Ads by Google Ads by Google

Aumua Mata’itusi Simanu-Papali’itele: Litaea 65 tausaga Faiaoga


Le tofa Aumua Mata’itusi Simanu-Papaliitele, faia’oga o le Gagana Samoa, Aganu’u ma Nafa o Samoa i le Iunivesite o Hawaii - Manoa. [ata: Leua Aiono Frost]

Na maua le avanoa e talanoa ai ma le tofa Aumua Mata’itusi Simanu Papali’i, o se tasi ua lauiloa i lana tatua i le malo Samoa e ala i le tofiga o le Faia’oga, ae maise i le taimi nei, ua avea ma tusitala i ana tusi ua mae’a fa’atauina i le mamalu lautele.

 

Ua atoa le 95 tausaga o le soifua, peita’i, e le o i ai sona lagona ititi e taofia lona fia tautua pea i ona tagata ma lona atunuu. “O le olaga lava na manatu e le litaea mai le auaunaga, peita’i, i lenei vaitau, ua fa’ailoa mai e i matou, ua le faigofie ona toe maua se vaega tupe e agave’a ona totogia ai tagata matutua fa’apei o a’u, ae o loo faigaluega pea. Ona talosaga mai le Pulega a le Iunivesite o Hawaii, UH Manoa, ou te malolo i se tausaga e tasi, ae a mae’a ona toe talosaga atu lea.”

 

Ina ua tupu lena mea, sa fa’aosofia loa le lagona o Aumua, o le a ia tapena loa i tusi, ma ia amatalia ai lana alua’i tusi; “Simanu a Ali’i”, sosoo ai lana tusi; “Faia Fa’atumua” o se tusi fa’afailauga o le Gagana Samoa. O lo’o ia galue nei fo’i i se tasi o ana tusi.

 

I le soifua tautua o lenei tina o le atunu’u, sa ia fa’ailoa ai, “O lo’u tofi ua ou mautinoa lava na fa’aaupegaina ai a’u e le Atua soifua, o le Faia’oga. I so’o se vaega o lea galuega, ua ou iloa ua fa’ao’aina ai a’u e le Atua, aua i lo’u vaitau, e le taitai ona ausia e ni tama’ita’i tofiga e pei o Ulu o A’oga, po’o se Asiasi A’oga,” o lana molimau mai lea.

 

I le atoaga o le 40 tausaga o lana tautua i le Ofisa o A’oga a le malo o Samoa Tuto’atasi i le tausaga e 1982, na litaea aloaia ai loa, ae ua mae’a avea o ia ma Pule A’oga ma se Asiasi A’oga. Ina ua tapunia lea avanoa, a’o se amataga foi lea o se isi tautua iloga mo ia i le setete o Hawaii.

 

I lona foi vitau, e na’o le to’atasi fo’i se tama’ita’i sa laua va’ava’alua i lea matagaluega e fa’auluulu i ai galuega - Aiono Dr Fanaafi Larkin, ae o le toatele lava e tutula’i mai i le matagaluega latou, o tama lava o le atunuu.

 

Ina ua a’oga se tasi o alo i Hawaii ma ua fa’amanuiaina, sa malaga i ai Aumua ma le manatu e asia ma auai i lona fa’au’uga, peita’i e le’i toe tail mai i aiga ina ua mae’a le fiafia. I le1987 na amata aloa’ia ai le avea o ia ma se tasi e faia’oga i le gagana Samoa i Hawaii.

 

Ina ua tutula’i le afioga Fepulea’i Lasei Dr.John Mayor o le fa’auluuluga o Mataupu Tau le Aganu’u ma le Gagana Samoa i le Iunivesite o Hawaii, lea sa ia mo’omia ai se tasi ua maua’a i le gagana ma le aganu’u a Samoa na te fa’atautaia.

 

Ina ua fesiligia i se mea e avea ma mitamitaga ia te ia, ae saunoa mai, “Ou te mitamita i lo’u nu’u na ou fanau ai, Falealili i Sapunaoa, ae o Satalo fo’i sa ola a’e ai” a’o avea ona matua, ma Faife’au Samoa Simanu Alii ma Tilau Simanu. “Lona lua o lo’u tofi o le Faia’oga ma la’u Gagana Samoa ou te fefa’asoa’i ai o’u lagona ma manatu.”

 

Mai lona tofi ma se fautuaga mo sui faia’oga o lenei vaitau, ua ia fa’ailoa mai, “E tatau lava ona 24 itula o e galue i lou tofi, ia loto tele e feagai ma fanau a’oga, ia fa’amaoni i lou faiva o le aoao atu, ae ia lautua mea uma o e faia i lou alofa, ia popoto alo o le atunu’u.”

 

I lana tautua i Hawaii, ua lu’ia ai lona tagata faia’oga i le gagana, aganu’u ma le tala’aga fa’asolo o Samoa atoa, ma e le’i faigofie lea ia te ia, ae fa’afetai i le Atua i le mafaufau tonu, le loto ma le fatu na fa’atino ai tiute i atunu’u ese.

 

E le gata i lea, ae tele faiva sa fa’atino e Aumua i Hawaii, e aofia ai Sosaiete a Tagata Samoa i le Iunaite Setete ma sosaiete a Tina  a mafutaga a Ekalesia e avea ai o ia ma se totino.