Ads by Google Ads by Google

Tala I Vaifanua


Le fa'atinoga a Ipu Avegalio Lefiti lea ua amata ona to'esea mai le mamalu o le tamaititi ma lona olaga fiafia e faia e ia ana fa'aiuga i lona olaga talavou, o aga ia e iloga ai, ua amata aafia le fanau i sauaga. Le fanau sa lalelei ma atoatoa o latou fa'alagona. [ata: Leua Aiono Frost]

Ina ua mae'a to'esea uma e tagata sa latou fa'ao'o atu sauaga i le fanau, ua maua i latou i se olaga ua manatu e le o toe aoga, ua maasiasi ma ua le fia auai i mea sa masani ai le tupulaga, ua alo ese i mafutaga ma isi ae ua ola fa'anoanoa ma ua lagona e ia na'o ia ua fa'aletonu. [ata: Leua Aiono Frost]

FA’AILOA I FAIA’OGA & PULE A’OGA FA’AFITAULI A’AFIA AI FANAU A’OGA

 

"Ua le aoga ona tatou na'o na talanoa i nei fa'afitauli, ua tatau ona faia i ai se galuega ia mafai ona fa'afo'ia, aua o lo'o afaina ai olaga o fanau i totonu o aiga, i totonu fo'i o a'oga ma isi fa'alapotopotoga o lo'o fa'atasi i ai fanau,” o se saunoaga amata lea a le tama'ita'i Fa'atonusili o A'oga, Dr. Ruth Matagi-Tofiga, na ia tima'ia ai le aotelega o faia'oga, pulega o a'oga ma aufaigaluega uma i totonu o a'oga uma i le itu i sisifo o le atunuu, lea sa poto i le Lee Auditorium i le aso atoa ananafi.

 

O tautua eseese a le Malo o lo'o puipuia mai ai olaga o le fanau, sa o'o latou sui iloga ina ia faia folasaga e tusa o afaina uma nei o o'otia ma fa'ataumaoia ai soifua o le fanau, ma e ao ina lipotia pe a va'aia pe matauina e faia'oga ma pulega o a'oga, o lo'o afaina lilo se tamaititi a'oga.

 

Na tatala folasaga i le sao o le tama'ita'i o Ipu Avegalio Lefiti ma na matua maofa fo'i i le va'aiga na fa'atino ai e lea tina tima'i mo le lautele, le fa'ataumaoia o fanau ona o sauaga fa'aleituaiga, sauaga o lagona ma sauaga tau le tino.

 

Na fa'atutula'i e ia le fanau talavou ua mae'a la'eia teuga fa'asamoa moni o le toga, palefuiono, sei fulumoa, titi fulumoa ma ua lalelei lava i la'ua le tausala ma le manaia. Peita'i na amata ona to'ese ta'itasi mai e i latou o fa'atauma'oia fanau o latou teuga fa'aletino sa fa'amama'i ai o latou lagona fiafia, ma tapuia ai lo latou saogalemu i le li'o o latou aiga, ae maise fo'i i totonu o a'oga sa a'oa'oina ai.

 

"Afai ae toe galulue fa'atasi uma i tatou e tautuaina fanau i ala eseese ua tapena i ai le malo ma ekalesia ae maise o A'oga, e mafai ona toe fa'atulaga ta'itasi mai nei mea uma sa ia misia, ma toe folau lona Sa i lagima, ma toe faia ana filifiliga lelei, e tapena ai lona lumana'i manuia,” o le toe fa'atinoga lea sa toe va'aia ai lona matagofie ae ua a'oa'oina lelei fo'i, ina ia le faia e ia nei uiga mataga sa o'o ia te ia i lona taimi ua avea ai o ia ma tagata matua.

 

I lea folasaga sa le natia se mea i le silafia e ali'i ma tama'ita'i faia'oga, aua o i latou e amata fa'atumu ai le avanoa ua sola ese mai le fanau faataumaoia. "O oe le faia'oga ia avea oe ma latou uo e fia talatalanoa ma fa'asoa i ai lagona o le fanau, o oe lava o le matua lona lua i le olaga o fanauiti, ua tu'ua e i latou o latou lotoifale, ae o'o atu i lou potu a'oga e soso'o ai le latou olaga fa'aleaiga ma le fa'alea'oa'oga."

 

Ua fa'ailoa fo'i uiga o le sui ua mana'o ia fa'ao'o se leaga i le fanau. "E mana'o ina ia avea o ia o se tasi e fa'alagolago ma fa'amoemoe i ai le fanau e sulufa'i atu ia te ia e fesoasoani ane i ana fautuaga, ae maise o se tupe e fa'atau ai mea e fa'afiafia ai le fanau. O uiga ia ua masani ai i latou ina ia fai atu lava i le fanau ma latou faia e tusa o lona mana'o. E o'o lava ina faia e i latou nisi uiga e le talafeagai ona ua fa'alogo i ai le fanau i a latou tala ma ona manatu,” o se folasaga sa matua fa'afiafiaina le aofia fa'afofoga i ai, ma patipatia e i latou ina ua mae'a.

 

Na fa'ailoa fo'i e Lefiti le vala o le tulafono a Amerika Samoa e ao ina lagona ai e so'o se tasi, e tatau ona ia fa'ailoa pe lipotia atu se mea ua ia va'aia pe ua matauina, ina ia va'ai toto'a i ai le vasega o leoleo, ia mautinoa ua faia le galuega fesoasoani mo le fanau.

