Ads by Google Ads by Google

Ova $20 miliona sili ai Paketi malo mo le Tausaga Tupe 2014

E silia i le $20 miliona le aofa’i o le tupe lea o le a maualuga ai le Paketi a le malo mo le Tausaga Tupe 2014, nai lo le Tausaga Tupe o lo o i ai nei, e pei ona fa’amaonia e le afioga i le Kovana Sili i le Fono a le Kapeneta i le vaiaso na te’a nei.

 

O se vaega tele o lea fa’asiliga e pei ona saunoa le tofa i le tootoo ia Lolo Matalasi Moliga, o le a tuuina atu e faagaioi ai polokalame ma faatutu ni isi atina’e e faaleleia ataili ai le tamaoaiga o le atunu’u.

 

Na taua e Lolo i lana kapeneta e faapea, atonu e manatu ni isi o i latou ua maualuga tele lenei paketi ae i lona talitonuga faata’ita’i, e le afaina pe fia le aofa’i o le paketi e tuu atu e le faigamalo e faatino ai ana galuega mo le isi tausaga tupe, ae pau le itu e taua i lona manatu ia iloa e le malo ona mulimulita’i ma faamalosia tulafono na pasia ai lana paketi.

 

“Soo se paketi lava i lo’u manatu e tatau ona i ai vaega taua nei, ia lelei ona faamalosi le tulafono, lelei auala e faamalosia ai le aoina mai o tupe, ia lelei foi ona faatonutonu e le malo ana gaioiga uma e fai, aua o lo’u manatu, e mafai ona oo atu le tatou paketi i le $2 piliona ae afai e le mafai ona tatou faatonutonu lona faaaogaina, e leai se aoga mo le malo, ae o le itu taua, ia matua faamalosia le aoina mai i totonu o tupe a le malo ona galulue loa lea o le vaega e vaavaai tupe e faamalosi le faasoasoaina o tupe, o iina e manuia ai le malo ona o le paketi,” o se saunoaga lea a Lolo.

 

E $454.86 miliona le paketi a le malo mo le tausaga tupe lenei 2013 na pasia e le Fono i le masina o Setema na te’a nei, ina ua faaitiitia e le Fono le paketi na tuuina mai i le ofisa o le kovana ua mavae atu i le aofaiga e $497.29 miliona.

 

Na faaaoga e le alii kovana le avanoa lea e faafetaia ai ni isi o Matagaluega a le malo o lo o galulue faatasi mo le tuu faatasia o le paketi, atoa ai ma le faamalosia o le aoina mai o tupe i totonu, e pei o le Ofisa o le Paketi, Ofisa o Tupe atoa ai ma le Matagaluega o Fefaatauaiga ma Alamanuia.

 

Sa ia faailoa i lana kapeneta e faapea, afai e iloa e le malo o lo o lava ma totoe tupe ua maua e faatino ai atina’e ma fuafuaga mo le manuia o le atunuu, ua tatau loa ona faagasolo ia fuafuaga, ae afai e vaavaai atu o lo o i ai se faaletonu, e manaomia le faateletelegese te isi ae se’i faamalosi tulafono.

 

O ni isi o folafolaga na taua e Lolo ua maea ona tuuina atu e le faigamalo i le au Faipisinisi, o le sauni lea o le malo e tuu atu le malosi e atina’e ma faavae ai a latou pisinisi i soo se auala e manuia ai le tamaoaiga o le malo, ma ia saili auala e mafai ai ona faatosina mai ni isi pisinisi fou i le atunuu, e lagolagosua i le malo i le sailia o galuega mo tagata.

 

O le faataunuuina o ia folafolaga e pei ona saunoa Lolo, ua manatu ai le faigamalo e faaavanoa le silia i le $1miliona mai le paketi o le tausaga tupe 2014, e faatupe ai se polokalame o le a galulue faatasi ai le malo ma pisinisi tua mo le faa faigaluegaina o fanau a le atunuu ua faauu mai i le Kolisi e le o i ai ni galuega.

