Ads by Google Ads by Google

Fa’aauau pea su’esu’ega Senate iugafono faaopoopo ai nofoa mo Manu’a

ausage@samoanews.com

O lo o fa’aauau pea iloiloga a le maota maualuga a le Senate i le vaiaso nei, i le iugafono lea sa fa’aulufale e Senatoa mai le itumalo o Manu’a, mo se avanoa e fuafua ai suiga i le Fa’avae o Amerika Samoa, ina ia mafai ai ona toe fa’afo’i i le aofaiga e 5 nofoa o Manu’a i totonu o le maota maualuga a le senate i le Fono Faitulafono, mai le aofa’i e to’a 3 e pei ona i ai i le taimi nei.

 

O molimau ua fa’amoemoe e fesiligia i le isi iloiloga lea ua fa’atulaga e faia i le taeao o le aso Lulu o le vaiaso nei, e aofia ai le afioga i le Aloali’i ia Afoa M. Lutu lea sa taitai le Komiti o Suiga o le Fa’avae i le 2010, fa’apea ai ma le afioga ia Tapaau Dr. Daniel Aga o loo fa’auluulu i ai le Ofisa o loo gafa ma le sailiiliina o fa’amaumauga e fa’atatau i le va feagai ai o Amerika Samoa ma le malo tele o Amerika.

 

Ae o le iloiloga sa fa’atautaia i le taeao ananafi, na manino ai le eseese o finagalo fa’aalia o afioga i Senatoa e tusa ai o lenei mataupu, ona e talitonu ni isi o i latou, afai e 5 nofoa o Manu’a sa i ai i le amataga, e tatau ia Tutuila ona aloaia le Feagaiga na osia e Manu’a ma le malo tele, e ala i le toe fa’afo’i o sui e 5 a Manu’a, peita’i na taua e ni isi o senatoa e fa’apea, e i ai le mafua’aga na ala ai ona faia suiga i le Fa’avae i le 1967, lea na mafua ai loa ona fa’aitiitia mai sui o Manu’a mai le 5 sa i ai i le 3 e pei ona i ai i le taimi nei.

 

Na fa’amanino e le afioga i le senatoa ia Galea’i M. Tu’ufuli e fa’apea, e 5 lava nofoa a Manu’a sa i ai i le maota maualuga a le Senate ina ua fa’atoa sainia le Feagaiga i le va o le Tui Manu’a ma le Iunaite Setete, ae o le fono o le Fa’avae i le 1967 na mafua ai loa ona faia suiga ma fa’aitiitia ai i le 3 nofoa.

 

Na lagolagoina e le afioga a Tuaolo M. Fruean le saunoaga a Galea’i, ma ia fesiligia ai le mafua’aga ua faia ai suiga ma fa’aitiitia ai nofoa o Manu’a.

 

“O le fesili tele lea o loo tula’i mai i lo’u mafaufau i le taimi nei, aisea ua le aloaia ai e le Falesefulu le Feagaiga a Manu’a ma le malo tele, e 5 nofoa o Manu’a i totonu o le maota maualuga a le Senate”, o le saunoaga lea a Tuaolo.

 

Sa ia toe fa’amanino atili e fa’apea, o nofoa o Manu’a i le maota maualuga a le senate o lo o fa’avae mai i aiaiga o le Fa’avae sa osia ma le malo tele, ae o nofoa a le Falesefulu e faavae mai lea i le faitau aofa’i o tagata, ae na saunoa Tuiagamoa Tavai e fa’apea, e le iloa le mafua’aga na ala ai ona faia suiga i le Fono o le Fa’avae i le 1967, lea ua mafua ai ona fa’aitiitia nofoa a Manu’a.

 

“O le isi fesili tele lea ou te fia malamalama i ai, pe na malilie Manu’a i suiga sa faia i le Fono o le Fa’avae i le 1967, ae i ai lo’u talitonuga sa ioe lava Manu’a i suiga e pei ona tatou talanoaina i le taimi nei”, o le saunoaga lea a Tuiagamoa na mafua ai ona toe tali fuaitau le afioga a Galea’i ma fa’amanino e fa’apea, o ia le isi sui usufono a Manu’a i le fono o le Fa’avae i le 1967.

 

“O le mea moni lava sa tula’i mai i le Fono lea o le Fa’avae, na teteva i fafo Manu’a ina ua fa’alogo atu o le a fa’aitiitia a latou nofoa i le maota fono a le Senate, e lei auai sui o Manu’a i le taimi o le palota”, o le saunoaga lea a Galea’i.

 

Saunoa le afioga a Paepae Faiai e fa’apea, e tatau ona suesue atili le maota i le mataupu lenei, ina ia manino le mafua’aga na faia ai suiga e pei ona toe fesiligia i le taimi nei. Sa ia taua e fa’apea, o le 63 tausaga talu ona osia le Feagaiga ma le malo tele i le 1967 ae talanoaina loa le Fa’avae ma fai suiga, peita’i o lea ua oo mai i le isi 54 tausaga i le taimi nei, ae o lea fo’i ua toe talanoaina lenei suiga, ma ua atagia mai ai, atonu e i ai se mataupu taua e tatau ona silafia e le Fono ma le atunu’u.

 

Na talosaga Paepae ina ia fa’ateletele gese se fa’aiuga a le maota i lenei mataupu, ae sailiili malie pea ina ia mautu ma lelei se fa’aiuga latou te faia, o le finagalo fo’i lea a le afioga i le ali’i senatoa ia Faiivae Godinet ma Tuiagamoa.

 

Saunoa Tuiagamoa e fa’apea, o le isi mataupu e tatau ona silasila toto’a i ai le fono pe afai ae pasia suiga nei, o fea e aumai ai le tupe e toe fa’atupe ai isi nofoa fa’aopoopo mo le itumalo, aemaise ai fo’i, o le Fale Fono fou lea ua fa’amoemoe e fausia, o lo o fuafua lava i sui e to’a 18 o lo o i ai.

 

O le aso Lulu o le vaiaso nei lea ua fa’amoemoe e toe fa’ataunuuina ai le iloiloga a le maota maualuga e tusa ai o lenei mataupu.