Ads by Google Ads by Google

Teena Faatonu o Aoga Amata tu’uaiga i le fa’aaoga le tatau o tupe


[ata: foa'i]
ausage@samoanews.com

Pago Pago, AMERIKA SAMOA

 

Ua teena e le Faatonu o Aoga Amata a le malo (Early Childhood Education-ECE) ia Milaneta P. Tinitali tu’uaiga mai ni isi o Faiaoga o le ECE e faapea o loo masalomia le i ai o nisi o tupe o le polokalame e le o sa’o ona fa’aaoga.

 

Na taua e ni isi o Faiaoga nei i se talanoaga ma le Samoa News i le vaiaso na te’a nei e fa’apea, talu ai masalosaloga i le i ai o tupe a le polokalame e le o sa’o ona fa’aaoga, o le mafua’aga lea ua saili ai a latou Loia e tauaveina lenei mataupu. O ni isi o nei masalosaloga na afua mai i le faafitauli lea e aafia ai le to’atele o Faiaoga o le ECE, i le fiu lea e fa’atali a latou totogi mo le 4 vaiaso na galulue ai i le polokalame o e summer i le masina o Iuni ma Iulai o le tausaga nei.

 

Ina ua fesiligia le Faatonusili o le Polokalame o Aoga Amata e uiga i lenei mataupu, na ia matua teena malosi ai tu’uaiga e faatatau i le fa’aaoga le tatau o tupe mai fafo o loo faatupe ai le polokalame.

 

“E tatau i Faiaoga o lo o faasea ona aumai faamaoniga o a latou tu’uaiga faapea o loo i ai ni faiga le faamaoni i le fa’aaogaina o tupe a le polokalame o Aoga Amata. Ou te ta’utino atu, e leai se mea faapena o tupu,” o le saunoaga lea a Tinitali.

 

Na faamanino e le Tamaitai Faatonu e faapea, o le auala o lo o faatino ai le polokalame a le ECE, o loo matua mata’ituina uma lava e le Ofisa o le Feterale o loo faatupeina le polokalame gaioiga uma o loo faia i aso ta’itasi.

 

E faia fonotaga i masina ta’itasi ma fesiligia ai e le Ofisa a le Feterale (Head Start) ripoti ma tulaga uma o lo o fa’aalu ai tupe. Ana moni tu’uaiga o lo o i ai ni faia le sa’o i le fa’aaogaina o tupe, ua leva na maua e le HS, ma atonu fo’i ua taofia le toe faamatuuina mai o tupe mo le polokalame.

 

Na faamanino e Tinitali e faapea, o le auala o loo faataoto ai le polokalame, e tuu mai tausaga e 5 e faagasolo ai le polokalame. I le tausaga muamua, e malaga mai ai sui o le Head Start e iloilo ripoti ma fesiligia tagata faigaluega i le auala o loo faatino ai le polokalame.

 

E suesue uma lava i latou o lo o galulue i le Ofisa o le ECE, ae patino lava i tagata faigaluega o lo o galulue i le vaaia o tupe, faapea ai ma le faasoasoaina atu o tupe mo manaoga taitasi.

 

O le tausaga 2 ma le 3, e leai ni sui e malaga mai, ae o le taimi tonu lea latou te vaavaai toto’a mai ai i ripoti uma lava e tuuina atu, ma iloilo poo sa’o le fa’aaogaina o tupe. E tatau ona talafeagai auala o loo fa’aaoga ai tupe ma le faatonuga sa tuuina mai e le Head Start.

 

O le tausaga lona 4 e pei ona saunoa Tinitali, o le tausaga lea e silasila toto’a ai loa le Head Start i le tau aofaiga o le polokalame atoa ma fai ai loa le faaiuga, pe tatau ona toe faamatuu mai se vaega tupe mo le isi 5 tausaga o loo lumana’i pe leai fo’i. E fuafua le faaiuga o le toe faamatuu mai o tupe mo le polokalame, pe afai e faamalieina le Pule o le Head Start i auala o lo o fa’aaoga i ai tupe a le polokalame.

 

“Mo tausaga sosoo e 3 ua mavae atu, sa leai se faaletonu o le auaunaga a le ECE, e le gata na atoatoa ma lelei le faatinoina o a matou ripoti, ae na talitonuina fo’i e le Head Start auala o lo o faagaioi ai le polokalame,” o le saunoaga lea a Tinitali.

