Ads by Google Ads by Google

Ma’i NCDs - “E le Aoga i ai ni Foma’i & Togafitiga”

I le tautalaga sa folasia e le susuga le Fofoga fa’apitoa o le SPC, sa ia fa’apea ai, “O ma’i nei, e le pepesi, ae afai e te maua ai, e le toe aoga ia te oe se foma’i ma ni ana togafitiga, ua e ma’i ai lava se’ia e oti!” O le susuga lea a Dr, Viliami Puloka mai Tonga, ae o lo’o galue e ta’ita’i le fa’amoemoe, “Soifua Laulelei i le Pasefika!” o se polokalama fa’apitoa a le Secretariat of the Pacific Community [SPC].

O le tala mai, “E tatau ona e mua’i tapena lou soifua maloloina, a’o e afuafua mai lava i le manava o si ou tina, e afua mai ai uma i’ina ulua’i tapenaga, ma ua aoga la i ai tui ma talavai a lou tina ma’itaga a’o e i lona manava.”

Lea ua tula’i mai atunu’u uma o le Pasefika, ina ia tutu fa’atasi e fa’atino le taumafaiga lenei, ia le toe maua e Amerika Samoa le numera muamua i le Lalolagi atoa i le tino puputa o ona tagata, pe o le tulaga lua fo’i i le Pasefika i le tele na’ua o ma’i suka ma le toto maualuga o lo’o maua ai ona tagata.

“O mea ia e lua, afai e va’ai atu i ai, e le isi e vave ona fa’ase ane fa’apea lana fa’amatalaga, “Big is Beautiful” [Aulelei le lapo’a]. O le isi fa’apea ane, “O Vegetables o mea’ai a Pua’a,” O fa’aupuga ia e tauamfai ona natia ai le matamuli ma le maasiasi ona ua lapopo’a tele tino!”

E ese lenei ituaiga fe’au na pa’u i le maota i Utulei, mai lenei ali’i foma’i, ma ua fa’ailoa mai, “E tou te iloa, e lona lua mai lava i le lisi, o lo’u malo o Tonga!”

“E moni e le o se ma’i mo na’o Amerika Samoa, ae o le ma’i i le Pasefika atoa, fa’atasi ai ma le univesi atoa o tagata soifua.”

Ona ua iloga ua i ai le fa’afitauli e mulimuli sa’o mai ai lava i tua, ua maliliu vave tagata o le pasefika, ae le’i tatau ona o’o i o latou taimi e tu’ua ai mafutaga i totonu o aiga, o le ala lea ua mafua ai ona tutu fa’atasi mai malo uma o le Pasefika, e faia loa le tima’iga ma galulue i ai, ina ua utagia ma ola ai tagata o tatou malo.”

Ina ua tofia le vaega fa’apitoa e talia nisi o fesili pe aisea ua le aoga ai le tele o togafitiga ma vaila’au fa’aonapo nei e togafitia ai gasegase tumau nei o le NCDs, sa latou molimauina le vaitau o tau leai ni mea’ai lelei se tele, sa leai ni tele o nei ma’i, ma sa umi le soifua o tagata o le atunu’u.

“O na aso e matua tele fe’au tatau e tu’ua sao atu lava le a’oga, ua fa’atulaga e alu e fai, fa’ato’a maua ai se mea’ai i le afiafi, moe ai! Lea ua le toe va’aia le fanau o faia na mea, ae ua na’o le fofoka i luma o le televise, savali atu i le pusa’aisa, matua fa’auma lava mea’ai o i ai, ae nofo lava ma matamata ata video ma ta’alo ta’aloga o le PS2. Leai ma se fa’amalositino, ae na’o le lapopo’a ai ma le alu se afu.”

Ua tima’i uma tagata, ia amata ona faia fa’amalositino pe afai ua iloa e le o faia ni fe’au i le lotoifale o aiga, e fa’aalu ai le afu, ia fa’aaoga mea’ai ua ‘aina i musele uma o le tino. Fa’aitiitia le moe ma le naunau e matamata televise, ae fa’aalu se taimi e savali ai ma fa’afiafia le loto ia toto ni fa’ato’aga la’au ‘aina po’o la’au fugala’au e fa’atau atu ma maua ai le isi vaega o le tamaoaiga.

Ia afua mai le pepe, ona le misia le va’ava’aiga a le Foma’i ma va’ai toto’a o latou tui puipuia, ia leai se avanoa e te tu’ua e amata ai ona utia le olaga o lau tamaititi i fa’ama’i sili ona tuga ma e le toe fo’i ese mai lou tino, pe afai ua amata ona e inu vai ai!

O vaila’au ma togafitiga ua fa’atulaga mo i tatou ina ia taofiofi mai ai le vave ona e maliu ina ua pulea atoatoa e le ma’i lena lou tino atoa!