Ads by Google Ads by Google

Fa’amanatu le 109 tausaga o le fu’a a Manu’a

O le taeao ananafi na faamanatu ai le atoaga o le 109 tausaga talu ona sisi le tagavai o le Iunaite Setete o Amerika i laufanua o Manu’a i le malae i Avaloa ma Malaetele i Ta’u, Manu’a.

 

I le saunoaga autu a le Kovana Sili ia Lolo Matalasi Moliga, na ia faafetaia ai le Fono Faitulafono i le tulafono na latou pasia ua mafai ai ona maua se aso faapitoa e faamanatu ai le fu’a mo le itumalo o Manu’a i tausaga ta’itasi.

 

O faafiafiaga eseese mai itumalo taitasi o le Manu’atele, faapea ai le savali na taitaia e le Vasega o Leoleo a le malo na mafai ona faailoa ai le agaga fiafia o tagata Manu’a i le faamanatuina o lona aso fiafia i lenei tausaga, lea na mafai ona molimauina e le teritori atoa e ala i le televise mo le ulua’i taimi, i lalo o le galulue soosoo tauau a le KVZK-TV, ASTCA ma le ASPA.

 

Na aofia uma le tafatolu o le faigamalo a Tutuila ma Manu’a i le molimauina o le aso fiafia o le Manu’atele, e aofia ai le afioga i le Kovana Sili ia Lolo Matalasi Moliga, le afioga i le Lutena Kovana ia Lemanu Peleti Mauga ma sui o le Kapeneta: le afioga i le Fofoga Fetalai ia Savali Talavou Ale ma afioga i senatoa ma faipule o le Fono Faitulafono: faapea ai le afioga i le Fa’amasino Sili ia Michael Kruse e fai ma sui o le vaega o Fa’amasinoga.

 

Sa faapea fo’i ona auai le Failautusi o le Ofisa o Mataupu Tau Samoa, le afioga Satele Galu Satele ma le Kovana Falelima i Manu’a, le afioga i le Faatui ia Misaalefua John Hudson e fai ma sui o le faigamalo Lotoifale, ma le mamalu eseese o ta’ita’i faaleaganu’u ma tagata o le Manu’a tele na mafai ona auai e molimauina lenei aso fiafia.

 

Sa faapea fo’i ona auai le sui Faipule mai le laumua i Uosigitone, le tofa Faleomavaega Eni Hunkin.

 

Na tomua le polokalama ananafi i le ‘ava faatupu e faafeiloaia ai le toai taunuu atu o ta’ita’i o le atunuu ona soso’o ai lea ma le sisiga o tagavai.

 

O le Sui Failautusi o le Ofisa o Mataupu Tau Samoa, le tofa i le Tama Matua ia Tuiagamoa Tavai na fai ma sui o le malo e faafetaia le itumalo e tusa ai o le ava faatupu ae o le  tofa Fa’amausili Pomele na tali fuaitau, ae faai’u i le saunoaga a Misaalefua, ma soo’o ai ma fa’aaloaloga masani e ala lafo na tapena e le kovana ma le faigamalo mo le itumalo o Manu’a.

 

O le fofoga o le aso sa gafa ma le tofa i le Tama Matua ia Tuiagamoa Tavai, o viiga o le Atua na lagiina e le aufaipese a le Ekalesia EFKAS i Ta’u, Manu’a.

 

O le afioga i le kovana sili ma le Komesina o Leoleo ia William E. Haleck, sa faatautaia le tula’i fa’aaloalo a le Vasega o Leoleo mo le asiasiga masani.

 

Na faamamafa e Rev. Elder Seanoa le feau mo le sisigafu’a a Manu’a i lenei tausaga i le manatu autu o le ‘saili i le Atua e auala mai ai manuia, ma ia manatua le galuega fitå na asaina mai e tuaa ua lagomau i tiasa.’

 

O tama’ita’i talavou e to’afa mai le ekalesia EFKAS a Ta’u, Manu’a na lagiina le vi’i o tagavai a le Iunaite Setete, Amerika Samoa ma Manu’a.

 

O le tofa Faleomavaega na saunoa i le ulua’i saunoaga o le aso, ma le saunoaga faapitoa na tulei saunoa i ai le afioga i le kovana sili ia Lolo.

 

Na faafetaia e Faleomavaega le tofa Lolo mo le avanoa ua mafai ai ona saunoa i le fu’a o Manu’a, ae i lona molimauina ai o atina’e ua faatutuina e le faigamalo mo Manu’a, na saunoa ai Faleomavaega e faapea, i ai lona talitonuga o atina’e ma mea e lelei mo Tutuila e tatau foi ona lelei mo Manu’a.

 

Na faatusa e Faleomavaega atina’e ua fausia e le malo o Samoa i le motu o Savai’i.  Sa ia fesiligia foi le mafuaaga na leai ai se paketi faasoasoa na tuuina atu e faigamalo ua mavae e atina’e ai le tamaoaiga o Manu’a e ui o Manu’a ma Tutuila e i lalo o le faamalu e tasi a le Iunaite Setete.

