Ads by Google Ads by Google

O OE O LO’U TAMA?

O LE VAITAIMI O LE FOA’I

O le aso Lulu, Novema 27, 2024 sa faapea ona tau’a’aoina atu ai e le kamupani i’a a le StarKist Samoa, se foa’i po o se meaalofa tau tupe e $2,138 sa tu’ufa’atasia e le aufaigaluega a le kamupani i’a, mo le Koluse Mumu a Amerika Samoa.

O nei tupe o le a faapea ona fesoasoani i le Koluse Mumu i la latou fesoasoani o lo’o fa’ao’oina atu i tagata sa a’afia i afa tetele i Amerika, o le afa o Helene ma Milton.

I le masina o Oketopa, sa foa’iina ai foi e le StarKist ia se vaegatupe e $250,000 i le polokalama o le ‘Feed the Children’, o se vaega o fesoasoani mo tagata na a’afia i le afa o Helene.

O le $2,138 sa mafai ona tu’ufa’atasia e tagata faigaluega a le StarKist ua faapea ona fa’aluaina e le kamupani, ma o le latou foa’i atoa e $4,276.

O le tofa ia Vaitoa Hans Langkilde ma le faletua ia Leilani Tuamoheloa-Tilo sa avea ma sui o le Koluse Mumu, i le taliaina o lenei foa’i alofa, mai i le pulega a le Starkist, na aofia ai ma le latou pule sili ia Injoo Ha.

FA’ATAUNU’UINA A’OA’OGA A FAIAOGA SOKA LOTOIFALE

Sa fa’amae’aina i le faaiuga o le masina o Novema, na se’i mavae atu, ia se a’oa’oga mo aso e fa, a le Faalapotopotoga Soka (Oceania Football Confederation-OFC), sa faapea ona aoaoina ai faiaoga (coaches) soka o lo’o mataituina le atina’eina o fa’agatama a fanau talavou i totonu o Amerika Samoa.

O lenei a’oa’oga sa amataina ia Novema 25, ae faamae’aina i le aso 30 i le laumua a le Faalapotopotoga Soka a Amerika Samoa (FFAS) i Pago Pago, i lalo o le taitaiga a le susuga ia Phillip Parker, lea o lo’o gafa ma polokalama mo le atina’eina o fanau ta’a’alo a le OFC.

I se sauniga fa’afeiloai sa faapea ona auai ai le afioga Fai’ivae Alex Godinet lea o lo’o fa’auluulu i le FFAS, o susuga ia Uikelotu Tua ma Tavita Taumua.

I lana saunoaga, sa faaleoina ai Fai’ivae se faalototele mo ‘coaches’ uma sa auai i lenei a’oa’oga ina ia tu’uina atu o latou agaga atoa i lenei aoaoga, ma sa ia faamafafaina e faapea, ua lata i le sefulu tausaga talu ona faia se aoaoga a le OFC mo ‘coaches’ i totonu o Amerika Samoa.

Ae e pei ona ta’ua e Fai’ivae, ua mafua lea tulaga ona o le Koviti 19.

Sa ia saunoa foi i le lu’itau e feagai ma le tau atina’eina o lenei fa’agatama, ona e le o ta’aloga faa Amerika, aemaise ai o le tele o fanau e tausinio lava i fa’agatama e pei o ‘football’ faa Amerika, pasiketipolo ma pesipolo.

Ae i sona talitonuga, sa ta’ua e Fai’ivae, o le lava o le onosa’i ma le finau pea, o le a mafai ai e faiaoga ona fa’atula’i mai ni fanau ta’a’alo o le a sili atu ona tulaga ese i totonu o tausinioga fa’a fa’agatama i le Pasefika ma le lalolagi.  Ma e mafai ona o latou faia lea tulaga, e ala i lo latou aoaoina atu, o lesona o le a latou aoaoina mai i totonu o le polokalama sa faia i le masina ua mavae.

I le saunoaga a Parker, sa ia faamamafaina ai le taua o fesootaiga i le va o ia ma i latou uma ua auai i nei aoaoga, ina ia mafai ai ona fausia se siomaga faaleaoaoga e ma’oti lava i o latou mana’oga, ma fa’ata mai ai tu ma aganu’u o le atunu’u, o le a mafai ona aofia i totonu o a latou ituaiga faiaoga.

O le susuga ia Parker, o se tagata e tupuga mai i tagata Maori, Samoa ma Tonga.

