Ads by Google Ads by Google

Va’aiga mo Tagata Manu’a - Poloketi Kalapu a le Liona

Na tu’ua e ni sui o le Kalapu a le Liona i Pago Pago ma le vasega o Foma’i Mata mai la tatou Falema’i tele i Faga’alu le Malae Va’alele i le taeao ananafi, i le ulua’i malaga mo Manu’a a le Inter Island Air la tatou nei motu mo la latou galuega tautua mo le mamalu o matua matutua ma e fo’i e alaala tumau i Manu’a e ala i a latou “Va’aiga” e tufa fua atu mo i latou e fa’aaoga.

E le gata i lena, ae ua maua ai fo’i se avanoa lelei lava mo lea tautua e o’o atu ai i nai o tatou tama ma tina matutua ae maise le mamalu o fanau o lo o faigata lava ona o’o mai mo ni su’ega o latou mata ina ia mautinoa ai, pe mata o le fa’afaigata ona malamalama lelei i le faitau e afua mai i o latou fofoga e mana’omia ni va’aiga.

E tele le uta o matatioata po o va’aiga o so o se ituaiga o malosi o lo ua malaga fa’apitoa atu ma le aumalaga lea, e aofia ai foma’i mata Dr. U mai le LBJ, o tama’ita’i tausima’i fa’apitoa mo lea fo’i itu o le tautua i le soifua maloloina o le atunu’u ma sui iloga o le Kalapu a le Liona, lea latou te fa’atupeina lea tautua mo’omia ma le aoga i le mamalu lautele.

Ua iloga e tele taimi sa fa’atautaia ai lea poloketi fa’apitoa a le Kalapu a le Liona i Tutuila nei, lea e anoanoa’i i ai le faitau aofa’i o le atunu’u, peita’i, e ao lava ina o’o i Manu’a lea ‘au’aunaga. E tusa ai ma se talanoa mai a le tamaita’i sa mua’i avea ma Peresetene o le Kalapu a le Liona, Terri Hunkin, sa ia fa’ailoa ai, “Na mua’i malaga muamua fo’i le Kalapu a le Liona i Manu’a i le tausaga e 2004 a o o’u avea ma Peresetene o lea Kalapu.”

O fa’amaumauga mai lea taimi, na iloga ai le mo’omia tele o lea tautua mo tatou tagatanu’u o lo o alaala tumau i Manu’a, ma e seasea lava o mai i Tutuila nei, se’ia vagana fa’alavelave e tutupu i aiga, ma a omai fo’i e vave ona toe taliu, ae leai se taimi avanoa mo ni siakiga o latou va’aiga i le tatou falema’i tele i Faga’alu.

Ua umi ni tausaga ae o lea ua toe sofa’i lea mana’omia e le Kalapu a le Liona, aua ua tatau fo’i ona toe so’o le fau ma le fau i lea tautua. “Ona o va’aiga e mafai ona fa’aaoga mo sina taimi, ona toe mo’omia lea ona toe siakia ou fofoga pe mata ua si’itia le malosi o se va’aiga ua e mo’omia, o lea ua alagatatau ai se isi toe asiga o lea tautua mo le tatou Motu Sa.”

I le asiga muamua, sa to’atele le vasega o matua matutua sa aoga tele i ai le suega o mata mo va’aiga fa’apitoa, ae sa mataulia na i ai fo’i ma fanau talavou ae maise fanauiti sa mo’omia va’aiga, ma ua suia le latou fiafia e faitau tusi ina ua maua ane, e mana’omia lava va’aiga a’o talavou i latou.

O se tasi lea o manatu o i tatou matua e tatau ona tatou suia, o lo tatou manatu lea o talavou le fanau, ma ua mo’omia se va’aiga aua o lea e tuputupu a’e i latou ma le malosi atoatoa o mea, peita’i, e le tatau ona e manatu fa’apea.

Afai e va’aia e le fiafia lou alo e faitau tusi, sailia tonu le afuaga e ala ai ona fai ma fili i le fanau laiti ona to’aga e faitau. E to’atele le fanauiti ua va’aia i totonu o vasega laiti, o lo o faia a latou va’aiga, e afua lea tulaga, ona o nisi vaitamini o lo o misia mai o latou tino a’o afuafua o ia i le manava o le tina.

O lona uiga, e le o so latou sasi ua afua ai lea tulaga, ae o le natura lea o lona tino ua i ai i lona soifuaga atoa, e amata mai lona la’itiiti ona fa’aaogaina mata tioata po o va’aiga, ma fa’asolo atu ai ina matua e le toe misia lava.

O se aoga tele lea ile asiasiga o lo o ua malaga i ai nei i le Manu’atele, ina ia siakia fofoga o tagata uma e mo’omia, ma o le a fa’atutuina fo’i la latou tautua i le laoa o Ale Filoiali’i i Ta’u i nei aso e lua Mati 16 ma Mati 17, 2012.

O lo ua i ai sui o le Public Health a lo tatou atunu’u o lo o malaga fa’apitoa atu ai, mo la latou tautuaina o ni isi ua i ai mana’oga fa’apitoa i le mafaufau fa’atasi ai ma le tino. O lea tautua fo’i ua fa’atulagaina mo i latou na soifua mai ma nei mana’oga fa’apitoa, pe na mafua fo’i i se fa’alavelave na a’afia ai tino ma le mafaufau, pe ona ua fa’asolo fo’i ina matutua ma ua le atoatoa ai le malosi o le tino.

Ua aofia fa’atasi i latou uma o alaala i le motu o Ta’u i lenei 'au'aunaga, ma e mafai fo’i ona sopo ane i Ta’u le faletolu i Olosega, Sili ma Ofu pe afai o le a loto i latou e o ane i o latou Sa e sa'ili manuia o lea 'au'aunaga e le totogia.

 E le o i ai se isi fa’asalalauga i se taimi e fa’atulaga ai se siakiga fa’apea i le Motu i Olosega ma Ofu, peita’i, e fa’apea ona fa’asolo nei 'au'aunaga e tusa ai ma le tu’ufa’atasiga o tautua tau le soifua maloloina o le atunu’u.

O le a maua mai se ata mai le aumalaga i lo latou toe taliu mai i fanua, ona fa’ailoa ai lea o i latou uma na masi’i mo lea galuega lelei ma le aoga i le mamalu atoa o i le Manu’atele.