 

Na taua e Lolo e faapea, o fanau uma lava a le atunuu na faauu mai i le kolisi e le o i ai ni galuega i le taimi nei, o le a fautuaina i latou ina ia lesitala o latou igoa i le Matagaluega o Tagata Faigaluega a le malo ma tusia ai faamatalaga uma e faatatau i agavaa ua latou ausia, ma o le lisi e maua mai ai o le a tufatufa atu e le malo i pisinisi tua, latou te filifili mai ai po o ai le tagata latou te manana’o e faa faigaluega.

 

O le fuafuaga a le malo i le polokalame fou lea e pei ona saunoa le alii kovana, afai e faa faigaluega e le pisinisi tua se tagata, e afa le malo ma le pisinisi i le faatupeina o lona totogi mo se taimi e mafai ona oo atu i le tausaga atoa, ae a mavae loa le taimi ua faatulagaina, ona galulue lea o le malo mo le faatulagaina o se polokalame mo se lafoga (tax plan), ina ia mafai ai ona faapaleni ta’i $1 uma sa totogi atu e le pisinisi e faa faigaluega ai lea tagata faigaluega.

 

“O le agaga maualuga ia te a’u, e le gata ia faatula’i auala e maua ai le tomai faaopoopo mo fanau a le atunuu, a ia faatula’i ni isi auala e faavae ai pisinisi fou faapea ai ma le toe faamausaliina o le lelei o pisinisi tuai o lo i ai,” o le saunoaga lea a le alii kovana.

 

Ua toeititi lava maea ona tuu faatasi e le malo le tusi paketi ona tuuina atu loa lea i le fono mo lona iloiloina e pei ona saunoa le alii kovana, pau le suiga laititi i le tusi paketi, o le a le toe mafiafia e pei o le tusi sa masani ai, ae ua faaitiitia ona o le manatu e sefe tupe a le malo mai le soona lolomi o faamaumauga e le o manaomia i totonu o le tusi paketi.

 

A’o lumana’i ai le iloiloina e le fono o le paketi, ua fautuaina e le kovana faauluuluga uma o matagaluega ma ofisa a le malo, ina ia sauniuni i le taimi e valaau mai ai i latou e le Fono e molimau mo le paketi, ma ia molimau e faatatau i mea ua i totonu o le paketi.

 

“Afai e valaau mai oe e le fono e te molimau, ia mautinoa e te molimau e tusa i o le paketi, aua ne’i galo, o le tatou faigamalo e tasi le leo tatou te molimau ai, e tasi le leo tatou te galulue ai, e tasi fo’i le leo tatou te gaioi ai,” o le fautuaga lea a le kovana i le kapeneta.

 

A’o sauni ai faatonusili e molimau mo le paketi, ua fautuaina e le alii kovana i latou ina ia aua ne’i toe tula’i mai le faafitauli sa masani ona ia faalogo i ai, o le eseese lea o a latou molimau i luma o le Fono, ae o isi e talosaga i le fono ina ia toe faaopoopo se ta’i $100,000 i a latou paketi ona ua tipi e le ofisa o le kovana le aofa’i sa’o o le latou paketi sa tuuinaa tu i ai.

 

“Ou te le mana’o e toe tula’i mai le faafitauli lena, afai ua e galue mo le faigamalo lenei, e te sau ia matou ae e te le alu i le Fono e te talosaga ai, ae afai e te alu i le fono ma fai i ai lau talosaga, ona matou iloa lea e le o oe o se tagata o le tatou vaega, aua o le tatou vaega, e tasi le gaioiga tatou te faia, tatou te galulue faatasi fo’i e pei o se au e tasi, o iina e afua mai ai lo tatou manumalo,” o le saunoaga faaiu lea a le alii kovana.