Ads by Google Ads by Google

To’atolu tamaita’i faifaiva o Amerika Samoa


Le tamaitai faifaiva ia Christina Lutu-Sanchez. [ata: Leua Aiono Frost]

E ui ina lutaluta le tai, ma sa fefa'afinaua'ia fo'i le mataupu na laga ona ua fa'ailoa mai e le NOAA o le a fa'aitiitia mai le tatou EEZ mai le 50 maila i na'o le 12 maila le mamao e fagota i ai na'o va'a laiti a le atunu'u, ae sa finau faatasi le atunu'u, le malo ma ona ta'ita'i, ae maise le 'au faifaiva, ina ia toe fa'atumauina lava le mea sa i ai, 50 maila lea sone.

 

Na iloga ona tutula'i mai nei tama'ita'i, ua auai o Sui Faifaiva o Amerika Samoa, aua o lo'o latou fa'atautaia Kamupani fagota i le atunu’u. O i latou nei: Christinna Lutu Sanchez, Rasela Feliciano ma Krista Cory. Ua fa'asalalauina fo'i le tala sa tusia e tusa o le latou tutula'i mai i le mekasini a le WPRFMC, le Pacific Islan News.

 

O Feliciano, o lo'o ia fa'atautaia nei le Pisinisi fa'atasi ma lona aiga, o le Fell Fisheries Inc. O Lutu Sanchez ua ia fa'atautaia le la'ua pisinisi ma lona to'alua o le Longline Fisheries Inc. ma Krista Corry ua ia tau'avea le pisinisi o le Tuna Ventures mo lona tama.

 

O aiga uma fo'i nei o lo'o fa'atautaia va'a fagota e agava'a ona fagota i le sone lea ua tauau e toe lotea e le NOAA ma fa'aitiitia.

 

E ui ina e eseese latou pisinisi o fa'atautaia, ae tasi le ala o lo'o latou pulea ai a latou pisinisi fagota nei: Muamua e foliga mai o ni o latou aiga latou tagata faigaluega nei e fagogota i o latou sa, ma le isi, ua tula'i mai i latou nei o tama'ita'i e tau'avea le faiva o pule i le galuega, ona sa latou matauina le fa'agaoioiga o le pisinisi a'o tau'avea e latou ta'ito'alua po'o latou tama sa mua'i faia lea tiute.

 

"E le faigofie lava lenei galuega, e fua i le tai, fua i tagata, fua fo'i i aga o le fitaituga i le tai o le aufaigaluega, ma e tauau ina 'asa i le taimi uma, ioe o lota faiva lava o le masalo."

 

"O tala na o le vavau e fua i ai le taumafaiga, ae e tatalo i taimi uma e tete'e atu ai sa fagota, o soifua o i latou o lo'o malaga mo faiva i le tai e le faigofie ona fa'asaoina pe a tutumu mea e le ma'alofia i le tai. E tapena fo'i ina ia mautu mea uma ua mae'a fa'atonu ma fa'atulaga e le US Coast Guard i so'o se ituaiga vaa e fagota. O le tapenaga fo'i mo faiva e tatau ona lava mea'ai mo le tausiga o le a'u fagota, ia lava fo'i le vaiinu aua e leai se tasi e mafai ona inumia sina mataua o le suasami. O mea nei e matua fuafua toto'a i ai so'o se malaga!" O se faamatalaga lea ua mae'a fa'ailoa mai e nisi o 'au va'a pe a o'o ina tapena faiva.

 

O le afuaga o le fa'asalalauina o sao o nei tama'ita'i i le faiva fa'a-Tautai o le tai loloto, sa latou fa'ailoa le a'afiaga o le soifua o tagata o lo'o latou fa'afaigaluegaina, pe afai o le a suia le aiaiga o le EEZ ma fa'ataga ai va'a fagota tetele latou te fagogota i le isi 28 maila o le EEZ pe ana pasia nei.

 

Ua tutu mai tama'ita'i e fa'aauau le inailau, ma ua au lava!

