tausoga) ae le mafai ona faia ana galuega ona o le pepe.
E le gata i lea, ua mae’a ona ia talanoa i le tina o le pepe, ae sa le fiafia, ina ua alu atu i le fale, e le o iai le pepe. Ae ina ua ia fesiligia le tina o le pepe po o fea le pepe, sa ‘e’e atu le tina o le pepe ia te ia, pei o la e fasi o ia (tina). O iina na savali ai le tina o le pepe ma tu’itu’i i le potu a le molimau, ma sa ia (le na molia) e taofi le tina na a’afia,a e sa fa’aauau pea ona ia tu’itu’i i le faitoto’a a le molimau.
O lea na ia (le na molia) tosoina ese mai ai le tina na a’afia, agai i le la potu, ina ia le fa’alavelave i tagata.
O moliaga sa faia e fa’asaga i le na molia, na aofia ai:
Faitauga 1: Faatupu Vevesi i nofoaga tuma’oti – O se vaega ‘C’ i solitulafono mama, e mafai ona nofosala ai i le falepuipui, e o’o atu i aso e 15, po o se sala tupe e $300; po o faasalaga uma e lua.
Faitauga 2: Fa’ao’olima i lona tulaga e tolu – O se vaega ‘A’ i solitulafono mama, e mafai ona nofosala ai i le falepuipui, e o’o atu i le tausaga, po o se sala tupe e $1,000; po o faasalaga uma e lua.
E $1,000 se vaegatupe na fa’atulagaina, e mafai ona tatalaina ai le na molia, mai i le falepuipui, a’o fa’agasolo lona faamasinoga.

