Soalaupule e le Maota o Sui se fa’ai’uga mo le Faipule mai Swains
Pago Pago - AMERIKA SAMOA
O le aso Lulu na se’i mavae atu nei, sa faapea ona fa’alauiloa atu ai e le loia a le Maota o Sui, ia Nathaniel Savali Sotoa, i Afioga i Faipule, tauala atu i se tusi, ia lona taulimaina o se feso’ota’iga aloaia mai i le Afioga i le Kovana Pulaali’i N. Pula, e tusa ai ma le pasiaina o fa’aopoopoga e lima i le Faavae, lea e aofia ai ma le aia tatau a le Faipule o Swains, e palota i fa’ai’uga o iloiloga.
Sa fa’alauiloa mai foi i le tusi a le loia a le Maota o Sui, ia Fepuari 18, 2025, le faatonuina e le Afioga i le Fofoga Fetalai, ia Savali Talavou Ale, ia le Failautusi Sinia a le Maota o Sui, ina ia lesitala le palota a le Faipule mai Swains.
O le Afioga i le Faipule ia Su’a Alexander Jennings, sa faapea ona ave’esea mai totonu o le Maota o Sui i le aso Lulu o le vaiaso ua mavae, ina ua fa’aalia lona le fiafia a’o feagai le Maota o Sui ma ana galuega masani.
Na fesiligia e Su’a lona aia tatau e palota ai i totonu o le Maota, ina ua mae’a ona fa’alauiloa e le Peresetene o le Senate i le vaiaso muamua atu, ua mae’a ona ia taulimaina se feso’ota’iga mai i le kovana, e tusa ai ma le pasiaina o fa’aopoopoga i le Fa’avae, e pei ona sa pasiaina i le 2022.
Ae peitai, ina ua fa’aleoina leotele e Su’a lona le fiafia i lona le auai i palotaga ale Maota o Sui, lea na aofia ai ma lona saeia o ona la’ei, sa fa’atonuina ai loa e le Fofoga Fetalai ia le ave’esea o le Faipule a Swains mai totonu o le Maota, ma le fa’asalaina o ia, se’ia faia se faaiuga.
Ina ua mae’a taualumaga a le Maota o Sui i le aso Lulu o le vaiaso ua mavae, sa faapea ona fa’atula’i ai e le Fofoga Fetalai ma le Loia a le Maota o Sui, ia le mataupu mo se faasalaga e faia mo Su’a.
E pei ona faamanino mai e Sotoa i afioga i Faipule, e tatau ona iai se taimi po o se piliota ma’oti, e faasalaina ai se sui o le Maota, ma ia fautuaina ai le Maota o Sui ina ia fa’atulaga se vaitaimi e fa’asala ai le sui mai i Swains.
Ina o soalaupuleina e afioga i Faipule lenei mataupu, sa saunoa le Afioga i le sui Fofoga Fetalai, Fetui Fetui Jr., i le 24 tausaga talu ona ia iai i totonu o le Maota Fono, e fa’ato’a ia va’ai lea i se tagata o ona lu’iina seisi ma saeia ona la’ei faapea.
Na fesiligia e Fetui po o le a le faasalaga maualuga e mafai ona tu’uina atu ia Su’a, ma ia fautuaina ai le faasalaina o Su’a mai i le Maota o Sui, i le va o le ono masina ma le tausaga atoa.
Sa faapea foi ona fautuaina e le sui Fofoga Fetalai le tatau ona su’esu’eina le mafaufau o le Faipule mai Swains, e se fomai o le mafaufau.
Ae na faapea ona toe faamanatu atu e Sotoa i afioga i Faipule, e le mafai ona ta’atia lenei mataupu, se’ia mae’a ona ma’oti le umi o le faasalaga a Su’a, aua a tu’u ai faapea, o lona uiga, ua fa’amaloloina pe fa’ate’aina le Faipule mai lona tofiga, ma e manaomia ai se palota a ni Faipule se to’a 14, po o le lua vae tolu o Faipule.
Na fa’aleoina e le Afioga i le Faipule ia Luaitaua Gene Pan sona atugaluga e tusa ai ma le tulaga o le mafaufau a le Faipule mai swains ma le saogalemu o le Maota o Sui. Ma na ta’ua e Luaitaua lona lagonaina o le saunoaga a Su’a, a’o ave’eseina atu o ia, e faapea, “E le lava ‘oe, ‘aumai se isi”.
Ma na fesiligia ai e Luaitaua ia fuafuaga ua fa’atulagaina e puipuia ai le Maota, ina ne’i alu atu seisi ma se a’upega.
O le aso ananafi sa fa’aauauina ai ona soalaupuleina e Faipule ia le fa’asalaga a Su’a.
TALA’AGA
Ae o le aso Faraile o le vaiaso ua mavae, sa faapea ona failaina ai e le Afioga i le Faipule ia Su’a ia sana tagi, i le Faamasinoga Maualuga a Amerika Samoa, e faasaga i le Fofoga Fetalai, ona ua taofi Su’a, ua solia e Savali ia le Faavae toe teuteuina a Amerika Samoa, e ala i lona te’ena o le aia tatau, e mafai ai ona palota le Faipule a Swains, amata mai ia Ianuari 16 se’ia o’o mai ia Fepuari 13.
Sa fa’aauau ona ta’ua e le Fofoga Fetalai le le’i o’o atu o se fa’aaliga aloaia, e tusa ai ma le pasiaina o fa’aopoopoga e lima i le faavae, lea e aofia ai ma le aia e mafai ai ona palota le Faipule a Swains i totonu o le Maota o Sui, ma o le mafua’aga lea sa le’i mafai ai ona palota Su’a.
O le tusi mai i le Ofisa o le Initeria, i le aso 6 o Fepuari, 2025, sa fa’alauiloa mai ai le pasiaina o nei suiga, ma sa fa’ao’oina atu lea tusi i le Kovana o Amerika Samoa, faapea ai ma le sui Faipule i le Konekeresi, le Afioga ia Uifaatali Amata Radewagen, ma le Peresetene o le Senate, le Afioga Tuaolo M. Fruean.
E le i aofia le Fofoga Fetalai i le tusi mai i le Initeria.
Na fa’ato’a taunu’u se tusi aloaia mai i le kovana, i le loia o le Maota o Sui, i le vaiaso nei ma o lea tusi, sa tusia ia Fepuari 18. O le mafuaaga lea na faatonuina ai e Savali le lesitalaina o le palota a le Faipule mai Swains.