Ads by Google Ads by Google

Gau le malo ina ua taofi le toe totogiina o uta mo Manu’a


Le taimi na feiloa’i atu ai le Fa’atonusili o le Pulega o Uafu ma Malaevaalelea le malo ia Taimalelagi Dr. Claire Poumele i le afioga i le ali’i faipule mai Manu’a #2 ia Toeaina Faufano Autele, i le mae’a ai o le iloiloga sa fa’amanino ai totogi o uta mo Manu’a i luma o le maota o sui i le aso Faraile na te’a nei. [ata AF]
ausage@samoanews.com

E tusa ma le $500,000 le vaega tupe e le i mafai e le malo ona toe maua mai, ina ua taofia e le faigamalo a Lolo ma Lemanu le toe totogiina o uta sa la’u i Manu’a talu mai le tausaga e 2013, i lalo o se fautuaga mai le afioga i le ali’i kovana ia Lolo Matalasi Moliga.

 

I le le toe maua ai e le malo o lea vaega tupe, na galulue fa’atasi ai loa le ali’i Kovana ma le Pulega o Uafu ma Malaeva’alele e saili auala uma e maua mai se alagatupe, e fesoasoani ai i le tausia leleia o le va’a tuai a le malo sa tautuaina le itumalo o Manu’a i femalagaaiga i luga o le sami, le MV Sili, atoa ai ma le taimi na amata ai faiga malaga a le va’a fou ua i ai nei, le Sa o le Manu’atele.

 

O le molimau a le Fa’atonusili ia Taimalelagi Dr. Claire Poumele sa tu’uina atu i luma o le maota o sui i le vaiaso na te’a nei, ua manino mai ai le tele o le seleni a le malo e fa’aalu e fa’atupe ai le malaga e tasi a le va’a o le Manu’atele mo Manu’a, nai lo le seleni o lo o mafai ona maua mai i le totogi o uta ma pasese.

 

Mo se fa’ata’ita’iga e pei ona saunoa Taimalelagi i su’esu’ega a le Matagaluega sa faia, e tusa ma le $8,900 le tupe fa’aalu ae i le va o le $4,000 i le $5,000 le tupe e maua mai, ma o se tulaga ua matua manino mai ai le tele o le fa’aletonu o lo o tula’i mai i le itu tau tupe e tatau ona maua e fa’atupe ai le tausia lelei o le va’a fou a le malo.

 

Mai malaga e 3 a le Manu’atele mo Manu’a ua mae’a atu e pei ona fesiligia e le afioga i le ali’i faipule ia Timusa Tini Lam Yuen le tupe e maua mai ai, na saunoa ai Taimalelagi e fa’apea, e $4,200 le tupe na maua i le malaga muamua, $4,800 i le malaga lona lua, ae $5,200 i le malaga lona tolu.

 

O le seleni e pei ona taua o lo o fa’aalu e fa’atupe ai le malaga e tasi a le va’a, o lo o aofia ai le tau o le suau’u, totogi o tagata faigaluega e aofia ai ma le Inisinia, atoa ai ma le totogi o le tausia leleia o masini o lo o fa’aaoga e la’u ai uta mamafa i fafo o le va’a pe a taunu’u i Manu’a.

 

O le iloiloga e pei ona fa’ataunu’uina a le Komiti o Uafu ma Malaeva’alele a le maota o sui, sa fesiligia ai le mataupu lea ua to’atele tagata o le itumalo o Manu’a ua fa’asea ai, i le fa’afuase’i lea ona toe totogi uta mo Manu’a e aunoa ma se avanoa e faia ai se feiloaiga fa’alaua’itele e fa’atalatalanoa ai lenei mataupu.

 

O totogi fou e pei ona fa’ailoa e le Pulega o Uafu ma Malaeva’alele i luma o le maota o sui, lea sa iloiloina e se Komiti Fa’apitoa, e aofia ai le $1.50 i le sikuea futu mo soo se uta e la’u i Manu’a, se’i vagana ai uta tetele e pei o container e ta’i 10 futu le uumi e $875, o ta’avale e $135, ma pasese e ta’i $30 fanau aoga ma tagata matutua e 62 tausaga ma luga atu mo le malaga i Manu’a ma le toe fo’i mai, ae $70 mo tagata matutua.

 

Na si’isi’i i luga le si’ufofoga o le sui fofoga fetalai ia Fetui Fetu Jr a o ia fesiligia le tama’ita’i Fa’atonu i le talafeagai o totogi fou ua latou fa’ae’e mo tagata o lona itumalo.

 

Ina ua fesiligia po o ai na fa’atulagaina totogi o uta mo Manu’a, na taua ai e Taimalelagi, “Sa fa’atulaga e le matou Matagaluega ae fesoasoani mai ai ma le afioga i le ali’i Senatoa ia Nua mai Manu’a”.

 

“E le talafeagai totogi mo uta ia ua outou fa’ae’e i tagata o le itumalo, e le tusa ma le tulafono fa’aiuga ia ua outou faia, ana i ai sa’u loia ua faila sa’u su fa’asaga i le malo ma le fa’aiuga lea ua outou faia, o le tiute o le malo o le saili lea o auala e tautua ai le itumalo o Manu’a i tulaga tau femalagaaiga, amuia Tutuila o lo o tausasami i le pusa moa e $3 lona tau, ae o tagata o lo’u itumalo, e aai i le pusa moa e $12”, o le saunoaga lea a Fetui.

 

Saunoa le afioga i le ali’i faipule ia Vailoata E. Amituana’i e fa’apea, o se fa’aiuga talafeagai ua faia e le Matagaluega e fa’ae’e ai ni nai totogi mo uta e la’u i Manu’a, e tau fesoasoani ai i le lipeaina o le va’a fou toe taugata a le malo lea fa’atoa taunu’u mai i le amataga o le tausaga nei.

 

“O la tatou galuega o le saili o auala e puipui ai meatotino a le malo e pei o le va’a fou o le Manu’atele, tele tupe na fa’atau mai ai, e tatau fo’i la ona saili mai e le va’a ni tupe e fa’atino ai galuega mo le fa’aleleia o le va’a pe a tula’i mai ai ni fa’aletonu, e le fa’apea tatou te fetagisi lava i mea ave fua, ae tatau fo’i ona fai sa tatou sao i le malo”, o le saunoaga lea a Vailoata na mafua ai ona fa’auilavea le sui fofoga fetalai ma ia saunoa lona si’ufofoga ua si’isi’i i luga e fa’apea, “E le o manana’o le itumalo o Manu’a e ave fua ni uta, e le sa’o lena fa’amatalaga, o le tiute o le malo o le saili o auala e fa’ataunu’u ai femalagaaiga mo Manu’a.”

 

Na taua e Taimalelagi le talia o le fautuaga mo se iloiloga fa’alaua’itele e faia ma tagata lautele, ina ia fa’aalia ai o latou finagalo e fa’atatau i totogi fou o uta i Manu’a. Sa ia fa’ailoa fo’i i luma o le komiti e fa’apea, e matua taugofie mamao atu lava totogi o uta a le Manu’atele nai lo le totogi o uta a le va’a o le MV Sili.