Ads by Google Ads by Google

Manaomia sui tulafono i le gagana o lo o a’oa’o ai fanau aoga

Ua talosagaina e le Faatonusili o le Matagaluega o Aoga a le malo ia Vaitinasa Dr. Salu Hunkin-Finau le Komiti o lo o tuufaatasia le Fonotaga mo Aoga o lo o faagasolo i le taimi nei, e mana’omia se suiga i le tulafono o lo o i ai mo le gagana o lo o aoao ai fanau aoga, ina ia faaopoopo i ai ma le gagana Samoa i gagana e tatau ona aoaoina ai fanau i totonu o potu aoga.

 

O lea  fautuaga mai le tofa Vaitinasa, o le aotelega lea o manatu e tele sa ia faasoa i lana folasaga sa tuuina atu i luma o le Fonotaga mo Aoga o lo’o faia i le maota o le Lee Auditorium i Utulei i le taeao ananafi, i ni isi o mafuaaga ua ala ai ona tula’i mai faaletonu i aoaoga a fanau aoga i le atunuu.

 

Na faapupula e Vaitinasa i lana folasaga e faapea, o se tasi o faafitauli ua maitauina i le taimi nei, o le taumafai lea o faiaoga e aoao fanau i le gagana faaperetania ma le manatu, a lelei ma vave le nanu a le tama ma le teine aoga ona iloa lea ua atamai o ia, peitai o lea tulaga ua atili ai “ona pogisa le lalolagi i mafaufau o fanau aoga.”

 

O se tasi o manatu na faailoa e Vaitinasa i luma o le Fonotaga, o le 95.7% o le silia i le to’a 15,000 fanau o lo o aooga i aoga a le malo i Amerika Samoa i le taimi nei, e o mai i aiga e 100% le faaaogaina ai o le gagana Samoa e fesootai ma tautatala ai tagata i totonu o le aiga i aso uma o le olaga.

 

“O le taumafai la e aoao fanau o lo o omai i aiga nei i le gagana faaperetania i totonu o vasega amata e pei o le K-5, o se fuafuaga ua matua le sa’o ma talafeagai, pe afai e faatusatusa i le siosiomaga o lo o tupu a’e ma le tamaititi i totonu o lona aiga,” o le saunoaga lea a Vaitinasa.

 

O se tasi o manatu na taua e le tamaitai faatonusili sa mafai ona maua i ni suesuega a le matagaluega o Aoga a le malo sa faia, e i ai matua ma ni isi o tagata e manatu faapea “a le iloa e le tagata nanu, o le tagata pito i valea lena o lo o i ai,” peita’i i lona talitonuga, e le o le iloa nanu e iloa ai le tagata ua lelei lona mafaufau, ae iloa i gaioiga ma mea na te faia, o iina e atagia mai ai le tagata e lelei lona mafaufau ma poto.

 

I le faatauaina ai o le gagana Samoa i le fonotaga o lo o usuia nei, na saunoa ai Vaitinasa e faapea, “a mou le gagana ua le mafai ona faatino le aganuu, ae a mou atu le gagana ma le aganuu ua leai so tatou faasinomaga, aua o le gagana ma le aganuu, o le tofi lea o Samoa mai le Atua.”

 

O ni isi o aafiaga ua i ai olaga o fanau aoga i le taimi nei, e mafua mai i le tele o suiga mai fafo ua fefiloi ma le aganuu a Samoa, ma ua amata ai ona naunau ni isi o matua e faaaoga le gagana faaperetania e fesootai ai ma fanau, nai lo le faataua pea o le gagana Samoa.

 

I le faaiuga o le folasaga a Vaitinasa, sa ia fautuaina ai le Komiti o lo o tuufaatasia le Fonotaga o Aoga, ina ia fai se suiga i le tulafono o lo o i ai, ina faaopoopo i ai ma le gagana Samoa i le gagana faaperetania o lo o i ai i le tulafono e aoao ai fanau aoga.

 

Sa ia taua fo’i e faapea, e o o lava fo’i i ni isi o faiaoga sa faauu mai i le Kolisi Tuufaatasi, o lo o maitauina pea le vaivai o i latou i le gagana faaperetania ma le faitau tusi, i taimi latou te faia ai folasaga i fonotaga a le matagaluega o aoga, ma o iina lea o lo o lagolago malosi mai ai le manatu, e le o fanau aoga le mafuaaga o le faaletonu o a latou togi i le aoga, ae mafua mai ona o le auala o lo o faafoe ai aoga i le teritori.

 

I felafolafoaiga sa mafai ona fetufaa’i ai le au usufono e faatatau i lenei mataupu, sa maitauina ai le mafuli o finagalo o le toatele i le fautuaga a le Faatonusili o Aoga, ina ia faaaoga le gagana Samoa e o lua ma le gagana faaperetania e aoao ai fanau.