Ads by Google Ads by Google

Manaomia faamalosia aoaoina gagana Samoa totonu aoga

O le aoaoina o le gagana Samoa faapea ai tu ma agaifanua a Samoa i totonu o aoga, o se tasi lea o mataupu e talitonu afioga i faipule ma sui o le malo na mafai ona molimau i se iloiloga sa faia i le vaiaso nei, e tatau ona matua mautu ma lelei lona faavaeina mai, ina ne’i aua ne’i sese le ala e a’oa’oina ai fanau i totonu o faleaoga.

O le iloiloga na valaauina e le komiti o Tulafono a le maota o sui, ona o ni finagalo mai nisi o faipule o loo fia malamalama, poo mulimulita’i le Ofisa o Aoga i le tulafono lea na pasia mai i le 1962 e faapea, o le aoaoina o le aganuu i totonu o aoga, e le mafai ona faia sei vagana ua pasia mai e le Ofisa o Mataupu Tau Samoa.

Ae i nisi o finagalo sa faaalia i le iloiloga na taua ai e faapea, mai le tele o tausaga ua mavae ina ua tuuina atu e le Ofisa o Mataupu Tau Samoa le avanoa i le Ofisa o Aoga latou te faatulagaina ai ta’iala mo le aoaoina o le aganuu i totonu o aoga, e le’i toe i ai lava se isi suiga ua toe faia e oo mai i le taimi nei.

Na taua e le Sui Faatonu o Aoga ia Philo Jennings i luma o le komiti e faapea, sei vagana ua i ai nisi suiga fou ua faia e le Ofisa o Aoga, ona faatoa toe manaomia lea o se sui o le Ofisa o Mataupu Tau Samoa, peitai o ta’iala o loo faaaogaina e le matagaluega mo fanau aoga i le taimi nei, o ta’iala tuai lava ia sa pasia mai i tausaga ua mavae.

Na taua e ni alii faipule se toalua, sa avea foi laua ma faiaoga peitai ua malolo litaea, le afioga ia Toeaina Faufano Autele, o le taitai komiti lea, ma le afioga ia Lemapu Suiaunoa Talo e faapea, a’o la galulue ai i le matagaluega o aoga, o le tulaga lava lea sa laua maitauina, ma o ta’iala lava fo’i ia sa tuuina atu i fanau aoga, lea lava o loo faaauau mai ai e oo mai i le taimi nei.

Saunoa Lemapu, e faigofie atu le gagana tautala pe a aoaoina i totonu o aoga, ae a see atu loa i tu ma agaifanua a Samoa, o le vaofilifili toe lavelave.

O le ta’iala mo le gagana samoa o loo faaaogaina e le Ofisa o Aoga i le taimi nei e aoao ai fanau aoga, sa tuu faatasia e se Komiti Faapitoa na tofia i tausaga ua mavae, ma o lea komiti sa aofia ai sui o matua o fanau aoga.

Saunoa le alii faifpule ia Halafili Seui e faapea, pau lona atugaluga i le aoaoina o le gagana atoa ai ma agaifanua i fanau aoga, ina ne’i eseese le auala e faailoa ai i fanau tulaga nei, ese auala o loo aoaoina ai e matua, ona avea lea ma lavelave i mafaufau o fanau.

Na taua e le faletua ia Sipaea Sanonu, o ia lea o loo gafa ma le aoaoina o le gagana Samoa i fanau aoga laiti, o le aoaoina o le gagana i fanau aoga, o se galuega e faigofie pe afai foi e fesoasoai i ai matua, e ala lea i le faamasani ona talanoa i le gagana Samoa i totonu o aoga.

Saunoa nisi o faipule, o se tasi o faafitauli ua maitauina i le taimi nei i nisi o aiga, ua naunau lava matua e talanoa i fanau i le gagana faaperetania, ma ua avea ai ma itu ua tauau ina mou atu ai le gagana i nisi o fanau.

Saunoa le alii faipule ia Taotasi Archie Soliai e faapea, “o le aoaoina o le gagana Samoa, o le tiute tauave lea a tagata Samoa uma,” ina ia aoao ma faatumau le taua o le gagana.

I le faaiuga o le iloiloga, na fautuaina ai e afioga i faipule sui o le Ofisa o Aoga, ina ia vaavaai toto’a i auala e faamalosia ai pea le aoaoina o le gagana Samoa atoa ai tu ma agaifanua i fanau aoga, ina ia o latou iloa ma malamalama ai.