 

“Ana faapea e i ai se faaletonu i le auaunaga a le polokalame, atonu e le faamatuu mai le ova i le miliona lea na tuuina mai mo le polokalame o le COVID-19. Ana faapea fo’i e faaletonu le polokalame, e le faamatuuina mai e le Head Start le ova i le $300,000 mo isi manaoga, atoa ai ma le silia i le $3 miliona mai le ‘basic grants.”

 

Na taua e Tinitali lona lagona faanoanoa i le tulaga o loo taumafai ni isi o Faiaoga e fai e faaleaga ai le polokalame. I lona talitonuga, o Faiaoga lava ia, o le latou tiute o le a’oa’oina lea o fanau, o ia ma le aufaigaluega, o le latou tiute o le faasoasoa o tupe mo le polokalame ma faia faaiugae manuia ai le polokalame a fanau aoga.

 

Na taua atili e le Tamaitai Faatonu e faapea, e le o silafia e le Pule o le Head Start faafitauli o loo tula’i mai i faasea mai nisi o Faiaoga, ona o le tuai ona maua o a latou totogi mo le polokalame o le summer. E le o silafia fo’i e le Head Start manatu le manuia o loo faasalalau solo i luga o upega o fesootaiga e pei o le Facebook, ma faaleaga ai e nisi o Faiaoga le polokalame.

 

“Mo le silafia e Faiaoga, o lo o silafia lelei e le Pule a le Head Start le mataupu e faatatau ia te outou e lei maua siaki mo totogi o le summer program. E mafua lea tulaga, ona o lea lava e faatali le polokalame i le taimi e talia ai e le Head Start le talosaga ma faamatuu mai loa le tupe e totogi ai faiaoga.”

 

Na fesiligia e le Tamaitai Faatonu le mafua’aga ua ala ai lava ona naunau nisi o Faiaoga e saili a latou Loia, ae ua le susu atu i lona Ofisa latou te faasoa ma fetufaa’i, atonu e manino ai le mataupu.

 

I lona talitonuga, o le natura lava lea o le tagata soifua, e tuai loa ona maua le tupe, oso loa le ita ma le masalosalo. Ae afai e moni le alofa o nei Faiaoga i le polokalame a fanau, taatia o latou finagalo le manuia, ae susu atu pe valaau atu fo’i i lona Ofisa latou te talanoa.

 

“E le i faigofie le amataina mai o le polokalame mo Aoga Amata mo fanau i le atunu’u. Na amata mai lava i fale o aiga. E leai ni ofisa, leai ni ta’avale, lea fo’i ni faiaoga na umia ni faailoa tetele i na taimi ua tuana’i, ae o faamanuiaga a le Atua i nai Tina matutua na asaina maia le gasu ma le fita, lea ua mafua ai ona oo mai le polokalame i lenei mamao,” o le saunoaga lea a Tinitali.

 

O le taimi nei, ua faamanuiaina le polokalame i le to’atele o faiaoga ua maua faailoga tikeri o le AA ma le BA, e mafua mai ona o faiga paaga a le polokalame ma Iunivesite i fafo. O nei faiga faapaaga o loo faaauau pea e oo mai i le taimi nei.

 

Ua siitia le tulaga o le polokalame i Faleaoga matagofie mo fanau aoga, ua to’atele faiaoga ua maua faailoga maualuluga, ma nisi o loo fa’aauau pea a latou aoaoga i le taimi nei mo nei faailoga. Ua lelei Ofisa, to’atele tagata faigaluega ma ua i ai fo’i ta’avale e tele a le polokalame.

 

I le tau sailia ai o se auala e foia ai lenei faafitauli, na saunoa ai le Tamaitai Faatonu e faapea, o le a ia fesiligia se fautuaga mai ni isi o Taitai o le Matagaluega, mo le tau sailiina lea o se avanoa e maua ai se faasoa ma susuga i Faiaoga, ina ia soalaupule lenei mataupu ma maua ai se taunuuga manuia.

 

“O le autu o lenei polokalame, o le aoaoina lea o fanau talavou i le taimi nei, ina ia manuia i latou mo le lumana’i.”