 

Fai mai Faleomavaega, e talitonu lona taofi e tatau lava ona i ai se vaega tupe e faamatuu atu e le malo i tausaga tupe taitasi e fesoasoani ai i le faaleleia o atinae i Manua, aua i lalo o le feagaiga sa osia, sa taua ai o le faigamalo a Tutuila, Manu’a, Aunuu ma Olohenga po o le motu o Swains Island.

 

Na faaiu le saunoaga a Faleomavaega i lona talosagaina o Manu’a uma ina ia lagolago i le faigamalo ma tali sapaia atina’e ua faia mo i latou.

 

 “E fai a’u ma sui o le itumalo o Manu’a e faafetai atu ai ia te oe le Fale Sefulu ma le Fono Faitulafono, aemaise ai ta’ita’i sa asaina maia le fitå o le galuega, lea ua mafua ai le faamoemoe o lenei aso, ma o le fatu aiga a le nofoaiga lenei, ia faamalosi ma faatino galuega ma amata galulue mai ai ta’ita’i ua mavae atu ina ia manuia ai le itumalo ma ona tagata,” o le saunoaga lea a le alii kovana.

 

Na ia ta’ua foi e faapea, o le paketi o le Tausaga Tupe 2014 ua faatulaga ai e le malo le $5.1 miliona mai i le Initeria e faatau ai se va’a fou mo Manu’a e talafeagai lelei ma le tulaga o lo o i ai uafu i Faleasao ma Ofu i le taimi nei.

 

Sa ia faafetaia le tofa Faleomavaega ma ni isi o alo o Samoa o lo o galulue i le Ofisa o le Initeria, i lo latou taumafai malosi e talosaga i le malo tele ina ia faamatuu mai vaega tupe e fesoasoani ai i atina’e i Amerika Samoa.

 

Saunoa Lolo, e na o Amerika Samoa lava le teritori o le Iunaite Setete o lo o atoa pea lana $23 miliona o lo o tuuina mai i le Initeria i tausaga tupe ta’itasi, faapea ai ma le $10-$11 miliona o Tupe mo Atina’e Tetele (CIP fund) o lo o tuuina mai i tausaga tupe taitasi, e mafua lena tulaga o le tautua a Faleomavaega ma alo o Samoa.

 

I tulaga o atina’e mo pisinisi i totonu o Manu’a, na fautuaina e Lolo le aufai pisinisi ina ia toe vaavaai i le tau o a latou oloa o lo o i ai i le taimi nei, “O lea lava e faatau le pepa sikaleti i le $7.00, e faapena foi i le taga alaisa ma isi oloa ae o lea ua la’u fua mai uta i Manu’a, ou te talosaga atu i le aufaipisinisi, toe vaavaai i le tau o oloa ina ia faamama mo le atunuu”.

 

O le tala fiafia mo Manu’a na saunoa ai le alii kovana, o le sainiga o se maliliega a le malo ma le kamupani vaalele a le Inter Island Airways e tautua ai e le Segaula ia le femalaga’iga i le va o Tutuila ma Ofu/Olosega/Sili.

 

O le alii pule o le kamupani vaalele ia Barney Sene na la sainia to’alua ma le kovana le maliliega i luma o ta’ita’i o le malo faapea ai Manu’a atoa, ma amata aloaia ai loa lea tautua mo le Luanu’u.

 

Na taua e Lolo e faapea, i le tele o tausaga ua mavae, sa faimalaga ai Ofu ma Olosega/Sili i alia e aga’i atu i Fitiuta mo le pu’eina o le va’alele e malaga atu ai i Tutuila, ma o le tele o taimi e lamatia ai lo latou soifua i le sou o le vasa peitai o le feagaiga ua osia ua tuu atu ai se faaolataga tele mo le Luanuu.

 

O se vaega o lea maliliega e pei ona faailoa e le kovana i lana saunoaga, e aofia ai le pasese e $140 i le va o Tutuila ma Ofu mo le alu ma le toe fo’i, ae $20 i le va o Ofu ma Fitiuta.

 

I le tatalaina ai o Ofisa eseese a le malo i Manu’a, ua faalauiloa ai le ta’ita’ia e le susuga i le faafeagaiga ia Rev. Ali’ioaiga Filoiali’i o le Ofisa o le Kovana i Ta’u, a’o le tofa Seu Falemua e taitaia le Ofisa o le kovana i Ofu.

 

E tusa ma avanoa faigaluega e 50 na taua e le alii kovana ua mafai ona ofo atu e le malo mo tagata Manu’a, e galulue ai i ofisa taitasi ua tatalaina nei e le malo, ma o ia avanoa faigaluega o le a faaopoopo o avanoa faigaluega ua leva ona i ai mo ofisa a le malo ua leva ona i ai i Manu’a.

 

Na faai’u sauniga o le fu’a i faafiafiaga e pei o pese ma siva faaleaganuu na alo atu i ai le Luanuu ma le Faletolu.