Ads by Google Ads by Google

TALA VAIFANUA

FA’ASOA I LE TAOA - TALA TU’U & TALA FAAFAGOGO

 

Ina ua tu’uina mai le vala’aulia fa’apitoa mo se fa’asoa e tusa ai o Tala Tu’u ma Tala Fa’afagogo ina ia fa’asoa mai ai se iloa o matua matutua i fanau ma tupulaga talavou o le atunu’u, sa talia ma fa’atino lea folasaga i le maota o le AP Lutali Center i Pago Pago, i le taeao ananafi.

 

O le sao o le tautalaga, “Ia e fa’asoa e fa’aau’upegaina ai le fanau o a taeao! O se mau e tatau ona ou faia, aua e moni, o tatou matua ma tua’a, o nisi sa tele i ai le ‘oa o le gagana i ona vaega e lua, fa’afailauga fa’asamoa ma le gagana tautala i aso uma, lea e masani uma ai i tatou. Peita’i, matou te ola a’e matou lana fanau, e le o maua le tomai lea sa i le tama,” o le saunoaga lea a le Sui Fa’atonu Kuresa Paopao e tusa o tiute fa’amatua, e fa’ailoa fa’amaumauga o aiga ma tala tu’u ma nisi o tala o le vavau o latou aiga ma nu’u o lo’o latou silafia.

 

Ina ua tu’u atu se avanoa mo se fesili na tula’i le tama matua o Lepisi ma ia fa’ailoa mai, “O lo’u igoa o se tasi o faga i le nu’u lea o Fasito’outa, peita’i o le mea tonu lea na pisi ai le toto ma maliu ai le toa ta’uta’ua o Manono ma Apolima o Tamafaiga. Na fasia ai i eleele o Fasito’outa. Ou te fa’amoni i le tala, e ao ia i matou matua ona fa’asoa atu mea o matou iloa i fanau, ia popoto ai i latou.”

 

“O le ala o le tima’iga, ina ia fa’amaumauina o tatou nafa ma tala’aga o mea na tutupu i o outou taimi, a ola a’e fanau ua matutua ma ua latou iloa le taua o nei mea uma, ona latou iloa lea o nei fa’amaumauga, ma latou popoto ai i nafa o aiga, ala na mafua ai ona nonofo nisi o aiga masi’i atu i totonu o lou aiga, ae maise o le so’otaga ma lena fo’i aiga, o mea ia e ao ina malamalama lelei ai tatou fanau i le lumana’i,” o se tima’i lea a le failauga fa’apitoa.

 

O le fa’ai’uga o lea folasaga, sa iloga ai ona fa’afetaia e matua matutua o le atunu’u le avanoa e tusia ai, ma taumafai e faamaumau mea uma, aua fanau o le lumana’i.

 

FUAFUAGA FA’ATAOTO FAITAU AOFAI AMERIKA SAMOA

 

O le aso faraile na te’a sa tauaofia ai le fonotaga mulimuli e toe iloilo toto’a ai le ta’iala tamau e fa’atino ai galuega mo le faitauga i le atunu’u.

 

O i latou sa tofu sao i lea fonotaga sa aofia ai le Matagaluega e fa’auluulu i ai lea tiute, Matagaluega o Fefa’ataua’iga i lona vaega o le Faitau Aofa’i o le atunu’u, le fa’atonu sili sa avea ma ta’ita’ifono Keniseli Lafaele, le Komiti Fa’apitoa mo le Faitau Aofa’i, fa’apea sui totino usufono mai matagaluega eseese o le malo.

 

O le lipoti tamau lea, ina ia va’ai i ni fa’afitauli e alia’i mai ona o le fa’ateleina o le faitau aofa’i o le atunu’u, ma ia soalaupule ia taumafai ona sailia ni vaifofo tumau e soloia ai nei fa’afitauli. Na i ai le Ofisa o Femalaga’iga, Ofisa o Aoga, Falema’i ma isi uma Ofisa o lo’o nafa ma tautua lautele e so’otaga sa’o ma tagata o le atunu’u, e fa’ailoa mai nisi o fa’afitauli ua iloga o lo ua fesaga’i sa’o ma i latou ona o le fa’atuputeleina o le atunu’u.

 

Na tofusia sui usufono uma ma le lu’iga, e taumafai ona soalaupule ni suiga i le fuafuaga fa’ataoto, ia mafai ona fa’aaogaina i le isi lima tausaga o lumana’i. O le lona tolu ai lea o fonotaga tetele mo le Ta’iala mo le Faitauga o le Atunu’u. Na mua’i faia le isi i le 2008 ma soso’o ai ma le 2013.

 

“E tatau ona o gatasi le futia ma le umele i taimi uma, pe afai e talanoa i le faitau aofa’i ma le tautua lautele e feso’ota’i lelei ma tagata lautele, ae afai ua to’atele na’ua, e tatau ona sailia ala e fa’aitiitia ai le faitau aofa’i  ina ia talafeagai ma le tele o i ai le tautua lautele, ae maise i a’oga mo le fanau, ma le tausiga o le soifua maloloina mo se fa’ata’ita’iga,” o se saunoaga lea a Leifi Felise o le DOC.

 

“Pe afai e fa’ateleina pea le faitau aofai o le atunu’u, e ao ina fa’ateleina fo’i le tautua tau le soifua maloloina, a’oga mo fanau, feoa’iga, fefa’ataua’iga ina ia fagaina le atunu’u ma mea uma lava e feso’ota’i tonu ma tagata lautele ia tofusia i auaunaga a le malo,” o a Felise lea.

 

Ua fa’ailoa mai fo’i, “I le lalolagi lava ia ma lona faitau aofai, talu mai le  1985, e silia i le 2 piliona tagata ua mae’a fa’amauina ua soifua mai, ma ua afua ai lenei fo’i fa’amoemoe, e toe soalaupule ni ala e mafai ai ona fa’aitiitia le televave o le faitau aofai i le lalolagi ma o’o mai ai i atunu’u ta’itasi.”

 

Pe afai e motusia fefa’ataua’iga mo mea taumafa mai fafo, ia lava tapena le atunu’u mo le sapalaia o mea’ai lava e i tatou iinei, ma o se tasi lea o itu e ao ina taga’i toto’a i ai le atunu’u lautele ma aiga ta’itasi. O le a se umi e mafai ai ona tausia le fofoga taumafa o lou aiga pe afai o le a motusia feoaiga o va’a oloa i le atunu’u?

 

O fa’ai’uga uma o nei sailiiliga toto’a, e fa’ao’o lea i le afioga le Kovana Sili mo lona silafia ma va’ai toto’a i ai. O le galuega faifa’atasi lea a le Komisi mo le Faitau Aofa’i, le Ofisa o le DOC ma le mamalu o sui usufono uma sa aofia i lea fa’amoemoe aoga tele mo le tamaoaiga tausi o le atunu’u ina ia lava ma totoe mo tagatauma o lo’o alaala i ona laueleele.