Ads by Google Ads by Google

E LE TATAU ONA VAVE FA’A A’UPEGAINA LEOLEO

E ui i se finagalo o le afioga i le Komesina o Leoleo ma le matagaluega atoa, ina ia fa’a a’upegaina leoleo o le malo i le taimi e faatinoina ai a latou tiute, peitai na taua e se tasi o tamali’i ua tele tausaga o avea ma komesina o le matagaluega, e leai se mea o le a faavavevave ai fua le faaiuga e faa a’upega leoleo, leaga e i ai vaega e ao ona uia muamua.

 

I le faalauiloa ai e le susuga William E. Haleck o le fuafuaga i le faa a’upegaina lea o leoleo a le malo i se taimi e le o toe mamao, i le maea ai lea ona tauaao e le matagaluega o leoleo o fana e 24, le ituaiga le ‘Glock-17 - 9mm handgun’ i le vaiaso na te’a nei, na saunoa ai le afioga ia Aumoeualogo Te’o J. Fuavai e faapea, e le tatau ona vave faia lea faaiuga sei vagana ua i ai se tulafono.

 

“O le faa a’upegaina o leoleo e le o se faaiuga e tatau ona vavevave i ai le matagaluega, aua e tatau ona i ai ni pine faamau e faamautuina ai le manatu, ua onomea ma alaga tatau le faa a’upegaina o leoleo, e pei o le i ai lea o ni faalavelave matuia ua tutupu i le atunuu e ono lamatia ai le soifua o leoleo ma tagata lautele,” o se saunoaga lea a Aumoeualogo.

 

Saunoa Aumoeualogo e faapea, sa i ai le taimi na fa’a a’upegaina ai leoleo i tausaga ua mavae, ae na toe aveese a’upega ina ua faamaonia e lei sauni leoleo i le umiaina o fana.

 

“E le fou le mataupu e faatatau i le faa a’upegaina o leoleo, aua sa faa a’upegaina fo’i i tausaga ua mavae, ae talu ai faalavelave na tutupu ma toe manunu’a ai lava leoleo ina ua le lelei ona latou taulimaina fana, na faia ai loa le faaiuga i lena vaitau e toe aveese a’upega,” o le saunoaga lea a Aumoeualogo.

 

O le laasaga muamua e manatu Aumoeualogo e ao ona faia muamua e le matagaluega o leoleo, e tatau ona talosagaina se tulafono mai le Fono Faitulafono, e lima taitaiina ai leoleo uma o le a faa a’upegaina, ma ia mautinoa e agavaa uma leoleo o le a tuu atu i ai a’upega, i le mae’a lea ona auai o i latou i ni aoaoga i fafo poo totonu fo’i o le atunuu, ma ia mautinoa fo’i e lava le malosi o latou mafaufau e taulima ai fana.

 

Na faamanino auiliili e Aumoeualogo e faapea, o le umiaina e se leoleo o se a’upega i taimi e faatino ai ona tiute, e le o se mea e faigofie i le maimoa a le atunuu, aemaise ai fo’i, ua tele fana o lo o aumai faanana e nisi o tagata ma teu i o latou aiga, ina ne’i avea le faa a’upegaina o leoleo ma itu e alia’e mai ai ma a’upega faasaina nei.

 

I lona talitonuga, e tatau ona mautinoa e le matagaluega e le o toe i ai ni a’upega faasaina i totonu o maota ma laoa o le atunuu, ina ia faataua ai le saogalemu o tagata uma atoa ai ma leoleo.

 

Na taua e se tasi o tamalii o le atunuu ua malolo litaea mai i le galuega faaleoleo e faapea, e leai se mea o le a fa’aa’upega ai fua leoleo a le malo ona o le faalavelave e tasi lea na tagatavaleina ai le leoleo, ae a fuafua atu i le soifuaga o lo o soifua ma ola ai le atunuu, e leai lava ni vevesi ma ni faalavelave matuia o tula’i mai ai i aso fai so’o.

 

“Aisea e manaomia ai fua le fa’aa’upegaina o leoleo o lea lava e to’afilemu le atunuu, e leai fo’i ni fa’alavelave matuia ua tula’i mai e aafia ai ni tauga fana a ni tagata,” o le saunoaga lea a le molimau.

 

Na faamanino atili e le molimau e faapea, o le mataupu e faatatau i le tagatavaleina o le alii leoleo, e le o se mataupu na tula’i fa’afuase’i mai i le taimi na faatoa tupu ai le faalavelave, ae foliga mai o se mataupu lava i le va o le alii leoleo ua maliu ma le alii ua molia, ona e aiga lelei i laua.

