Ads by Google Ads by Google

Tala I Vaifanua


O le aotelega lea o le Komisi o Ta'avale La'u pasese lea e aofia ai Pasi ma Ta'avale Laiti i totonu o le atunu'u, o lo'o nafa i latou ma le iloiloga toto'a o fa'asea ma manatu fa'aalia i lea fonotaga e fa'atatau i le fela'ua'iga o le fanau a'oga i pasi la'u pasese. [ata: Leua Aiono Frost]

O se tasi o ave pasi sa auai i le fonotaga lea sa ia fa'ailoa aloa'ia, "E le tutusa uma lava tamaiti a'oga, o le to'atele lava o fanau e amio pulea, e totogi fo'i latou pasese, a tutumu fo'i nofoa o le pasi e tutu i latou i luga ma gasolo mai i tua ma tasi'i e isi o i latou isi fanau a'oga, ae tu'u avanoa i tagata matutua. E lua lava itu o le tautua, ae e laititi tupe e totogia e le fanau a'oga mo lona nofoa i le pasi." [ata: Leua Aiono Frost]

FONOTAGA AUFAI PASI I LE TERITORI - FA'ASEA I FANAU A'OGA

 

I le fonotaga a le Aufaipasi ma le Komisi Fa'afoe o Fefa’atauaiga (Commerce Commission) mo le Aufaita'avale la'u pasese, na usuia lea i le maketi i Fagatogo i le aso ananafi, ua fa'alogoina ai manatu o nisi o le aufaipasi e tusa o le fa'asea e le pikia tamaiti a'oga e latou pasi ma fa'atuai ai ona o'o le fanau a'oga i latou aiga.

 

I lea mataupu ua fa'alogoina ai latou manatu fa'aalia:

 

• fanau a'oga e le fa'aalia uiga fa'aaloalo i tagata matutua i totonu o pasi, ma ua le fiafia ai ave pasi e ave i latou.

 

• fanau a'oga e fa'aleagaina nofoa o pasi e ala i tusitusiga ma ua saeia nofoa o pasi e fa'aaogaina ai ni matatafi po'o mea ma'ai e le'i mailoa.

 

• fanau a'oga e le totogia latou pasese.

 

• fanau a'oga e malomaloa ma le amio lelei i luga o pasi.

 

• to'atele o fanau a'oga e solo atu lava i lalo, ae fa'ato'a totogi e le tagata e toatasi pasese ae le atoa fo'i.

 

• fanau a'oga e le o mea a ave pasi ma le 'au faipisinisi pasi, se aumaia o i latou i le fale, o le mea lena e tatau ona matu atu i matua, toe sailia mai fanau pe a umi e le o o'o mai i aiga.

 

• fanau a'oga e le lava ai latou tupe maua i le aso e tasi, aua e na'o le seleni le pasese, ae alu ai le nofoa e tatau ona nofo ai le tagata matua e ta'i $1.00.

 

• o i ai se tulafono e fa'asala ai se ave pasi ua le pikia se tamaititi a'oga?

 

O lea fonotaga ua na o i latou e ona, pe pulea pasi, ae le’i mafai ona auai ave pasi.

 

Fa’aalia e nisi o tagata lautele, e faapea, o ave pasi e otegia fanau aoga i luga o pasi.

 

O ave pasi a'oga e la'u lava na'o tamaiti a'oga tulaga muamua, ae a misi fo'i le taimi usupo i le taeao e fanau a'oga, ua le toe liliu mai lea pasi a'oga e toe fai atu se isi ana malaga mo le fanau a'oga.

 

Ina ua fesiligia le fanau a'oga i a'oga maualuluga, ae fa'ailoa mai e fanau nei,"E le taitai ona tu mai se pasi a'oga e ave matou i le a'oga, pe a mae'a ona la'u le fanau a'oga elementary, ua fa'amaonia lena tala e lo'u tina, e le tu mai ae o lo'o aga'i i le itu o i ai le aoga maualuga a Tafuna, Nuuuli Voctech po'o Leone, Fa'asao Malisi ma isi a'oga laiti i le falelima i sisifo ma le Alataua.

 

O le a maua tali uma o nisi o nei fesili, pe a maua se taimi e tali mai ai le vaega o pasi a'oga ale Matagaluega o a'oga i le aso a taeao. Atoa ai ma le tali mai a le Commerce Commission e tusa ai o fanoga o le fanau a'oga.

 

Ua fia iloa fo'i e le vasega o fanau a'oga, pe o le a se tali a le vasega o loia a le Malo, i le fa'asalaga e tatau ona tu'uina i le ave pasi pe afai e le faia lona tiute o le la'u o pasese uma e aunoa ma se fa'ailogaloga tagata pe fa'aituau.

 

O le tala i le pasese, sa molimauina e le Samoa News, e leai lava se tamaititi a'oga ua oso i luga o le pasi e le'i leai se pasese i totogi.

