Ads by Google Ads by Google

Folasaga Matagofie Vaomatua & Gataifale - DMWR


O se va’aiga i le vasega muamua a Lupelele Elementary, ina ua ma’ea ona fa’afofogaina e i latou folasaga sa fa’atautaia e le matagaluega o le Puipuiga o Vaomatua ma Faigafaiva i le atunu’u, ma latou fa’asa. [ata: Leua Aiono Frost]

Na fa’atumulia agaga o fanau aoga i Lupelele, mai le Level K5 se’ia oo i le Level 2 fa’atasia ma o latou faia’oga, ina ia fa’ataunu’uina le folasaga mai le Matagaluega o le Vaomatua ma le Gataifale a le malo.

 

Mai lea matagaluega, e ao ina latou puipuimalu le tele ma le anoanoa’i o meaola o lo’o tutupu ma ola i laufanua ma ogasami.

 

I le latou tapenaga mo le fa’amoemoe e fa’ailoa i le fanauiti, e ao ina nofouta i latou i nei ala e fesoasoani mo latou aiga, ina ia manino ia i latou, e le tatau ona so’ona faia ina ne’i le toe maua nei meaola, manu poo la’au, i le si’omaga i le lumana’i.

 

“Pe afai e mou atu nei meaola, e le toe va’aia, ua fa’apea fo’i ona le toe i ai ma lo latou sao i le tatou si’omaga. O lona uiga, ua i ai se isi vaega tele o le ola i luga o laufanua, o le a misia mai olaga fai so’o o tatou tagata, la’au ma meaola o lo’o tatou ola feso’ota’i i Amerika Samoa,” o se fa’apupulaga lea a le sui mai le DMWR mo le faatalanoaga o mea e mafai ona fesoasoani ai lea Ofisa.

 

O se fa’ataita’iga, o lo’o fa’asaina lava le tafanaina o Pe’a, e ui ina ua va’aia le tele o Pe’a i a latou taulaga pe’a i Fatumafuti, auala o le fale o le Kovana, ma isi lava fa’ato’aga a le mamalu o le atunu’u, ua maua atu pe’a ua ‘ai esi, ulu, fa’i ma ua tau avea i latou ma fa’alafua i le mamalu o tagata faifa’ato’aga.

 

Ua i ai fo’i la’au o le vaomatua ua fa’asaina ona toe ta i lalo, a’o isi la’au ua taumafai ina ia pepe. O la’au nei e taumafai e fa’ape, o la’au nei e afaina ai le tele o isi la’au, ona e o’ona o latou a’a ma fa’apeina ai la’au lelei o le atunu’u ua leva ona masani ai.

 

O isi fo’i la’au e so’ona ola talaulaua, ma e avea ma mea e pe ai le tele o la’au aoga o le atunu’u. O isi la’au e aoga tele i vaifofo e masani ona fofo ai tagata o le atunu’u, ma e mana’omia lava ona fa’aolaola pea, ia tele.

 

I le sami, ua i ai tulafono e ao ina usita’ia e tagata fagogota o le atunu’u.

 

O lea vaega o le folasaga, sa fa’ailoa ai: “E ao ina mua’i faia se laisene o le tagata fagota, pe afai o e alu e fagota ma e fuafua e fa’atau atu i nofoaga masani ona va’aia o fa’atau ai faiva o fautai o le atunu’u, faapea fo’i ma le falei’a i le Maketi Fou i Fagatogo. Ua na’o le $10 le totoni o laisene mo le Faifaiva.”

 

Afai o oe lava ia e fagota mai mo le fofoga taumafa o le tou aiga, e le tau faia se laisene, ae o le taimi lava e te fuafua ai e faatau atu lou faiva ina ua tele, ua tatau la ona faia lou laisene lea.

 

O isi mea ua fa’atulaga fo’i e tusa o aiaiga fa’aletulafono a le Malo, ua i ai ogasami o afio’aga ua mae’a osi feagaiga ma lea matagaluega, ina ia fa’atautaia latou fa’asao o le gataifale mai fagotaga o so’o se ituaiga, mo sina vaitau, ae toe tatala i se taimi ua mae’a atofa.

 

O ia feagaiga, e le mafai ona sopo tuaoi ai se tasi o tautai fagota, e maua fo’i le sala pe afai e te sopoia le va tapuia mo fagotaga a le atunuu.

 

Ua fa’amatala uma i le fanau nei mea uma, ae o i latou e nonofo lava ma mataituina gaoioiga uma a latou matua ma suli o aiga o lo’o latou nonofo fa’atasi. Ona o le latou tulaga a’oa’oina ua i ai nei, e mafai ona avea i latou ma “taulogologo.”

 

Ua fa’ailoa ia i latou ituaiga o fesili latou te fesiligia ai latou tama ma aiga e va’aia ua aga atu i fagota, pe ua mae’a faia latou laisene, pe ua manatu fo’i e fa’atau latou faiva pe a a’e mai?

 

“O ituaiga i’a fo’i ma le tetele o i’a e tatau ona fagota mai e taumafaina, e fa’atulaga fa’ale-tulafono, ona ua amata ona seasea maua i’a nei i le alititai.O le u’umi o i’a, pa’a ma ula, ua fa’atulaga uma lava, e tatau ona vaia toto’a i ai aiga, e le tatau ona tausamia a’o laititi, e le’i oo i le umi fa’atagaina e le tulafono tau fagotaga.”

 

“O i’a e aofia ai le Malie, e masani ona fagota mai e tatou tagata ma taumafa, ua fa’asa i le taimi nei, ona ua tau le maua.”

 

O alii ma tama’ita’i faia’oga o nei vasega uma, ua latou taofia le tele o nei faamaumauga uma, i folasaga sa fa’atinoina, ia fai ma auupega e faaaoga e i latou i a latou lesons i taimi e mo’omia ai.

 

“O lenei fa’atinoga ua maua, ua mafai ona fesoasoani i le fanau i a matou lésons fa’atino, ua le matafefe ai i Leoleo, ae ua avea ma mea e mafai ai ona latou taua i leoleo mea na va’ai i latou o tupu. O mea ia e mo’omia e Leoleo on tautala sa’o ai tagata molimau. Ua oo mai fo’i i lea matagaluega, ua fiafia lava tamaiti. Ua tele fo’i latou mea aoga ua iloa, atonu e le toe galo ia i latou nei lesina aoga,” o se tala fa’asoa mai lea a le faia’oga ta’ita’i Osana McKenzie.