Ads by Google Ads by Google

Foma'i mo Talavai, Mata & Va'aiga, ma Siakia Soifua Maloloina


Le alo o Amerika Samoa, lana lupe na fa’alele, Tuitama'iaumailavaetina Elayne Silafau, “ua toe taliu mai ma se lau olive mata" e fesoasoani i le toe fa'aleleia o le soifua maloloina o nai ona tagata i le lona 9 ai lenei o tausaga o malaga i fafo. [ata: Leua Aiono Frost]

Tama'ita'i o Tui Elayne Silafau (itu tauagavale) ma nisi o foma'i fa'apitoa o latou malaga mai e fesoasoani i le atunu’u. [ata: Leua Aiono Frost]

Ua fa'amanuiaina le atunu’u i le aumalaga a le to'a 20 Foma'i mo gasegase masani ona ta'atele i le atunu'u,  Ma'i Suka ma le Toto Maualuga, o Talavai o Nifo e fa'amama, se'i pe fa'atumu ae maise o le fuaina o le malosi o lau va'aiga ma Oka mai ai ma le tioata talafeagai ma lau va'aiga i le taimi nei.

 

O lenei aumalaga, o lo'o ta'ita'ia e se tama'ita'i o le tatou atunu'u, Tuitamaieaumailavaetina Elayne Silafau, o se tasi e le'i leva ona tu'ua le atunu'u e fa'aauau a'oa'oga i Sacramento State University, ma sa fa’au’u i le 2008 mai le A'oga Maualuga a Samoana.

 

O lo'o avea o ia ma Fa'atonu o le Aumalaga, ma sa ia fa'ailoa mai, "O se mea na ou talosagaina se aumalaga a foma'i mo le togafitiga ma fesoasoani foi i lo tatou atunu'u ina ia siakia lelei gasegase e masani ona a'afia ai le to'atele o le tatou atunu'u, lea fo'i ua iloa nei o se tasi o auaunaga e matua mo'omia lava i Amerika Samoa."

 

Na maua e ia le fa'amanuiaga o se sikolasipi mai le tatou malo e a'oga ai i fafo, o lea agava'a sa ia fa'aaogaina mo le lima ma le afa tausaga. Sa ia fa'ailoa mai, "O le taua tele o lo'u iloa patino i le galuega tele a lo'u malo na faia mo a'u, lea ua toe taumafai mai lava ina ia i'u manuia taumafaiga, e toe fai mai se aoga i nai o'u tagata i lo tatou malo. O se ala fo'i lea o le tali fa'afetai mai i le lima ma le afa tausaga na aoga ia te a'u le tupe na toina mo la'u a'oga."

 

Sa aoga muamua o ia i le Manulele Tausala Elementary ma le Manulele Junior High, lea ua avea nei ma Tafuna Elementary. O ona matua o Silafau Ulisese ma Temikisa Ieremia Silafau. O le tama'ita'i e fiafia tele e fa'alauiloa, o si ona tama matua o Silafau Utufiti, uso o le tama matua o Vilivili Silafau, o nisi na soifua a'e i Papa, Puleia i Salafai. Peita'i na soifua a'e si ona tama i Iliili, Amerika Samoa, ma o iina lava o lo'o ua avea ma latou nu'u moni.

 

Na tauavea e Silafau mataupu fa'atama'ita'i Tausima'i i le amataga o lana Kolisi, peita'i i le lona tolu o tausaga o a'oa'oga, ae ia suia loa ana kosi e sailia ai sona fa'ailoga maualuga i le Community Health Education e aofia ai ma le Public Health. O lena le fa'ailoga ua ia mauaina nei.

 

Ina ua mae'a ana aoaoga, ae amata ai loa lana auaunaga i le AMEN Doctors, aua ua ia iloa ma va'aia a latou galuega lelei e faia i tausaga ta'itasi mo le mamalu lautele o tagata e vaivai le tamaoaiga.