 

“A’o le’i faia le faaiuga e fa’aa’upegaina leoleo, sa tatau ona faia e le Matagaluega o Leoleo se su’esu’ega faapitoa i ni faalavelave e aafia ai laau malosi na tula’i mai i le atunuu ma maliliu ai tagata, ona faavae mai ai lea iina la latou faaiuga e fa’aa’upega leoleo,” o le isi lea saunoaga a le molimau.

 

Ae na taua e se isi molimau e le’i finagalo e faalauiloa lona suafa e faapea, afai ua finagalo le alii komesina e fa’aa’upega leoleo, e tatau ona sui le tulafono i fana o lo o faataga ona faaaoga ma laisene i Amerika Samoa.

 

Na taua e le molimau e faapea, na pau fana o lo o faataga ona laisene i Amerika Samoa i lalo o le tulafono, o le ‘12 gauge’ ma le ‘22 rifle’.

 

Na taua e nisi o le atunuu lautele e faapea, talu ai e le tutusa le soifuaga i Samoa ma atunuu i fafo, e le tatau ai lava ona fa’aa’upegaina leoleo Samoa, aua o Samoa e faavae mea uma i le feavata’i ma le agaifanua, ae afai loa o le a fa’aaoga e leoleo le malosi fa’a fitafita e faatino ai a latou tiute ma foia ai se fa’afitauli, lona uiga ua ta’u atu e leoleo i le atunuu, ua o o i le taimi e tau ai Samoa, lona uiga o le a feoa’i fo’i tagata lautele ma fana i totonu o ta’avale ma soo se mea, aua o lea ua latou iloa ua fa’aa’upega leoleo.

 

Na fa’aigoa e le afioga i le Komesina o Leoleo ia William E. Haleck lea manatu, o se manatu e vaivai toe fa’avalevalea, aua e leai se mea e fa’aa’upega ai fua tagata lautele pe afai e fa’aa’upega leoleo.

 

“E leai se mea o le a feoa’i ai fua le atunuu ma fana pe afai e fa’aa’upega leoleo, aua o le isi mea e sosoo ai o le molia ai o le tagatanuu i le tulafono, i lona umia faasolitulafono lea o se a’upega e le’i lesitalaina,” o le isi lea saunoaga a le alii kovana.

 

Ae na faamanino e Haleck i le Samoa News e faapea, e le o sona loto ua mafua ai ona fa’a’upega leoleo, ae o se finagalo na autasi uma i ai ta’ita’i ma leoleo o le Matagaluega atoa, ina ua faia sa latou fonotaga i se tasi o aso e talanoaina ai lenei mataupu.

 

O se tasi o mafuaaga ua finagalo ai le matagaluega e fa’aa’upega leoleo, o le faalavelave lea na tagatavaleina ai le alii leoleo suesue ia Lt. Det. Lusila Brown i luma o le fale faamasino le tumau i Fagatogo, i le masina o Iulai 2010.

 

E fia faailoa atu e le Samoa News, ina ua faatoa maea le faalavelave na tagatavaleina ai Brown, sa lagolagoina ai e le komesina o leoleo i lena vaitaimi, le tofa Tuaolo M. Fruean le manatu ua tatau ona fa’aa’upega leoleo.

 

Na faamanino atili e Haleck e faapea, e le faapea e tupu loa se faalavelave ona oso loa lea o le leoleo e faaaoga lana a’upega, e leai, e i ai isi a’upega mama e muamua faaaoga e le leoleo e tete’e atu ai i le tagata faatupu vevesi, ina ia mautinoa ai e faautagia mai e le tagata le fautuaga ma le faatonuga o lo o avatu, ae afai lava e mae’a uma a’upega mama e le mafai lava ona foia gaioiga a le tagata faatupu vevesi o lo o fai, ona faatoa aapa loa lea o le leoleo i lana a’upega, ae faatoa faaaoga fo’i e le leoleo lana a’upega pe afai ua ia mautinoa ua tulaga lamatia lona ola poo soifua o isi tagata o le atunuu i le faalavelave.

 

O se tasi o itu o lo o atugalu i ai nisi o le atunuu, e le tatau ona tofu a’upega uma leoleo, ona e i ai isi leoleo e le tatau ona ave i ai ni a’upega, ae na faamaonia mai e Haleck e faapea, e le o leoleo uma e ave i ai a’upega, se’i vagana leoleo e pasia suega o le mafaufau ma isi tulaga uma e moomia i le taimi o aoga, pau na o leoleo e ave i ai a’upega.