Ads by Google Ads by Google

LOLO: E pule lava Samoa i a latou tulafono e fai

O le mataupu lea o lo o to’atele le atunu’u o lo o fa’asea ai, fa’asaga i le tulafono a le malo o Samoa o lo o i ai nei, i le totogi lea o le pemita fa’atoa mafai ona ulufale se tagatanu’u o Amerika Samoa i Samoa, na saunoa ai le ali’i kovana e fa’apea, o le tulafono lava lea a le malo a Samoa, e pule lava fo’i i latou i a latou tulafono e fai.

 

O se tasi lea o mataupu na fesiligia ai e le Samoa News le afioga i le ali’i kovana ia Lolo Matalasi Moliga, i se fa’atalatalanoaga sa faia i le aso Gafua na te’a nei i totonu o le Ofisa o le ali’i kovana.

 

O le mataupu e pei ona fesiligia ai e le to’atele o le atunu’u le pemita a Samoa, o se tasi lea o mataupu sa fesiligia ai e ni isi o le atunu’u le tama’ita’i faipule i le Konekeresi, le tofa a Aumua Amata, i sana fonotaga fa’alaua’itele ma le atunu’u sa faia i le lua vaiaso talu ai.

 

Na taua e le afioga a Uta Dr. Laloulu Tagoilelagi i le fonotaga lea e fa’apea, e le o talafeagai le tulafono a le malo o Samoa o lo o faia i le taimi nei, i le mana’omia lea o le pemita e ulufale atu ai tagatanu’u a Amerika Samoa, po o Nesionale o le Iunaite Setete i totonu o Samoa, ae a malaga atu sitiseni o le Iuniate Setete, e le mana’omia se pemita mo i latou, ae tasi lava le tusi folau o lo o umia e Nesionale ma Sitiseni, ua na o le tusi folau Amerika.

 

Na fa’aigoa e ni isi sa auai i lea fonotaga le tulafono lea a Samoa, o se tulafono e “fa’ailoga lanu” mo tagata Amerika Samoa, ae na taua e isi e fa’apea, “e fa’a-le-tagata” le fa’aiuga.

 

Saunoa le tofa a Aumua i le fonotaga lea e fa’apea, e talitonu o ia, o le mataupu i pemita a Samoa, o se mataupu lea e tatau ona talanoaina i le va o ta’ita’i o Samoa e lua, ae le o se mataupu e ono oo atu ai le malosi o le sui o le Konekeresi.

 

Ina ua fesiligia Lolo e tusa ai o lenei mataupu, na saunoa ai le ali’i kovana e fa’apea, “e le o se mataupu lea e tatau ona talanoaina i le va o ta’ita’i a Samoa e lua, ae o le mataupu e tatau ona talanoaina i le va o le malo o Samoa, ma le Matagaluega o Setete a le malo tele o Amerika”.

 

“E pule lava Samoa i a latou tulafono e fau, tatou te le aia i ai pe i ai fo’i so tatou malosi e taofi pe fesiligia ai, o le malosi lena o lo o umia e le Palemia ma le faigamalo a Samoa, e leai se malosi o ia Amerika Samoa e poloka ai pe taumafai e fesiligia lea tulafono.”

 

“O le mataupu i le fa’atauaina o le tusi folau Amerika o lo o tatou umia, o le mataupu e mafai ona finauina i luma o le Konekeresi e le tatou sui faipule o lo o i ai, ae le fa’apea e otomeki lava ona o tatou e talanoa ma Upolu i le tulaga lea, e le feagai tatou ma le malo o Samoa, o tatou o lo o i lalo o le malo tele, e tali la Samoa aga’i i le malo tele, ae le o tatou,” o le saunoaga lea a Lolo.

 

Na taua e ni isi o le atunu’u i le fonotaga ma Aumua i le lua vaiaso talu ai, o le tulafono o le pemita e pei ona faia e Samoa, na mafua mai ina ua le fiafia le Palemia o Samoa, susuga Tuilaepa Lupesoliai Sa’ilele Malielegaoi i le mataupu na toe fa’afo’i atu ai e le Loia Sili sa i ai i le teritori i ni tausaga ua mavae, se au lakapi sa malaga mai i se ta’amilosaga lakapi ta’ito’a fitu sa maua atu ai sa latou valaaulia i Amerika Samoa nei.

 

O le manatu la o ni isi o le atunu’u, afai ua faia e Samoa se tulafono e fa’atatau i se fa’aletonu sa tula’i mai i ni tausaga ua mavae fa’asaga i ona tagatanu’u, e tatau fo’i la ona fai e Amerika Samoa se tulafono e fa’apitoa lava mo tagata o Samoa, peita’i o lea manatu na teena e le ali’i kovana.

 

“E leai se malosi o ia tatou (Amerika Samoa), tatou te faia ai ni tulafono e tali atu ai i tulafono ua faia e Samoa fa’asaga ia Amerika Samoa, afai tatou te mana’omia le faia o ni tulafono, tatou te ui muamua i le Matagaluega o Setete a le malo tele, ae o tulafono a Samoa, e pule lava latou i a latou tulafono e fai”, o le isi lea saunoaga a Lolo.

 

Saunoa atili le ali’i kovana e fa’apea, e le avea se fa’aletonu na tula’i mai i tausaga ua mavae fa’asaga i tagatanu’u o Samoa, ma alofaga e manatu ai Amerika Samoa, o le mafua’aga lea o le tulafono i pemita ua faia e Samoa.

 

Na taua e Lolo lona fa’aaloalogia o le tulafono ua faia e le malo o Samoa, e le o se tulafono fo’i na malilie i ai ni ta’ita’i o Samoa e lua e faia, ae o tulafono lava ua manatu le Palemia ma lana Palemene, “o tulafono e manuia ai tagatanu’u o Samoa”.