Ads by Google Ads by Google

Faamalieina le Fa’amasinoga i le faatamala o le malo mataupu i va’a alia fagota


[ata: SN]
ausage@samoanews.com

Pago Pago - AMERIKA SAMOA

Ua manino i le faaiuga na tuuina mai e le Vaega Iloilo o le Fa’amasinoga Maualuga a Amerika Samoa le faamalieina o le Fa’amasinoga i mau na folasia, o faaletonu i tino o va’a alia fagota a nisi o tagata Faifaiva o le atunu’u, na mafua mai i le faatamala o le malo i le faatinoina o galuega e toe faaleleia ai tino o va’a fagota.

O le masina na te’a nei na tuuina mai ai le poloaiga a le Faamasinoga e faamaonia ai le faatamala o le malo, faatasi ai ma se faaiuga ina ia toe totogi e le malo tupe mo le faaleleia o vaega o va’a alia fagota ua faaleagaina. 

E le o manino mai i le taimi nei pe fia le tupe e tatau ona totogi e le malo aga’i i tagata Faifaiva e to’a 5 na tagi i lenei mataupu.

O i latou nei e aofia ai Togotogo Sotoa; Lolesio Smith; Simi Paepae; Maatulima Maea ma Howard Dunham, lea na faila le latou tagi faasaga i le Vaega Tosova’a a le malo i Satala, o se Vaega Tumaoti e i lalo o le vaavaaiga a le malo o Amerika Samoa. 

O le ali’i loia ia Charles V. Alailima na tula’i mo alii faifaiva na tagi i lenei mataupu, ae o Loia mai le Ofisa a le Loia Sili na tula’i mo le malo o Amerika Samoa.

O lenei mataupu na tofu atu i le Faamasinoga ina ua faila e ni faifaiva se to’a tolu sa latou tagi i le 2019, e faasaga i le malo ona o tulaga faaletonu ua aafia ai a latou va’a fagota. Mulimuli ane faila e isi alii faifaiva e to’alua a laua tagi faasaga i le malo. 

I le amataga o le tausaga nei, na amata faatulaga ai loa le aso e faataunuu ai le faamasinoga autu o lenei mataupu. Na talosaga ai loa fo’i ma Loia mo se avanoa e tuu faatasi ai tagi eseese nei e tolu i totonu o le tagi e tasi, ina ia faa faigofie ai ona faagasolo taualumaga o le Fa’amasinoga.

Na talia e le Faamasinoga Iloilo le talosaga a le itu tagi, ina ua leai se tete’e a le malo faasaga i le talosaga.

MAU FAAMAONIA O LE MATAUPU

O lenei mataupu na tofu atu i le Faamasinoga Maualuga, ina ua faila e alii Faifaiva e to’a 5 sa latou tagi faasaga i le Vaega Tosova’a i Satala, o se lala o le malo o Amerika Samoa, i lo latou faatamala lea i le lipeaina o vaega o a latou va’a alia fagota, lea na mafua ai ona pala vaega o va’a ina ua sese le vali e vali ai, ma le mafai ai loa ona toe fagogota i latou.

E pei ona taua i folasaga a itu e lua e faapea, sa i ai se polokalame na faatupe mai e le Ofisa o Faiga Faiva ma le Vaomatua a le malo tele, na faamatu’u mai ai le vaega tupe e $999,000 e fesoasoani ai i le toe faaleleia o va’a fagota a i latou na afaina a latou va’a fagota i le taimi o le Galulolo o le 2009, ma le mafai ai ona toe fagogota i latou e saili ai tupe e tausi ai o latou aiga.

Na talosaga aii Faifaiva e to’alua i lenei polokalame ma manino ai lo latou agava’a i le tuuina atu o a latou va’a alia e lipea ma faafou e le malo i lalo o le polokalame. O tuutuuga muamua sa faia, o le Matagaluega o. Faiga Faiva, Vaomatua ma Alamanuia na manatu e faia le galuega mo le lipeaina o va’a alia fagota, peita’i na toe suia ma alia’e mai ai, o le Vaega Tosova’a i Satala latou te faatinoina le galuega mo le lipeaina o va’a alia fagota.

O le taimi lava fo’i lea e tasi na faa konekarate ai e le Matagaluega o Faigafaiva, Vaomatua ma le Gataifale se tasi o Tamalii o le atunuu e i ai le agava’a ma le taleni i le fausiaina o va’a e aofia ai Fautasi ma alia fagota, susuga Maselino Ioane e gafa ma le faatinoina.o galuega toe lipea mo alia fagota i Manu’a.

O vaega uma ia na mafai ona folasia i le taimi o le faamasinoga autu o lenei mataupu.

E 10 alia fagota mai Ta’u ma Ofu na mafai ona faatino e Maselino galuega lipea. E 5 va’a alia fagota mai Ofu ma le 5 mai Ta’u na aofia i lenei polokalame, lea na fausia e Maselino i le tau e $25,000 i le va’a e tasi.

