Tala o le Pasefika
KIKI FOLIGA O LE LEOLEO
Mai Honolulu ua fa’ailoa mai ai e le Hawaii News Now se tasi o tina ua taumafai leoleo e saisaitia, ae oso le mea malosi a le tama’ita’i kiki ma foliga o le leoleo lea o tau loka o ia. O le mea lenei na tupu sa’o lava i le aso To’ona’i na te’a nei i le a’ai pisi o Honolulu ae le’i taina le 5:20i le afiafi. O le vaipanoa o Bethel Street, lea na vala’au mai e fia maua se ali’i leoleo na te fa’afilemuina se tina ua talepe ma ta’ei mea o lona aiga.
Na maua taitaia atu lava e leoleo o fai pea le amio a lea tama’ita’i e 47 ona tausaga. Na muamua lava tau sailia mai lea tama’ita’i ina ua sola ese mai, aua ua va’aia le to’ai taunu’u o leoleo. Peita’i na vave maua lava o ia e leoleo, ae o le taimi lava na tau loka atu ai e leoleo ona lima, oka na toe oso ai le ma’i faigata o le tama’ita’i lea, ae ua fa’aopoopo i ai ma le laulauvavale i le leoleo.
Ina ua taofiofi atu e leoleo ona lima, ae oso mai i luga kiki a lenei tama’ita’i matua ma tasasa i foliga o si ali’i leoleo. Na fa’ataututu loa ma le malosi o le leoleo o ia, saisai loa ma lima ae molia i le fa’ao’olima i leoleo, ma le fa’aleagaina o mea totino.
MATAGI MALOLOSI - LAMATIA AI LE PASEFIKA
E le o motusia lava le tele o fa’ailo, o lo’o lamatia pea le Pasefika i matagi malolosi ma e o’o lava ina fa’ata’uta’u mai e ono avea ma afa po’o se asiosio. O lo’o ua tulata nei matagi malolosi i le talafatai o le Malo o Tonga, ma ua tumau pea lea fa’asalalauga fa’apitoa mo malo uma i le itu i saute o le Pasefika e aofia ai ma le atu Samoa.
E tusa ai ma le tala o le tau i le Va’ai Tau i Fu’amotu, Tonga, ua lapata’ia mai ai e tusa ma le 360maila i saute i sisifo o Niuafo’ou o lo’o saofa’i ai lea fa’aputuga matagi malolosi, ma e ao ina fa’ateteleina lava i le isi 30 i le 36 itula o lumana’i.
Ua o’o fo’i i le itu o Tonga lea e i ai Ha’apai ma Vava’u ua mae’a logo ina ia nofo sauni mo ni matagi malolosi, e fa’asolo atu ina avea ma afa.
[Matangi Tonga]
TAPENA FOLIGA FU’A FOU MO FITI
Ona o lo’o tapena nei le amatalia o se faigamalo fou mo le malo o Fiti, o lea ua fa’ailoa mai ai, ua manatu ai ma le ta’ita’iga a le Malo fou lenei e suia ma foliga o le latou Agiagia po’o le Fu’a!
O se saunoaga fa’apitoa lea ua saunoa i ai Frank Bainimarama lea o lo’o galue malosi ina ia se’e le malo o Fiti i se faigamalo e mafai ona galulue fa’atasi ai o latou tagata nu’u Fiti e tupuga mai tagata fiti, ma o latou tagatanu’u e tupuga mai tagata Initia.
O lea lava fo’i se ta’ita’i sa ia fouvale i le faigamalo sa tula’i mai i le tausaga e 2006, e afua lava ona o le se’e ese o le malo o Fiti mai le pulega sa masani ona fa’afoea mai ai le latou atunu’u, o le ta’ita’ia lea e tagata fiti moni o le malo. I lea faigamalo na fouvalea, sa ta’ita’ia lea e le tagata fiti e tupuga mai tagata Initia ua loa ona aumau ma galulue i Fiti.
O le tala mai i le malo fou, o le a mae’a ona tu’ufa’atasia le latou Fa’avae fou i le fa’ai’uga o Mati 2013, ma sauni ai loa ma le latou fa’atula’ia o le Malo fou. O le fu’a fou o le a agiagia nei, o le a atagia ai le fa’avae fou, ma ia utagia uma fo’i e tagatanu’u o Fiti, “O lenei le suiga fou ia gaua’i o latou tama fanau uma, e fa’afouina uma ai lagona.”
O le fa’avae sa sau a’i le malo o Fiti na saeluaina e le ta’ita’i o Bainimarama i le 2009, ma sa ia tauto mai ai, e toe faia palotaga a le Malo Fou o Fiti i le tausaga 2014. Foliga mai, o le a taunu’u lea lava manulauti.
[Fiji Times]
saunia: Leua Aiono Frost