Ads by Google Ads by Google

Tulafono e fa’aopoopo ai le malosi i le Faletupe Fa’ateritori a AS


Sui o le aufaigaluega o le Faletupe o le Teritori o Amerika Samoa (TBAS) i le aso na tatala aloaia ai le tautua a le Faletupe mo le atunu’u i le masina o Novema 2016. [ata AF]

Totonu o le Faletupe fou a le malo (TBAS). [ata AF]
ausage@samoanews.com

Ua i luma nei o le Fono Faitulafono se pili e fa’aulutalaina, o se tulafono e fa’aopoopo ai le malosi fa’atausi mavaega i le Faletupe Fa’ateritori o Amerika Samoa (TBAS), mo le fa’atinoina lea o ni isi o galuega tauave ma auaunaga e maua ai isi alagatupe fa’aopoopo mo le Faletupe.

 

O lenei tulafono na fa’aulufaleina e le afioga i le sui fofoga fetalai o le maota o sui, le afioga i le ali’i faipule ia Fetu Fetui Jr, ma ua taoto atu nei i le Komiti o le Atina’e o le Tamaoaiga o le malo mo le fa’atulagaina o se iloiloga e uiga i lenei tulafono taufa’aofi.

 

I le tino o lenei tulafono taufa’aofi o lo o taua ai e fa’apea, e tele faletupe ma vaega o auaunaga fa’a faletupe latou te ofoina atu auaunaga fa’atausi mavaega, ma o ia fo’i auaunaga e taua tele mo le fa’amoemoe e maua mai ai isi alagatupe e fesoasoani ai i le lagolagoina malosi o tautua fa’a faletupe a le malo.

 

E ui o loo maua e le tele o faletupe lenei auaunaga, e le o mafai ona maua e le Faletupe Fa’ateritori a Amerika Samoa lea malosi, ma, afai e pasia lenei tulafono ma alaoaia loa e avea ma tulafono a le malo, o le a mafai loa e le Faletupe Fa’ateritori a Amerika Samoa ona fa’alautele la latou tautua i ni isi o auala e maua ai alagatupe e fa’aopoopo i lona atina’e.

 

O nei auaunaga, o le a mafai ai ona tu’u atu i le Faletupe Fa’ateritori a Amerika Samoa le fa’atanaga e fai ai ma sui o tagatanu’u i mataupu tau i le puleaina o meatotino, fai ma sui i mataupu e fa’atatau i le vaavaaia o esetete, atoa ai ma mataupu e fa’atatau i tupe inivesi ma pone.

 

O suiga e pei ona taua i le tulafono lea ua i luma o le Fono Faitulafono, o le a fa’aopoopo i galuega fa’a faletupe o loo i ai i le taimi nei tiute tauave o le avea lea ma kamupani tausi mavaega e aofia ai ma le taliaina o le teuina o tupe.

 

O le a mafai e le Faletupe ona faia feutanaiga ma pisinisi tausi mavaega, e ala i le fa’aaogaina o lona malosi fa’a faletupe, ma fa’ataga ai loa le faia o maliliega e ala i le fa’aaogaina o tulafono a le teritori.

 

E le gata la i totonu o Amerika Samoa lea malosiaga, ae o le a mafai fo’i ona fa’alautele atu i isi teritori ma setete uma o le malo tele o Amerika.

 

O ni isi o vaega fa’aopoopo o tautua ma galuega fa’atino e aofia ai le mafai lea ona talia ma fa’a faigaluegaina e fai ma sui o se uili mulimuli ma se molimau, poo se tasi fo’i e pulea se uili o esetete mo ni isi ua maliliu.

 

O le a matai fo’i e le faletupe ona sainia ni maliliega poo le lesitalaina fo’i o ni fa’amaumauga mo tupe inivesi poo pone fo’i, poo ni isi fo’i tuutuuga e faia ma ni kamupani tetele e aofia ai aai ma setete.

 

O aitalafu uma ma ni isi vaega tupe e nofo aitalafu ai le faletupe, e le o ni aitalafu ia e patino i le malo o Amerika Samoa. O lenei tulafono o le a aloaia ma avea ma tulafono a le malo, pe afai e pasia e le fono ma sainia e le kovana i totonu o le 60 aso talu mai na tapunia le tauaofiaga na pasia ai lenei tulafono.

 

I le aso na fa’aulufale ai lenei tulafono i luma o le maota o sui i le lua vaiaso talu ai, na taua ai e ni isi o afioga i Faipule lo latou lagolagoina o lenei fuafuaga, e le gata e manuia ai le faletupe a le malo, ae o se auala fo’i e fa’aopoopo ai ana matafaioi fa’atino i lalo o tulafono ma ta’iala tau faletupe.

 

Saunoa le afioga i le ali’i faipule ia Faimealelei Anthony Fu’e Allen e fa’apea, o ni isi nei o auala e tatau i le malo ona vaavaai toto’a i ai, o le sailiili lea i auala eseese e manuia ai tagatanu’u fa’apea ai ma atina’e ua mae’a ona fausia mo le manuia o le malo ma ona tagata.

 

“O lea ua taoto se tasi o atina’e tele a le faigamalo sa fuafua mai i tausaga ua mavae, e pei ona i ai le Faletupe lea ua mae’a ona tatalaina mo le tautuaina o le atunu’u, o lea fo’i ua fa’agasolo le tautua a le Faletupe mo le atunu’u lautele, ae o loo mana’omia pea le fa’aopoopo o le malosi i le faletupe e fa’atino ai ana galuega masani, o le tulafono la lea ua taoto i luma o le fono faitulafono, o le a mafai ai ai ona fa’aopoopo le malosi e fa’atino ai galuega a le Faletupe”, o le saunoaga lea a Faimealelei e lagolagoina ai le tulafono lea ua taoto i luma o le maota o sui.

 

Ae na saunoa le afioga i le ali’i faipule ia Lavea Fatulegae’e Palepoi Mauga e fa’apea, o le finagalo o le kovana ma le faigamalo, ia fa’aopoopo le malosi e fa’atino ai tautua eseese a le Faletupe, e le gata e fa’alautele ai lana tautua mo le atunu’u, ae o se auala lelei fo’i lea e maua ai isi alagatupe fa’aopoopo e fesoasoani ai i lana auaunaga.

 

Saunoa le fofoga fetalai ia Savali Talavou Ale e fa’apea, o mataupu taua fa’apenei e le tatau i le maota ona faanatinati i ai se tofa sasa’a, ae tatau ona sailiili muamua ina ia mautinoa e leai se vaega e le oo i ai sailiiliga a afioga i faipule ma le komiti, ao lumana’i ai le faia o se fa’aiuga mautu mo le manuia o le atunu’u ma le malo.