 

Fa'afetai fo'i i le vaega a le Malo, e le'i mama fo'i le finauga, ua o'o lava ina toe to i tua le mau, ma fa'ailo le afuaga o maliliega amata i le va o tua'a ua momoe mai i ti'asa, ma ulua'i sui o le Malo tele na latou amata pulea Amerika Samoa.

 

E le'i tu'uvale faiva o tama o le atunu'u, ua lagona e le fa'amasinoga a le Feterale i Honolulu, o lo'o i ai se mau lelei na fuafua toto'a e tama o le atunu'u e soifua i tatou i o tatou vaitau nei.

 

Lea ua toe sologa malie le folauga, ae ua mati'e fo'i faiva o tamaita'i sa matua tutula'i ma le mau, "Ia va'ai toto'a i le tamaoaiga tausi o aiga o nei faifaiva latou te fa'afaigaluegaina, ma le lautele o le atunu'u i a latou lava faiva mo le fofoga taumafai e masani mai ai tagata Samoa."

 

O le mau a nei fo'i tina sa iloa mai ai, e le faigofie ona fa'atautaia pisinisi tau faigafaiva i le atunu'u. Ua tula'i ese atu le isi Kamupani I'a a le Samoa Tuna, ua atili ona to'atele aiga e tau le maua ni galuega e tausia ai i latou, ae soso'o mai ma le sala a le Kamupani I'a a le Star Kist, taofia galuega, pe afai fo'i la ae toe afaina atu ma le tamaoaiga o latou kamupani Faifaiva, o fea ea a maua ai se mapusaga a le to'atele o aiga tau fa'asoasoa le tamaoaiga o Amerika Samoa.

 

O galuega nei e tua i ai le vaivai pe maulalo o le a'oaoga. O le tomai e iloa ona fagota, malosi le tino e fa'ato'a ai fa'ato'aga ma fagota ia tausia ai aiga." O lea se mau na iloga ona taua i le fa'afofoga a le fa'amasinoga, ma ua afaina fo'i le ola ma le soifua lautele o tagata ma latou olaga fa'asamoa pe a taofia pe fa'aititia le latou sone fagota.

 

O se isi a latou mau na ta'ua ai, "Ina ua tutula'i ese atu le to'atele o kamupani Va'a I'a ma o ese ua le toe maua ai avanoa faigaluega o matou tama fanau, o fea a o i ai i latou e fa'aaoga ai se iloa ua latou maua i le faifaiva? Ua matou tutumau pea i lo matou atunu'u, ma la loto ina ia fefa'ataua'ia matou tamaoaiga maua i o matou gataifale ma le vaomatua, o mea ua matou masani mai ai a'o ola a'e i Amerika Samoa nei."

 

"E ui ina faigata, ae o le olaga ua matou masani ai, e ui fo'i ona afaina ai le soifua i nisi taimi, ae o mea e o'o mai i le olaga o le tagata taumafai ia fa'aolaola se auaunaga e to'omaga i ai tagata e to'atele o lona atunu'u e saili ai le tamaoaiga tausi o latou aiga ma fanau. A lelei ona sapaia fanau, e suia le lumanai i le manuia ma fa'afaigofie faiva o le tausi aiga,” o se fa'amatalaga lea a Lutu Sanchez.

 

O lenei vasega o tama'ita'i Faifaiva, ua latou fa'ailoa mai, "O i matou ua taumafai i matou e galulue fa'atasi i le fa'atautaiga o matou pisinisi "Fa'atautai o Tai Loloto" ia le matu'u le fa'amoemoe, ae ia taumafai ma fa'aolaola pea le faiva sa soifua a'e o fa'atautaia e o latou tua'a. E le faia ona o i matou, ae ona o le alofa ia mafai ona fo'i matou tagata faifaiva i le aiga, a'o lava se fa'asoa mo le tausiga o fanau ma aiga. O lo'o taumafai le mea sili, ia mafai ona fa'atupe mea uma i le li'o o le pisinisi ae maise le aiga."