 

"E fa'atolu pe fa'afa ona faia matou talavai fa'apenei i le tele o setete ma teritori o Amerika i masina ta'itasi. Ua matou iloa patino fo'i la gasegase ua ta'atele i le vaia'ai ma le itu o le Iunaitesetete, ma ua fuafau fo'i i ai le fa'atautaiga o talavai,” o se tala lea a Silafau.

 

I le talavai i le taeao ananafi i le Fale Laumei i Utulei, e le'i ta le lima ua nofoia e tagata faleie i fafo o lea fale, ma fa'atalitali le taimi e amata ai.

 

Sa fa’atulaga laina mo ituaiga siakiga e mana'o i ai le mamalu o le atunu’u: po'o le va'aiga, po'o le va'aiga o Nifo, po'o le va'aiga o le soifua maloloina.

 

Sa i ai le vaega a le fa'inifo e fa'aopoopo, o le vaega lea o le fa'ata. Ua i ai fo'i ma le tautua lautele o le fofo tua ma tau'au po'o le tino atoa. O lena tautua o lo'o ofoina atu e nisi o tama'ita'i fofo tua i totonu o le tatou atunu'u. E i ai gasegase sa te'ena e lea itu o le tautua, aua sa matauina ua maualuluga tele latou suka, ae o nisi ua maualuga tele le toto maualuga.

 

O le talavai sa fa'atumulia atuganofoa i totonu, toe u'umi ma laina sa tutu i fafo i faleie, o le talavai lea mo Mata ma Va'aiga lea fo'i e faatautaia lua ma le Kalapu a le Liona iinei.  O latou mata va'aiga e fuafua lelei i le malosi o lau va'ai o i ai, fua lea o le ituaiga frame e te mana'o i ai, ona toe fa'atali lea o le taunu'u mai i le meli o lau va'aiga pe tolu i le fa vaiaso, ae aunoa lava ma se totogi.

 

Ua matauina le galulue fa'atasi o ali'i ma tama'ita'i foma'i o le aumalaga, ma tatou ali'i ma tama'ita'i talavou o lo'o fesoasoani ia i latou e fa'aliliu upu mai le gagana peretania i le fa'asamoa.

 

Ua fa'ailoa mai e se tasi o ali'i foma'i iloga sa malaga mai, "O le aso faigata le aso lona lua o talavai, aua o lea o le a toe atu le vaega lea, ma fa'ailoa atu i nisi, oka e le totogia moni lava talavai nei. Ona toe o mai lea, ma e masani ona matou tu'ufa'avasegaina le isi 30% fa'aopoopo i numera fa'amaumau o talavai i le uluai aso na faia ai."

 

Manatua o lenei talavai, e tasi lava lau siakiga i le aso. Afai ua e tu i le laina mo le nifo i le aso muamua, ae fia siakia fo'i lau va'aiga, ona e toe usu mai lea i le aso fou, tu i le laina a le talavai mo mata ma va'aiga i le aso lona lua.

 

O fa'amaumauga uma fo'i o faia e lesitala ai a'o le'i va'aia foma'i, e aoina lelei, mo fa'amaumauga a le AMEN ma tatou fa'amaumauga fo'i a le Liona ma pa'aga uma e o'o i le Ekalesia Aso Fitu o le Toe Afio Mai (SDA) i totonu o le atunu'u.

 

O le fa'afetai, ina ua talanoa atu i lenei aotelega o foma'i, ma i latou o lo'o avea ma ta'ita'i malaga, pe toe taliu mai i le tausaga fou, ae tali mai lea sui, "O lea ua maua fa'amaumauga amata, ua iloga mai fo'i le matua mana'omia o i ai e le mamalu lautele o le atunu'u, o lona uiga, e tele lava lea sao, e mafai ai ona fa'amautu le toe taliu mai fo'i o se isi malaga fa'apenei i le tausaga a sau."

 

O nei talavai e fa'ato'a fa'amae'a i le aso Tofi, o lenei vaiaso.