 

Na soso'o lea ma le vaega o Tautua mo le Fanau a le Matagaluega o Tautua ma Alagamanuia mo Tagata Lautele sa ta’ita’i e Celestine Faumuina-Nix ma lana vaega e fa'apupula atili le tulafono e tausia lelei ai fanau, atoa ai ma le aia tatau ua i ai i faia'oga ma so'o se tasi o le a'oga e lipotia atu ai i le latou Ofisa ni fanau ua fia va'ai toto'a i ai i latou ma fautuaina fo'i o latou aiga, ina ia suia ai le latou iloa o le tausiga lelei o fanau.

 

"I lenei tautua, matou te muamua lava fa'atalanoa le mataupu ua va'aia ma afaina o le lotoifale fa'aleaiga ina ia toe fa'aleleia ma saogalemu le ola o fanau ua iloga o afaina i so'o se ituaiga o sauaga e pei ona ta'ua i luga. Peita'i, afai lava e le suia, ona fa'ato'a ave'esea lea o lau fanau mo sina taimi e a'oa'o lelei ai i latou ma fa'atalatalanoa, talanoa fo'i i matua ma va'ai toto'a ai po'o le a tonu le afuaga o le fa'aletonu, ona fa'ato'a toe soso'o ai lea o le mafutaga pe ua i ai se suiga i itu na lua o le fa'afitauli,” o le fa'amatalaga lea a Faumuina-Nix.

 

Na fa'ailoa mai vala o tulafono o le tausiga lelei ma aia tatau foi a fanau, ua mae'a fa'amalosia mo totonu o aiga Samoa, ma ua i ai nei fa'afitauli i totonu o le atunu'u.

 

O le vasega o Leoleo sa latou folasaga o fuala'au fa'asaina ma vaila'au o'ona e aofia ai le aisa ma le marijuana, avao'ona ma le sikaleti, o nei mea uma ua tofu o'o ai ali'i leoleo i lotoa a'oga maualuluga i Leone, Samoana, Tafuna ma Fagaitua.

 

"Ua i totonu o lotoa a a'oga nei fa'afitauli, e le'i mae'a le tele o suesuega o isi lava mataupu, ae o ua mae'a faia fa'aiuga i nisi. Ua tatou le toe mafai ona fai ane, e le'i o'o mai, ua leva na o'o i ai i tatou, ma ua vaogata amioga a le fanau a'oga i a'oga maualuluga uma. Ia malosi le tatou puipuiga o fanau, ma ia alofagia, fai fa'atasi mai la tatou vaega, ia mafai ona tatou puipuia le toe a'afia atu o nisi fanau a'oga,” o se tala lea a Det. Vaofanua, Savelio Jr.

 

"O la tatou aia tatau, e lipotia ai so'o se mea ua tatou iloa o tupu, ona o uiga fa'aalia ma foliga va'aia atoa ai ma le va'aia e foliga fefe pe le fia fa'auo ma masani i nisi fanau a'oga, e iloga ai o afaina i latou, ua tatau loa ona matua e mataituina ia fanau a'oga, ma e fesoasoani i ai, avea oe ma se tasi e fesoasoani atu,” o se isi vaega o le saunoaga a le ta'ita'i leoleo suesue Pouu'amea Sipako.

 

SUIA FAIGAMALO TONGA - FA’ATONUINA PALOTA IA NOVEMA 16

 

Fa'alauiloa e le Matangi Tonga, le nusipepa i le malo o Tonga, ua mae'a soloia nei e le afioga le Tupu o Tonga, le faigamalo a le ali'i Palemia o tula'i i le faigamalo talu mai le 2014 Akilisi Pohiva.

 

O lona uiga o le faigamalo fa'atemokalasi a Pohiva, o le a fa'aauau pea ona fa'atautaia le malo o Tonga i le taimi nei, ae na'o se faigamalo e tausia le malo mo le taimi nei, ae ua fa'atonuina e le Tupu Tonga ia toe faia le palotaga e le silia ia Novema 16, 2017.

 

Mai lea faiga,ua vave ai ona faia le palotaga a lea malo, aua sa tatau ona tula'i pea lea faigamalo se'ia mae'a le fa tausaga lea e fa'atoa uma ia Novema 25, 2018, e tatau ai ona toe faia le isi palotaga.

 

O le fa'aiuga ua faia e le Tupu o Tonga, ua fa'ailoa ae e le Loia Sili Aminiasi Kefu, "Ua fa'ato'a fa'aaogaina ai lea o le malosi'aga o le Tupu Tonga e faia ai se fa'aiuga fa'apenei i se faigamalo ua ia silafia ua tele ni mea e sasi ese mai ai le fa'avae o le Malo."

 

"O lea fo'i malosi'aga a fa'aaogaina e le Tupu Tonga, e na te le tau fa'ailoa maia i le mamalu o le atunu'u se mafuaga ua ia faia ai lea fa'aiuga,” o se fa'apupulaga a le ali'i Loia sili.

 

O le malo o Tonga o lo'o nonofo ai le to'a 100,000 o tagata, ma e le to'atele fo'i nisi mai atunu'u i fafo ua alaalata'i tumau ai.