Ads by Google Ads by Google

Talosaga Satele se ripoti mai Kovana i mataupu Fono na auai atu i ai


Le afioga i le ali’i Senatoa ia Satele Galu Satele. [ata AF]
ausage@samoanews.com

Ua talosagaina e le afioga i le ali’i Senatoa ia Satele Galu Satele Sr., se ripoti mai le afioga  le Kovana ia Lolo M. Moliga, e fa’atatau i mataupu sa ia fa’aleoina i le Fonotaga a Ta’ita’i o atumotu sa auai atu i ai i Samoa i le 2 vaiaso talu ai, ina ia mafai ai ona silafia e le Fono ma le atunu’u mataupu sa ia talanoaina mo le manuia o Amerika Samoa.

 

O le taimi o folafolaga a le maota maualuga i le vaiaso na te’a nei, na tula’i ai le afioga i le Alo o Salamasina ma ia talosagaina le Peresetene o le Senate e tusa ai o lea ripoti.

 

Saunoa Satele e fa’apea, e tatau i le Fono ma le atunu’u ona malamalama i ituaiga mataupu sa saunoa i ai le Kovana, a o fai ma sui o Amerika Samoa i le fonotaga sa fa’atasi atu ai i Samoa, ona o popolega ina nei i ai se mataupu e saunoa i ai le Ta’ita’i o le atunu’u e a’afia ai le atunu’u ae le o silafia e ona tagata.

 

I se fa’atalatalanoaga ma le Samoa News, na toe fa’amanino atili ai e le afioga a Satele le aano moni o lana talosaga, atoa ai ma le mafua’aga e tatau ai ona tauaao atu i le Fono se ripoti o le fonotaga na auai atu i ai le Kovana.

 

I lona talitonuga e pei ona ia taua i le Samoa News, e le tatau ona auai le Kovana i le fonotaga a Ta’ita’i o Atumotu o le Pasefika, ona o lo o i ai le sui o Amerika o lo o suia Amerika Samoa i totonu o le fonotaga.

 

Sa ia taua e fa’apea, e tatau ona fa’aeteete Amerka Samoa i lona taumafai e faia gaioiga e ono a’afia ai le va nonofo ma le malo tele o Amerika, ina ne’i avea ia taumafaiga ma itu e a’afia ai fa’amanuiaga o lo o maua mai ai.

 

Sa ia taua atili e fa’apea, e talafeagai lava i Ta’ita’i o atumotu uma o le Pasefika sa auai lo latou tafili saunoa e fa’aleo soo se mataupu latou te finagalo i ai i le taimi o le Fono, aua o lo o pulea lava e latou la latou tagavai, ae mo Amerika Samoa, e i ai le tagavai e sili atu i luga o le tagavai a Amerika Samoa o loo tatou puipuia, o le mafua’aga fo’i lea e tatau ai ona tatou fa’aeteete i le puipuia o le tagavai lea.

 

Ae pei ona taua i ripoti mai Samoa sa fa’asalalauina e le nusipepa a le Samoa Observer, o lo o taua ai le ese o le fonotaga na auai atu i ai le Kovana, ma le fonotaga o lo o manatu le afioga i le ali’i Senatoa ia Satele.

 

O le fonotaga sa fa’atasi atu i ai le Kovana, o le fonotaga lea a Ta’ita’i o le Atu Polenisia sa usuia i Samoa, ae le o le fonotaga a Ta’ita’i o Atumotu o le Pasefika (Forum) e pei ona autu i ai le finagalo fa’aalia a le afioga i le ali’i Senatoa ia Satele.

 

O le mae’a ai o le fonotaga a Ta’ita’i o Atumotu Polenisia e aofia ai ma Amerika Samoa sa talimalo ai Samoa, ona sosoo ai loa lea ma le fonotaga lona 48 a Ta’ita’i o Atumotu o le Pasefika (28th Pacific Islands Forum Leaders meeting), lea fo’i sa talimalo ai Samoa i le isi vaiaso na soso’o ai, mai le aso 5-8 Setema, lea sa auai atumotu e tele o le Pasefika e aofia ai ma atunu’u mai le li’o o malo o le Taupulega e aofia ai Niu Sila, Ausetalia.

 

O Amerika Samoa fa’atasi ai ma isi atunu’u laiti na auai i lenei fonotaga, o i latou sa avea o ni sui e matamata ma mata’itu taualumaga o le fonotaga (Observers).

 

Ae ui i le avea ai o Amerika Samoa o se sui e fa’alogologo ma mata’itu taualumaga o le fonotaga e pei ona usuia i Samoa, o le agaga atoa o le ali’i Kovana ia aloaia le avea o Amerika Samoa ma totino o lea Fonotaga.

 

I se ripoti sa fa’asalalauina e le nusipepa a le Samoa Observer i Apia i le vaiaso o le fonotaga, o lo o fa’aalia ai e se sui mai le Ofisa o le Loia Sili a le malo, Alema Leota, fa’atasi ai ma le Ta’it’ai o le Ofisa a le Kovana tofa Fiu Saelua fa’anaunauga o le fia avea lea o Amerika Samoa ma totino tumau o le Fonotaga, atoa ai ma se fuafuaga e tuuina atu se talosaga i le Matagaluega o Setete a le malo tele o Amerika e tusa ai o lenei mataupu.

 

Na taua i lea ripoti le fa’amoemoe e tuuina atu se ata fa’ataoto o le talosaga e iloilo ma silasila i ai le ali’i kovana mo sana fa’aiuga, a o le i tu’uina atu i le laumua i Uosigitone iloilo ai.

 

Ae na saunoa Satele e faapea, e tele naua mataupu o lo o atugalu i ai Ta’ita’i o le Fono e tatau ona fa’aleleia mo Amerika Samoa, o le mafua’aga lena o lona fesiligia o se ripoti mai le Kovana, se’i vaavaai pe na aofia ai i mataupu sa ia fa’aletonu ni isi o mataupu o lo o finagalo le Fono ma ta’ita’i o le malo e tatau ona ave i ai le fa’amuamua mo le fa’aleleia.

 

Na fesili le Samoa News ia Satele po o a ia mataupu, ae o a fo’i tulaga matuia o lo o tutupu mai ai e mafua ai ona atugalu le Fono ma ta’ita’i o le atunu’u, ae na saunoa Satele e fa’apea, o le mataupu tau Femalagaaiga e tatau ona ave i ai le fa’amamafa a le malo ina ia saili auala e puipuia ma fa’aleleia ai.

 

Sa ia taua le to’atele o tagata mai Asia ua ulufale mai i Amerika Samoa. O ni isi o i latou ua latou fa’aaoga avanoa o lo o maua i tulafono tau pisinisi e aumai ai tagata ma fa’a faigaluega i Amerika Samoa, ma latou aveese ai avanoa faigaluega sa tatau ona maua e tagatanu’u o le atunu’u.

 

“E pei lava na ou fa’ailoa i se tasi o iloiloga o le Paketi a le malo i le vaiaso ua mavae, le fa’afitauli lea ua tula’i mai i le atunu’u i le taimi nei, ua ave uma e tagata mai Asia galuega i totonu o pisinisi ma faleoloa, ae ua le iloa e o tatou tagata po o fea o le a saili galuega ai. O ituaiga mataupu la ia e tatau ona silasila toto’a i ai ta’ita’i o le malo ina ia saili auala e foia ai, ae le o le tu’u ai lava fa’apea e atili ai ona pagatia o tatou tagata,” o le saunoaga lea a Satele.