Fa’aleo le le fiafia o se Senatoa i le le taliaina e Malaepule o sona lafo mai i le taitai o le konakarate o lo o fausia le fale fono
Pago Pago - AMERIKA SAMOA
Sa fa’ate’ia le to’atele o afioga i Senatoa ma i latou na aofia potopoto i totonu o le Maota o le Senate, i le aso Lua na se’i mavae atu nei, ina ua fa’aleoina e le afioga i le Senatoa ia Soliai T. Fuimaono, lona to’atama’i i le le taliaina e le afioga i le Senatoa ia Malaepule Saite Moliga, ia se lafo mai i le susuga ia Papali’i Lauli’i, le pule o le konakarate o lo o fausia le fale fou a le Fono.
E tusa ai ma ni molimau, sa tu’umuli ia Malaepule ina ua tufatufaina meaalofa tau tupe, po o lafo, a sui faitulafono, ona i sona talitonuga, e le o se tulaga tatau lea mea, ma sa ia fa’ailoa atu ia Papali’i, e le mafai ona faatau tupe ia faaiuga a le Senate.
Sa tofutofusia Senatoa ma a latou teutusi e ta’i $1,000 ae e na sili atu le lafo a le Peresetene o le Senate, na o’o lava foi i le loia a le Senate, sa maua foi sona lafo.
O lenei tulaga na faataunuuina ina ua maea ona asia e afioga Senatoa ia le fale fono fou ma Papali’i faapea le Faatonusili o le Matagaluega Lautele (DPW), ia Faleosina Voigt.
Sa tu’ua’ia e Soliai ia Malaepule, i le faamaualuga ma ia ta’ua ai e faapea, o le faamaualuga foi lea o Malaepule, na tu ai i le to’oto’o i le taimi o fa’aaloaloga i le maliu o le sui mai i Manu’a i le tausaga ua mavae, ae sa talitonu Soliai, na tatau ona tu’u i le tofa ia Tuiagamoa Tavai.
Sa saunoa Soliai, ua tele tausaga talu ona avea ma sui o le Fono ma fa’ato’a ia vaai lea ua fa’aalia e se sui o le maota amio le migao, e le gata i l e Peresetene o le Senate, ae faapea sui o le Fono, ma Papali’i, lea sa na ona fia fa’aali o lona agaga faaaloalo i tama o le atunu’u.
Ma fautuaina ai e Soliai ia Malaepule, e aua le toe faia lea tulaga.
Sa le’i logoleleia i le fa’afofoga a Malaepule ma ia talifuaitau mai ai i saunoaga a Soliai ma ia tete’e i faaupuga a Soliai, e faapea, ua fa’amaualuga ma sa ta’ua e Malaepule, i so’o se taimi lava e saili ai se to’oto’o mo le Senate, e muamua lava ona fa’atau atu ia Tuiagamoa ma Olo, ma ia mulimuli i so’o la faaiuga.
Na saunoa Malaepule, o ia e le valea ma o lo o ia malamalama i lona tulaga i le aganuu ma e fa’ato’a tautala pe a filifilia ai o ia.
Ae i le tulaga o lona tu’umuli ese atu i le taimi na faia ai fa’aaloaloga mo Senatoa, sa saunoa Malaepule, o lona lea aia tatau pe talia le lafo pe leai. Ma e mafai ona faia e le Senatoa lana lava faaiuga ma e le mafai ona faatonuina o ia i le mea na te faia.
Sa faapea loa ona saunoa le afioga i le Peresetene o le Senate, ia Tuaolo Manaia Fruean, e taumafai e faamalamalama lenei mataupu, ona sa fa’asalalauina i luga o lipoti a leitio lea tulaga i lena taeao, lea na fesiligia ai, pe sa tatau ma onomea ona talia e senatoa ia meaalofa tupe mai i le konekarate o lo o fausia le fale fono.
Na saunoa Tuaolo, e pule lava le tagata i ona manatu, aemaise ai ua leva ona faasea Senatoa i le umi tele ona fau le fale fono fou.
Ae na taofi Tuaolo, o fa’aaloaloga ia sa faia, e tusa ai ma tu ma le aganu’u, sa faia i luma ae e le’i faia fa’anana, e foliga mai ai ua totogi tupe latou (bribe). Ma na saunoa Tuaolo, e le mafai ona o latou te’ena ma talitualimaina tu ma aganu’u ua faavae ai le Maota o le Senate.
Na saunoa foi Tuaolo, e le o se mea fou lea tulaga ma ia fesiligia pe ua faafia ona talia e le Senate meaalofa tau tupe ma taumafa mai i tagata o le atunu’u. E pei o le $4,000 lea na faameaalofa mai e le afioga Save Liuato Tuitele, ina ua mae’a ona faamaonia lona tofiga, ia Oketopa o le tausaga na se’i mavae atu nei. Lea sa o latou taliaina, ona o lo o fa’aali mai ai le agaga fa’aaloalo o Tuitele.
E tusa ai ma se lipoti na maua e le Samoa News, sa tufatufaina e Tuaolo lona lafo, i le aufaigaluega a le Senate.
Sa saunoa Tuaolo, o so’o se taimi e maua ai a latou lafo mai so’o se tasi e asia le Maota o le Senate, e le tatau ona talitualimaina, ona o le tu ma le aganu’u faaSamoa lea, ma e fa’aalia ai le le fa’aaloalo pe a talitualimaina. Ae sa ia faamamafaina atu foi, e le avea ia tulaga ma mea o le a’afia ai a latou faaiuga fai.
Sa ta’ua e Tuaolo, e le avea lafo mai ia Papalii ma mea o le a toe tolopoina ai le aso e tatau ona faamae’aina ai le galuega i le fale fono, ma e tatau ona o’o atu ia Iuni ua mae’a le galuega. Ma afai ae o’o atu ia Iuni e le’i mae’a le galuega, o le a faasalaina ia le Paramount Builders, e pei ona aofia i totonu o aiaiga o le konakarate.
Sa faapea foi saunoa le afioga i le Senatoa ia Muagututi’a e faapea, sa ia taliaina lona lafo mai ia Papalii, e fa’aali ai lona fa’aaloalo i le va o lona matai ma le matai o Papali’i. Ae e le’i aofia ai ni tulaga faapolokiki. Sa ta’ua e Muagututi’a, lona taliaina o lea meaalofa ma lona loto mama. O le fa’aaloalo lea o lo’o faavae ai tu ma aganu’u faaSamoa.
Sa saunoa foi le afioga i le Senatoa a le Vaifanua, atonu o iai ni ‘spies’ i totonu o le Fono o lo o lipotia ia mataupu lotoifale i vaega fa’asalalau.
I le latou feiloaiga ma Papali’i le aso Tofi o le vaiaso ua mavae, na fa’ailoa atu iai e Papali’i, e faamae’aina le galuega i le vaiaso faai’u o Iuni. Ae na saunoa Voigt, e fa’ato’a mae’a ia ofisa a Faipule ma Senatoa ia Tesema o le tausaga nei.