Ads by Google Ads by Google

Tala otooto mai le Fa’amasinoga

ausage@samoanews.com

MOLIA SE ALI’I I LE FA’AOOLIMA I LONA TO’ALUA

 

E 35 tausaga o se ali’i na tula’i i luma o le Fa’amasinoga Fa’aitumalo i le vaiaso na te’a nei, ona o tu’uaiga i lona faaoolima lea i lona to’alua. Ua molia e le malo le ua molia i moliaga mama e 3 e aofia ai le faatupu vevesi i nofoaga faitele, faaoolima i le tulaga tolu, ma le faia o gaioiga e ono lamatia ai le saogalemu o fanau laiti.

 

O le ua molia o se tagatanu’u o Samoa, ae o lo o galue i le teritori nei o se ave taxi la’u pasese. Na taua i fa’amaumauga a le fa’amasinoga e fa’apea, na ‘ona mai le ua molia ina ua manava i le po o le aso Gafua o le vaiaso na te’a nei, ma ia fesiligia lona to’alua i le fa’aaogaina o tupe a le aiga.

 

Na amata le vevesi i se taugaupu, ae faai’u ina ua faaoolima le ua molia i lona to’alua, e ala i lona ta tu’i o ona foliga, toso lona ulu ma kiki lona papatua. Na tago atu le fafine na opo mai lana tama teine e 2 tausaga sa tagi i luga o le nofoa ina ia fai ma talita mo ia, ae na aapa atu le ua molia ma toso ese mai lana tama teine mai ona lima ae ato i luga o le nofoa ma toe faanofo ai o ia.

 

Na avea le ee o le fafine i luga mo se fesoasoani na lagona ai e aiga tuaoi le fa’alavelave, ma latou logoina ai loa le Ofisa o Leoleo. Na teena e le ua molia moliaga fa’asaga ia te ia, ina ua tula’i i luma o le fa’amasinoga i le aso Lua o le vaiaso na te’a nei.

 

E ui o lea ua tatala i tua e le fa’amasinoga le ua molia e fa’atalitali ai taualumaga o lana mataupu, peita’i ua poloaina o ia ina ia aua ne’i toe alu i le fale o loo nonofo ai lona to’alua ma lana fanau, fa’asa fo’i ona ia toe taumafai e fa’afesoota’i le fafine ma tamaiti i soo se auala, a ia avea o ia ma tagatanu’u e tausisi i tulafono a le malo i aso uma.

 

O le aso 18 Setema lea ua fa’atulaga e toe valaau ai le mataupu a le ua molia i luma o le fa’amasinoga fa’aitumalo.

 

MAYNE SIAUMAU

 

E 3 masina lea ua tuu atu e le fa’amasinoga maualuga i le ali’i o Mayne Siaumau e saili ai sana galuega. Afai e mae’a lea taimi e le i maua lava sana galuega, o le a avea lea ma auala e atagia mai ai lona le usitaia o tuutuuga o lana nofovaavaaia, ma e ono mafai e le fa’amasinoga ona faaleaoga lana nofovaavaaia, ae taofia loa o ia i le falepuipui i Tafuna mo le umi o loo totoe o lana nofovaavaaia e 5 tausaga.

 

Na tula’i Siaumau i luma o le fa’amasinoga maualuga i le vaiaso na te’a nei, ona o se talosaga na faaulu e le malo, e faaleaoga ai tuutuuga o lana nofovaavaaia, ina ua le usitaia e le Siaumau tuutuuga a le fa’amasinoga.

 

O ni isi o ia tuutuuga e aofia ai le tatau lea ona saili sana galuega tumau, ma aua nei ona toe solia se tulafono a le malo.

 

O le masina na te’a nei na toe tula’i ai fo’i Siaumau i luma o le fa’amasinoga maualuga, ona o tuuaiga fou o le faatupu vevesi i nofoaga faitele.

 

Na fesili le afioga i le ali’i fa’amasino ia Elvis P. Patea ia Siaumau pe ua maua sana galuegSa, na tali le ua molia, “E leai, o lea lava e tau saili sa’u galuega.”

 

Saunoa Patea e fa’apea, “Saili sau galuega. Afai e mae’a atu le 3 masina e lei maua lava sau galuega tumau, o le a iloilo loa e le fa’amasinoga se faaiuga e tatau ona faia mo ia.”

 

VALOAGA TULAGA

 

O le ali’i mai Samoa lea na ulufale mai i se pemita e 30 aso le umi, ua fautuaina o ia ina ia tausisi i tulafono a le malo o Amerika Samoa, a o avea ai o ia ma tagata o loo malaga asiasi mai i le teritori.

 

E 2 vaiaso talu ona taunuu mai le tafaoga a Valoaga Tulaga i laufanua o Amerika Samoa, ma taia lana vaai i le ituaiga olaga o loo ola fiafia ai ni isi fo’i o tupulaga mai Samoa ua leva ona aumau i le teritori, ae a’afia loa o ia i le tulafono, ina ua pu’e faapagota o ia e Leoleo ma molia i le faatupu vevesi i nofoaga faitele.

 

E pei ona taua e le malo i le latou tagi e fa’apea, na o Tulaga ma ni isi o ana uo e fa’atau sa latou pusa pia i se tasi o faleoloa e pulea e se ulugali’i mai Asia. O Tulaga na alu e faatau mai se pusa pia, ae na faailoa i ai e le fa’atau oloa Asia, e le mafai ona toe fa’atauina se pia pe a te’a le 10 i le po.

 

Na ita Tulaga ma taumafai e lu’i le fa’atauoloa. Na iloa atu e uo a Tulaga sa tutu mai i le isi itu o le faleoloa le finauga a le ua molia ma le fa’atauoloa, ona latou o atu lea ma taumafai e fa’ato’ato’a le vevesi, ma fai ia Tulaga e sili pe a latou toe fo’i, ae na ita le ua molia ma faliu i tua ma lu’i ana uo.

 

O le umi o le taimi sa i ai le ua molia ma ana uo i totonu o le faleoloa, na mafua ai ona alu atu i ai le ali’i ave taxi e ana le taxi sa malaga ai i latou nei, i lona fia iloaina o le mafua’aga ua umi ai ona i ai lana pasese i totonu o le faleoloa.

 

Na ulufale le ave taxi ma ia iloa le faafitauli, ona ia taumafai lea e fa’ato’ato’a le mafaufau o Tulaga, peita’i na faliu ane fo’i le ua molia ma lu’i le ave taxi. A o fai le vevesi, na ta’amilo ane le fa’atauoloa i le isi itu ma vili Leoleo, ma pu’e fa’apagota ai loa le ua molia i le po lava lea.

 

Na faailoa e le afioga i le ali’i fa’amasino ia Fiti Sunia ia Tulaga e fa’apea, “Ua e laki, ona e le matuia tele lau gaioiga sa faia i lea po, e leai fo’i se isi na a’afia pe sa manu’a ai.”

 

Ua fautuaina e le fa’amasinoga ia Tulaga ina ia vave ona ia tuua le teritori i le taimi lava e mae’a ai le aoga o lona pemita. Afai fo’i e i ai se isi taimi e toe fia ulufale mai ai i le atunu’u, aua ne’i galo, ia usita’i i tulafono a le malo.

 

O se tasi o tuutuuga o le nofovaavaaia a Tulaga e 6 masina ina ua ta’usala o ia i le moliaga mama o le faatupu vevesi i nofoaga faitele, o lona totogiina lea o le salatupe e $100, ma ia aua ne’i ona toe solia se tulafono a le malo.