Teena Femalagaaiga talosaga a ni ali’i pagota e toe faafou la pepa nofomau
Pago Pago, AMERIKA SAMOA
Ua teena e le Komiti Faafoe a le Ofisa o Femalagaaiga ni talosaga na tuuina atu e ni ali’i mai Samoa o lo o taofia faapagota i le Toese i Tafuna ina ua tausala i le le usitaia o Tulafono o Fualaau Faasaina a le Teritori, mo se avanoa e faafou ai a la’ua pepa nofomau ua tele tausaga talu ona mae’a le aoga.
O se fa’aaliga lea mai le Loia a le Malo o loo taulimaina mataupu tau solitulafono mamafa i luma o le Fa’amasinoga Maualuga, na tuuina atu i luma o lana afioga i le alii Faamasino Sili lagolago ia Fiti Sunia, ina ua iloilo e le Fa’amasinoga mataupu faasaga i alii e to’alua ia mai Samoa i le vaiaso na toe nei.
O le susuga a Alofa Filipo ma le susuga a Sauipuapuaga Lemusu o loo taofia uma i lava i le Toese i Tafuna talu mai le taimi na pu’e faapagota ai i laua e Leoleo i le tausaga na tea nei. O le tamaitai Loia Sili lagolago ia Kristine Soule’ na tulai mo le itu a le malo ae o le alii Loia Fautua lagolago ia Ryan Anderson na tula’i mo Filipo ma Lemusu.
MATAUPU A FILIPO
O le masina o Iuni e lei mamao atu na faatulaga e lau ai le faasalaga a Filipo, ina ua faamaonia e le Faamasinoga Maualuga le solitulafono o le umia faasolitulafono o vaega o le pauta faasaina na tu’uaia ai o ia.
Ae na toe tolopo le lauina o le faasalaga a Filipo, ina ua talia e le Faamasinoga se talosaga a lana loia e toe tolopo le mataupu, ae tu’u atu se avanoa e faagasolo ai talanoaga ma nisi o le aiga o Filipo e faatatau i taumafaiga e toe faafou pepa nofomau a le ua molia, lea na mae’a le aoga i le 2017.
Ina ua valaau le mataupu a Filipo i le vaiaso na te’a nei, na fa’aalia ai e le Loia a le malo i le Fa’amasinoga, le teena e le Komiti Faafoe a le Ofisa o Femalagaaiga o le talosaga a Filipo mo se avanoa e faafou ai ana pepa nofomau ma saili sana sponsor fou. Na taua atili e le Loia a le malo e faapea, talu ai o lea ua teena le talosaga a Filipo e faafou lona pepa nofomau, ua le toe i ai loa la se isi mafua’aga e ala ai ona faatuai le tuuina atu o le faaiuga o lana mataupu.
Na faamaonia e le Loia Fautua a Filipo le faamatalaga a le Loia mo le malo. O le aso 7 o Oketopa la lea ua faatulaga e tuuina atu ai loa se faaiuga a le Faamasinoga Maualuga faasaga i lenei mataupu.
Na faailoa e le Faamasinoga ia Filipo i se tasi o ana iloiloga ua tuana’i atu, ua mafua ona toso umi lana mataupu, o loo taumafai le Fa’amasinoga e lagolagosua i taumafaiga a Loia mo se avanoa e toe faafou ai pepa nofomau a le ua molia, ma faaauau ai pea ona mafuta ma aiga i Amerika Samoa nei.
E pei ona taua e le malo i le latou tagi e faapea, o le mataupu faasaga ia Filipo na alia’e mai ina ua taofi e Leoleo lana taavale i le soona alu saoasaoa ae alia’e mai ai ma isi mau faafitauli ina ua saili atu e Leoleo e leai sona laisene ave ta’avale. Ae sili ai i lo lena, na maua ai fo’i e Leoleo i le aso lea e le o lelei pepa nofomau a le susuga a Filipo.
A o le i auina atu Filipo i le Ofisa o Leoleo i Tafuna mo isi suesuega, na faatino auala e masani ona faatino e Leoleo mo soo se tasi e taofia i lona le usitaia o tulafono i luga o le alatele. Ina ua saili e Leoleo le tino o Filipo, na maua ai ni pepa iila laiti se 2 i le tala o lona ofu. O le isi pepa iila sa i ai vaega o le pauta paepae ae o le isi pepa iila sa i ai lau mama lanu meamata.
Na faia e Leoleo se suega faapitoa i le pauta paepae na maua ia Filipo ma faamaonia ai, o vaega ia o le pauta faasaina o le aisa. Na faia foi suega i lau mamago lanu meamata ma faamaonia ai foi, o vaega ia o le laau faasaina o le mariuana.
Ina ua fesiligia e Leoleo le susuga a Filipo e faatatau i fualaau faasaina na maua ia te ia, na musu le alii e talanoa i Leoleo.
Na taofia Filipo i le Falepuipui ma tula’i ai loa i luma o le Fa’amasinoga Faaitumalo e tali i ona moliaga. Na molia o ia i le umia faasolitulafono o vaega o le pauta faasaina, faapea ai ma le moliaga o le umia faasolitulafono o le laau faasaina o le mariuana.