Na manino le molimau a Maselino i le taimi o le faamasinoga autu o lenei mataupu, i le ituaiga vali na ia faaaogaina e vali ai tino o va’a na ia faatinoina galuega lipea. O le ituaiga vali lea e fetaui lelei ma le alamini o lo o fausia ai tino o va’a alia fagota nei.

Na maua le avanoa e fesiligia ai e le Fa’amasinoga alii faifaiva taitasi nei e to’alua e tusa ai o le latou molimau e faatatau i le faafitauli na tulai mai i a latou va’a alia fagota. 

Na taua e le alii faifaiva ia Lolesio le faateia o ia ina ua ia vaaia le amata ona magoto o lona va’a alia fagota i le taimi na alu ai e faatino lana faiva. Na ia taumafai e siaki ma ia iloa ai le faaletonu, e le sa’o le vali na fa’aaoga e vali ai le apa alamini, ma ua mafua ai loa ona pala le apa i le malosi o le vali na sao atu ai loa le suasami i totonu o le va’a ma amta ai ona goto. 

O le popole o le susuga a Lolesio i lona saogalemu na mafua ai loa ona manatu e toe fo’i lana fagotaga i lea aso.

O le molimau foi’ lea a isi alii faifaiva e to’alua ia Maea ma Sotoa i le taimi na maua ai le avanoa la te molimau ai luma o le Fa’amasinoga. Na faamaonia e Maea, o le Vaega Tosova’a na gafa ma le faatinoina o galuega lipea mo lona va’a alia fagota, peita’i o le tulaga faaletonu sa ia maitauina i le pala o se vaega o le alamini ae sao atu ai le suasami, na mafua ai ona ia faia le faaiuga e toe foi i le fale ua muta fo’i lana faiga faiva i le aso na tula’i mai ai lea faaletonu.

O le molimau fo’i lea a le susuga a Sotoa. Sa ia taua lona lagona faanoanoa ina ua ia maitauina tulaga faaletonu i lana va’a alia e 31 futu le umi.

Na maua le avanoa e faafofoga ai le faamasinoga i le molimau a le alii faifaiva lona lima ia Dunham, ma ia taua ai fo’i tulaga faaletonu i lona va’a fagota e mafua mai i le sese o le vali na vali ai le alamini, na alia’e ai loa le pala o le alamini ma mafai ai loa ona sao atu le suavai i totonu o le va’a.

Na taua e Dunham lona aga’i atu i le Ofisa o le Pulesili o le Vaega Tosova’a, susuga a Moefaauo Bill Emmsley ma faailoa i ai lona atugaluga e faatatau i lana va’a fagota, peita’i o le tali a Moefaauo, na matua ese lava ma le tulaga sa ia mafaufauina.

Na maua fo’i le avanoa e faafofoga ai le Fa’amasinoga i molimau mai ni alii se to’alua e i ai le tomai faapitoa i le lipeaina o va’a alia fagota, i ituaiga vali e fa’aaoga e teu ai galuega lipea, faapea ai ma le auala e faafou ai.

Ina ua alia’e lenei faaletonu, na taumafai alii faifaiva e faia ni feutanaiga ma le Vaega Tosova’a a le malo ina ia saili se auala e foia ai le faafitauli. Ae talu ai ua le mafai lava ona maua se tasi, na i’u atu ai loa lenei mataupu i luma o le Faamasinoga.

I le mae’a ai ona faafofoga o le Faamasinoga i mau faamaonia o lenei mataupu, na latou tuuina mai loa la latou faaiuga e talia ai mau a i latou e to’a 5 na tagi faapea ai ma le mafua’aga ua latou taunuu ai i lea faaiuga.

Na taua e le Fa’amasinoga e faapea, ua lava ma totoe mau faamaonia sa folasia i luma o le Faamasinoga e faamaonia ma lagolago ai le se sese sa faia. Na talia fo’i e le Fa’amasinoga le molimau a le susuga a Maselino faapea ai alii e i ai le tomai faapitoa i le lipeaina o va’a alia fagota, o le faaletonu na mafua mai i le sese o le vali na fa’aaoga e vali ai u’amea o va’a fagota.

Ua faamaonia e le faamasinoga, o faaletonu na alia’e mai i tino o va’a alia fagota a i latou e toa 5 sa tagi i lenei mataupu, na mafua mai i le faaletonu o le malo i le faatinoina o galuega toe lipea i tino o va’a. 

E leai ni mau faamaonia a le malo e faailoa mai ai, sa faia ni sainigalima poo ai e gafa ma le faatinoina o ni vaega e faaletonu pe a mae’a ona faatino lenei galuega ma alia’e ni faaletonu

O lo o manino i le faaiuga a le Fa’amasinoga le faamalieina o alii Faamasino i le manino o mau faamaonia na folasia e i latou na tagi i lenei mataupu e lagolago ai le latou tagi.