 

TATALA LE TALO MAI SAMOA MO TUTUILA

 

Na fa'asalalauina i le nusipepa i Samoa, lomiga o le aso Sa le toe tatala aloa'ia o le fa'asa o le talo e la'uina mai ai i Amerika Samoa. O se fa'ai'uga ua leva ona nofo tatalia e le to'atele o le tatou atunu'u iinei, aua ua va'aia lava le vaivai o le sapalai mo le mamalu o le atunu'u i fefa'ataua'iga i tatou Maketi i Fagatogo fa'apea ma autafa fo'i o alatele, ae maise i faleoloa.

 

O se tala mai le ali'i Minista o Fa'ato'aga & Faigafaiva a Samoa, Lopao'o Natanielu Mu'a, sa ia fa'ailoa ai, "Na usuia le matou fonotaga ma le vasega o faifa'ato'aga talo fa'atasi ai ma sui fo'i o le Pacific Forum Line Shipping i le aso Tofi mo le toe tatalaina o le fa'atauga o talo i Amerika Samoa, e pei ona masani ai, peita'i e i ai lava lona e tasi e ao ina fa'autagia."

 

"O lea lava maliliega na feutaga'i i le va o le matou matagaluega o fa'ato'aga iinei ma le vasega fo'i o sui tofia mo le matagaluega o Fa'ato'aga i Amerika Samoa, ma ua iloga ai, e ao ina utagia ma usita'ia e le mamalu o le au faifa'ato'aga talo e fa'atau atu latou talo i le teritori. Ia mua'i fa'amama talo a'o le'i pasia e uta atu i Amerika Samoa. O le mana'oga tupito lea e ao ina usita'ia,” se isi lea vala o le saunoaga a Lopao'o.

 

O lenei fa'asa na tamau e Samoa i le masina o Fepuari 2018 ma ua toe tatalaina nei i le masina o Me 2018.

 

"Afai e mae'a ona fufulu le talo, e le utuina i tago e avatu ai i Pago Pago se'ia mua'i mae'a ona pasia lelei e le vasega o tagata faigaluega pasi talo, fa'apipi'i ai ma le fa'amaoniga o latou talo ua mama lelei mo le la'uina atu i Tutuila,” se fa'amatalaga lea Lopao'o.

 

E le gata i tagata o lo'o tatalia mai le auina atu i Pago Pago o le talo a'ano lelei ma le mapo a Samoa, ae ua fa'ailoa mai fo'i, o i latou o faifa'ato'aga talo, ua silisili ona fiafia aua ua tatala fo'i faitoto'a i le manuia ona o le latou sapalaia o lea maketi latalata atu ia i latou.

 

"O se avanoa lenei o le a faia le mea sili, aua o le to'atele o si ou aiga ua masani fo'i e la'u atu le talo ma latou galulue i ai e fa'atau ma ave e fua i faleoloa, ua fai si leva o tatalia se talo mai le tatou malo nei. Lea fo'i ua leva ona iloa atu iinei, ua tau leai se talo i 'aiga i faleaiga pe o le matua le toe i ai lava o se talo, ae a le fofoga taumafa o le atunu'u i fale'aiga sa masani ona tele ma taugofie ai le fasi talo i a latou 'aiga mamafa,” se tala fiafia lea a Peter  Eliesa.

 

"E tusa lava po'o le a le toe fa'aopoopo o le isi pili i le toe la'u o le talo e fufulu ia mama i Atele, ae le tusa lea ma le matagofie o le toe maua o le maketi e fa'atau i ai le talo a'o le'i maumau le pala mai,” o se toe fa'aopoopo lea a Eliesa.

 

Ina ua fesiligia Eliesa e tusa o le taofi lea ua fa'ato'a toe tatala fo'i, pe le'i a'afia ai le tele o lana talo na toto e fuafua i le fa'auia mai i Tutuila nei, ae talo o ia, "E leai, ua lelei fo'i sa taofia, aua ua lava ai le taimi e galueaina ai le eleele fa'atele atili le fa'ato'aga, aua la le la'u atu i Tutuila, ma ia umi fo'i le vaitau e sapalaia e le tele o le talo ua i le eleele nei."

 

O lo ua una'ia malosi mai e le fa'auluuluga o le Matagaluega o Fa'ato'aga i Samoa i le aufaifa'ato'aga talo, "Ia mautinoa e lou tagata saili manuia o e fai mea lelei i le tatou vaega fai o le la'uina atu o le talo i Amerika Samoa mo fefa'ataua'iga. Ia fa'amama lelei ma ia la'u i tagata mama nei fua o fa'aeleeleaga uma."

 

Saunoa ia Lopao'o, "I le taimi nei ua tatau ai ona tatou faia e pei ona talosagaina mai, ia le fa'atalale fo'i i tatou i avanoa lelei e tausaili ai tatou tupe maua, ma le taui lelei mai tatou galuega tiga.”