Talu ai tulaga faaletonu i ona pepa nofomau, na taofia ai Filipo i le Toese i Tafuna e aunoa ma se tupe na faatulaga e tatala ai o ia i tua.
Ua toe taofia nei Filipo i le Toese i Tafuna e faatali ai le aso 7 o Oketopa lea ua faatulaga e tuu aloaia atu ai loa le faaiuga a le Fa’amasinoga. E pei ona taua e le Fa’amasinoga, na pau le faaiuga o loo avanoa mo le faamasinoga, o le poloaina lea o le ua molia e toe foi i lona atunuu na malaga mai ai, ona o tulaga faaletonu i ona pepa nofomau.
SAUIPUAPUAGA LEMUSU
Ua toe tolopo le lauina o le faasalaga a le susuga a Sauipuapuaga Lemusu seia aulia le aso 23 o Novema, i le mae’a ai lea ona manino i le faafofoga a le Faamasinoga, le teena lea e le Komiti Faafoe a le Ofisa o Femalagaaiga o le talosaga a Lemusu mo se avanoa e sui ai lana sponsor, e mafua mai ina ua malaga i fafo lana sponsor tuai.
Ina ua valaau le mataupu a Lemusu, na faailoa e le Loia a le malo i le Fa’amasinoga lona taulimaina o se tusi mai le Komiti Faafoe a le Ofisa o Femalagaaiga, e faailoa mai ai le teena o le talosaga a Lemusu mo se avanoa e sui ai lana sponsor.
O le taimi nei, o loo taumafai le malo e faia fesootaiga ma le malo o Samoa aemaise ai le aiga o le susuga a Lemusu mo le tuu faatasia o ona pepa malaga e toe malaga atu ai i lona atunuu i Samoa.
Na pau le itu o loo fai ma to’atuga i le finagalo o le Fa’amasinoga, o le faigata lea i le malo o Samoa ona talia a latou tagatanu’u e toe faafo’i atu i ona laufanua, tusa lava pe le o lelei a latou pepa malaga.
O le faafitauli e pei ona maitauina i le taimi nei i le malo o Samoa, e le talia e Samoa soo sana tagatanu’u e ta’usala i Amerika Samoa i ni solitulafono ae sauni e toe faafo’i atu i Samoa, ona malaga atu pe afai e le i ai se pepa malaga e toe fo’i atu ai.
Saunoa le Faamasinoga, e le malamalama i le auala o loo faavae ai le faaiuga a le malo o Samoa e faatatau i le toe faafo’i atu o ana tagatanu’u i ona laufanua.
O le mea moni e pei ona saunoa le Fa’amasinoga, o tagatanu’u uma lava o Samoa ua ta’usala i solitulafono i Amerika Samoa ma ua sauni e toe faafo’i i Samoa, o tagatanu’u moni lava i latou o Samoa, o iina fo’i lo latou faasinomaga o loo i ai o latou aiga, fanua ma eleele.
Na ioe le Loia a le malo ma ia faailoa i le Fa’amasinoga, e le o talia e le malo o Samoa le toe faafoi atu o Lemusu, ona e le o i ai se tusi folau a Lemusu o i ai, sei vagana ua toe faafou lona tusi folau ona faatoa talia mai fo’i lea e Samoa.
O Lemusu na taofia mai e Leoleo ina ua taofi e Leoleo lana ta’avale i le afiafi o le aso 22 o Iuni 2020 ae maua ai fualaau faasaina. Ae ina ua fesiligia o ia i lona laisene ave ta’avale, na manino ai i Leoleo, e le o i ai ni pepa nofomau.
Na molia e le malo ia Lemusu i le moliaga o lona umia faasolitulafono o vaega o le pauta faasaina o le aisa, ae i lalo o se maliliega na sainia ma le malo ma talia e le Fa’amasinoga, na tali toe ai Lemusu i le moliaga na toe suia e le malo, le moliaga feololo o le umia faasolitulafono o vaega o le pauta faasaina o le aisa, o se soiltulafono e mafai ona faasala ai se tasi i le Toese mo le umi e le sili atu i le 5 tausaga, poo le faasala foi i le salatupe e le silia i le $5,000.
I le tali ioe ai o Lemusu i le moliaga e pei ona ta’usala ai o ia, na ia ta’utino ai e faapea, i le aso 22 o Iuni o le tausaga na tea nei, na maua ai e Leoleo vaega o le pauta faasaina o le aisa ia te ia.
I le aso e pei ona taua, na maua ai e Leoleo se paipa tioata o loo i ai vaega o le pauta faasaina o le aisa. Ina ua fesiligia e Leoleo ia Lemusu poo lea e aumai ai fualaau faasaina na maua ia te ia, na tali Lemusu, o fualaau faasaina na faatau mai i se tagata faigaluega i le EMS i Faga’alu.
Na osofa’i e Leoleo le nofoaga o le EMS aemaise ai lava le potu e galue ai le alii lea na taua e Lemusu na faatau mai ai fualaau faasaina pe maua ai ni fualaau faasaina. E leai ni fualaau faasaina na maua e Leoleo i le latou osofaiga.