Sa fa’aalia e Parker, o fanau iti lea e amata mai i le 6 tausaga se’ia o’o mai i le 12 tausaga, e tatau ona o latou aoaoina le faavae o le taaloga, e pei o le taofiofiga o le polo, o le po ina ma le pasi ina o le polo.

Ma sa ia faamamafaina foi le taua o le aoaoina o fanau iti, i se auala e fiafia ai i latou ma e vave ai lo latou pu’eina o le ta’aloga.

Ae sa fa’aleoina e le susuga ia Tapelu Tapelu, o le ‘Development Officer’ a le FFAS, le manaomia ona atina’eina o fanau ta’a’alo, i lo latou tuputupu a’e, aemaise lava i ‘au e pei o le ‘Under 16 ma le 19’.

Sa saunoa Tapelu, o se lu’itau ia i latou le tau sailiga o ‘au ta’a’alo i ia tausaga, ona o le to’atele o fanau, e tu’ua le teritori mo atunu’u i fafo.

E pei ona sa faamaonia mai e le susuga ia Ruben Luvu, le ‘Technical Director’ a le FFAS, ona o tulaga i a’oa’oga, galuega, po o le militeri, e tele ina tu’ua e fanau talavou ia le teritori ma malaga atu i fafo.  Ona tau saili ai lea o nisi fou e ta’a’alo i taamilosaga faavaomalo.

Sa ta’ua e Luvu ia lona uso o Frankie Luvu, lea ua ta’alo nei i ta’aloga ‘football’ faapolofesa i Amerika (Washington Commanders), ae sa amata mai i le soka.

Faapea ma nisi alo o le atunu’u ua faamanuiaina i ta’aloga i atunu’u i fafo, e pei o le susuga ia Shalom Luani mai i Masausi, lea sa ta’alo i le ‘au a le Las Vegas Raiders, faapea le Seattle Seahawks ma le LA Chargers.

E to’a 17 faiaoga sa mafai ona auai atu i lenei a’oa’oga lea sa faai’uina i le mauaina ai o a latou tusi pasi.

O SE LUPE FAALELE A AMERIKA SAMOA UA AVEA MA TAMA TA’ALO SILI ONA MAOA’E I TOTONU O AMERIKA

Mai lona talavou, sa masani ona ta’a’alo le alii o Penei Sewell ma ana uo i Amerika Samoa, e ala i le faatumuina o se fagu vai i vai ma oneone, a leai, ona fa’aaoga lea o se popo.

O luga o le matafaga e fiafia ai tele lenei alii e ta’a’alo ai ma ana uo, e ta’ito’atolu i le ‘au.

Ma na ia ta’ua e faapea, e pei o la e lakapi ae le o ta’a’alo ‘football’ po o le lakapi fa’a Amerika.  Sa matele lava i latou i le so’a o a latou paga ta’a’alo.

I le amata o tausaga 1990, na lavea ai Amerika Samoa i ni afa tetele se lua, o le afa a Ofa ma le afa a Val, ae o le taimi lena, o lo’o nonofo ai Sewell ma lona aiga, e aofia ai ona matua, tuafafine, uso ma ni tausoga se to’alua, i Malaeimi.

Ae peitai, sa avea ma nofoaga mautu mo le susuga ia Gabe Sewell ma le faletua ia Arlene ma si a la fanau e to’alima lea na aofia ai ma Penei, lea sa lona tolu i lea fanauga.

O na vaitaimi, e le’i iai se tanoa fuluipu a le latou aiga, ma sa fufulu ipu i le paipa e faamalu ai le aiga atoa.  O na vaitaimi, e le’i iai ni ‘ea malulu i totonu o le fale, po o ni masini ta lavalava.

Ae sa manatuaina e Gabe le iai o le fiafia i totonu o le latou fale.  Na tuputupu a’e nai ona alo i le totoina o ulu i totonu o le latou lotoa ma sasaina vao i le aga’ese.  

O le tua’a o Gabe, o se faifa’ato’aga ma e masani ona ia gaseseina ia se pua’a i se umu e ‘eli le palapala ma tanu ai.

E pei ona ta’ua e le tina ia Arlene, o se vaitaimi o le ‘oa i le alofa.

Ae i le tausaga ua tuanai na sainia ai e Penei se konakarate ma le faalapotopotoga ‘football’ faapolofesa a Amerika (NFL), mo se vaegatupe e $112 miliona.  Ma ua avea ai o ia ma alii ta’alo pito sili ona maualuga lona totogi, i totonu o le NFL.

I le mae’a ai ona sainia e Penei o lana konakaratae, saia fa’atauina ai loa se fale fou mo lona aiga.