Ads by Google Ads by Google

Fa’aulu Fono pili si’i ai lafoga 7% mo oloa fa’atau mai faleoloa


[ata: foa'i]
ausage@samoanews.com

I le mae’a ai ona fa’alauiloa e le faigamalo a Lolo ma Lemanu o le fuafuaga mo le fa’ae’eina lea o se lafoga o oloa i le atunu’u, o le vaiaso nei na faaulu ai i le Senate ma le Maota o Sui se pili mo se tulafono, e pasia ai le lafoga e 7% mo oloa fa’atau mai faleoloa i totonu o Amerika Samoa.

 

E le o aofia i lenei lafoga fua o fa’atoaga ma faiga faiva o lo o fa’atauina i le maketi ma tafatafa o le alatele, o oloa tau suau’u, o Fa’alapotopotoga e le galulue mo se tupe fa’asili atoa ai ma oloa mo auaunaga e aofia ai fualaau mai le falema’i.

 

O le agaga o le faigamalo e pei ona taua i le latou tulafono taufa’aofi, afai ae pasia e le Fono Faitulafono lenei tulafono mo se lafoga fa’ae’e e 7%, o le a soloia ai loa le Maga 11.0607 o le tulafono o totogi e 2% i lona atoaga.

 

A o taumafai ai le malo e saili auala eseese e maua mai ai tupe fa’aopoopo e fa’atupe ai le tele o ana galuega ma atina’e i le atunu’u, ua manatu ai e fa’ae’e lenei lafoga ina ia fesoasoani ai i fuafuaga fa’ataoto a le malo.

 

E pei ona taua e le faigamalo, e na o Amerika Samoa lava le teritori faapea ai ma setete e 5 a le Iunaite Setete e le o i ai se lafoga fa’ae’e mo oloa fa’atau. O le tausaga e 2012 na pasia ai le tulafoo e fa’ae’e atu ai le lafoga i totogi e 2% i tagata faigaluega uma i Amerika Samoa, ma o se lafoga sa le fetaui mo tagata totogi maualalo i le atunu’u.

 

Afai ae pasia e le Fono Faitulafono lenei tulafono taufa’aofi o le 7% ma sainia e le Kovana, o le aso 1 Ianuari 2018 ua fa’amoemoe e taualoa ai loa lenei tulafono.

 

E 3 vaega fa’apitoa ua fuafua le malo e fa’aalu i ai le isi vaega o le tupe e maua mai i le lafoga lenei, ae o le vaega tupe e totoe ai sa aoina mai i lafoga o oloa, o le a teuina atu uma lea i totonu o le teugatupe lautele a le malo

 

O ia vaega e 3 e aofia ai le 6% o le aofa’i atoa o le lafoga sa aoina ae le sili atu i le $2 miliona, e fa’apitoa lea mo le lipeaina atoa ai ma le toe fa’aleleia ma le siitia uma o faleaoga a le malo, ae o le $500,000 e alu e fesoasoani ai i fanau aoga i le polokalame o Sikolasipi.

 

O le isi 6% o le aofa’i atoa o le lafoga sa ao mai i oloa ae le silia i le $2 miliona, ua fa’amoemoe e tu’uina atu mo le falema’i o le LBJ i Faga’alu. Ae o le isi 6% o le aofa’i o le lafoga sa aoina mai, ua fa’amoemoe e fa’atupe ai le polokalame lea e ave ai gasegase i fafo mo togafitiga.

 

O le Teutupe a le malo ma lona Ofisa ua taoto atu i ai le fa’amalosia o lenei tulafono, ina ia mautinoa latou te su’esu’e ma sailiili tulaga uma e fa’atatau i le aoina mai o lenei lafoga mai pisinisi i le atunu’u.

 

O masina uma lava ua fa’amoemoe e faila atu ai e le faipisinisi fa’amaumauga o lana lafoga sa ao mai i tagata fa’atau, e tatau fo’i ona fa’amalosi le fai oloa i le teu maluina o fa’amaumauga o fa’atauga ta’itasi sa faia mo le aoina mai o lenei lafoga.

 

O le aso 10 o masina ta’itasi e tatau ona faila ai le lafoga a le fai oloa, ae i ai i le Teutupe i le va lelei ona toe fa’aopoopo ai le taimi e faila atu ai le lafoga a le fai oloa.

 

Ae mo le tuai poo le le totogiina atu foi o le lafoga, o le a totogi e le fai oloa le sala e 20% mai le aofa’i o le lafoga sa tatau ona ia totogiina.

 

I le Maota o Sui ua taoto le pili i le Komiti o le Sailiga o le Tamaoaiga a le malo, lea o lo o ta’ita’i ai le afioga i le ali’i faipule ia Fatulegae’e Palepoi Mauga mo le iloiloina. Ua tofia fo’i e le Fofoga Fetalai ia Savali Talavou Ale le ta’ita’ifono o le Komiti o le Paketi a le maota o sui ia Vailiuama S. Leasiolagi, ina ia galulue fa’atasi ma le afioga a Fatulegae’e i le iloiloina o lenei tulafono taua.

 

I le Senate ua tuuina atu le pili i le Komiti o le Paketi, lea o lo’o i lalo o le taitaiga a le afioga ia Magalei Logovi’i.