Ads by Google Ads by Google

Toe fa’afo’i i Samoa le ali’i ave pasi pe a magalo mai le toese


[ata: foa'i]
ausage@samoanews.com

O le ali’i ave pasi lea na ta’usala e le Fa’amasinoga Maualuga i moliaga mamafa e 2 o lona tagofia lea o itutinosa o se teineititi aoga e 16 tausaga le matua, ua poloaina lona tuua o le teritori ma toe fo’i atu i Samoa, pe a mae’a ona tuli lana fa’asalaga fa’a falepuipui i le toese i Tafuna.

 

I le taimi na tuuina atu ai le fa’aiuga a le fa’amasinoga fa’asaga i le ali’i o Taifau Mulipola i le vaiaso na te’a nei, na saunoa ai le afioga i le ali’i Fa’amasino ia Elvis P. Patea, e ui i le tele o manatu e fa’atatau i lenei mataupu, o le itu o lo o ave i ai le fa’amamafa a le fa’amasinoga, “o le puipuia lea o le saogalemu o tagata lautele aemaise ai fanau tama’ita’i mai ituaiga tagata e pei o Mulipola.”

 

Na ulua’i tu’uaia e le malo ia Mulipola i moliaga mamafa e 4, lea e aofia ai moliaga e 2 o le faia o uiga mataga fa’afeusuaiga, 2 moliaga o le tagofia o itutinosa o se tama’ita’i i le tulaga muamua, faapea ai ma le moliaga mama e tasi o le faia lea o gaioiga e lamatia ai le saogalemu o fanau laiti.

 

Ae i lalo o se maliliega na sainia e le malo ma talia fo’i e le fa’amasinoga maualuga, na tali ioe ai Mulipola i moliaga mamafa e 2 o le tagofia lea o itutinosa o se tamaiti e i lalo o le 16 tausaga le matua.

 

I le tali ioe ai o le ua molia i moliaga e pei ona ta’usala ai o ia e le fa’amasinoga, sa ia ta’utino ai e fa’apea, i le va o le masina o Iulai e oo atu ia Setema o le tausaga na te’a nei, na ia tagofia ai itutinosa o se tama’ita’i e 16 tausaga le matua e aunoa ma se fa’atanaga. Sa ia tautino atili e fa’apea, o lana gaioiga sa faia, sa le tusa lea ma ala o le tulafono.

 

O le aso Faraile na te’a nei na tula’i ai Mulipola i luma o le fa’amasinoga maualuga mo le lauina o lana fa’asalaga.

 

Sa tula’i le ali’i loia fautua ia Michael White mo Mulipola, ae o le ali’i loia sili lagolago ia Woodrow Pengelly sa tula’i mo le malo.

 

O le afioga i le ali’i fa’amasino sili lagolago ia Patea na iloiloina le mataupu a Mulipola, ae lagolagosua i ai afioga i ali’i Faamasino Lagolago ia Suapaia Pereira ma Paepae I. Faiai.

 

Ina ua maua lona avanoa mai le fa’amasinoga, na fa’atoese ai le ua molia i le fa’amasinoga ma le malo o Amerika Samoa e tusa ai o lana solitulafono sa faia. Sa ia taua e fa’apea, o masina e tele na taofia ai o ia i le falepuipui, ua ia aoaoina ai se lesona aoga mo lona olaga, ma ua ia lagona ai le salamo mai le leaga o le mea sa ia faia.

 

Sa ia talosaga i le fa’amasinoga mo se avanoa e toe fo’i atu ai i tua e tausi lona aiga, aemaise si ona to’alua ma lana fanau ua tele masina o latou valavala. Na maligi loimata o Mulipola ao ia faailoa i le fa’amasinoga e fa’apea, na te le toe faia lava se solitulafono faapenei i le lumana’i.

 

E uma lelei le saunoaga a Mulipola, e leai ma se taimi na ia faatoese ai i le tamaitai na aafia poo lona aiga fo’i.

 

Na maua le avanoa e molimau ai le faletua o le ali’i ave pasi i luma o le fa’amasinoga, mo le tuuina atu o lana fa’amatalaga e fai ma sui o si ona to’alua ua molia ma ta’usala e le fa’amasinoga.

 

O le faletua o Mulipola, o se tama’ita’i faiaoga i Aoga ECE a le malo, ma ua tusa nei ma le 3 tausaga talu ona galue o ia i lea galuega.

 

Na taua e le Tina i lana molimau e fa’apea, o Mulipola, o se tamaloa e galue malosi i totonu o le aiga, ae talu mai le tausaga na te’a nei, na amata ai ona ia vaaia suiga i lana amio, e foliga mai o loo i ai se mea o loo ia nana ia te ia. Sa ia fesiligia Mulipola ae tasi lava lana tali, e leai se mea o ia nanaina i lo la va.

 

Na taua e le Tina e faapea, e matuia le gaioiga sa faia e lona to’alua i le tama’ita’i na a’afia ma lona aiga, ae sili atu ona matuia ia te ia ma lana fanau e to’afa. Sa ia faailoa i le faamasinoga e faapea, e talitonu o ia i le tuuina atu o le avanoa lona lua i se tagata, ma, o le mafua’aga lea na ia talosagaina ai le fa’amasinoga, ina ia talia le faatoesega a lona to’alua ma tuu atu ia te ia se isi avanoa.

 

Sa ia taua atili e fa’apea, e i ai le mafua’aga na ala ai ona tuu e le Atua lona to’alua i le falepuipui, ina ia aoao ai se lesona aoga i lona olaga.

 

Na taua e le loia a Mulipola ia White e fa’apea, e ui i le matuia o le gaioiga sa faia e le ua molia, peita’i o le itu taua, ua ia lagona le salamo moni ma ua ia ta’utino fo’i, na te le toe solia se tulafono a le malo.

 

Na talosaga White i le fa’amasinoga mo se fa’asalaga mama, e aofia ai le faanofovaavaaia o le ua molia, ma ia tatala fo’i o ia i tua e alu e tausi lona aiga ma lana fanau.

 

Na lagolagoina e le loia a le malo ia Pengelly le talosaga ina ia faasala le ua molia i se faasalaga nofovaavaaia, peita’i i le tulaga matuia o le gaoiga sa faia e le ua molia, na mafua ai ona finau le loia a le malo, ina ia talia le talosaga a le ua molia, ina ia toe faafoi o ia i lona aiga.

 

Na taua e le itu a le malo e fa’apea, e le tatau ona toe i ai pea Mulipola i le atunuu, ae tatau ona toe faafo’i i lona aiga i Samoa, ma taofia ai lona toe ulufale mai mo le umi o lana nofovaavaaia.

 

O le tiute ave pasi e pei ona taua e le loia a le malo, o se galuega taua, na te momoli fanau aoga e aofia ai tama’ita’i aoga i le faleaoga ma le saogalemu, atoa ai ma le la’uina o le mamalu o le atunu’u. Ae foliga mai e ese le itu na fa’aautu i ai le galuega a Mulipola, ua ia le momoli le tama’ita’i na a’afia i le faleaoga ma le saogalemu, ae ua ia tulituli ina ia faia i ai uiga mataga.

 

Na finau le loia a le malo e fa’apea, e tatau ona fai se faaiuga talafeagai mo Mulipola, ina ia mafai ai ona momoli atu se feau i isi fo’i tagata o le atunuu aemaise ai isi ave pasi o loo latou faia lea ituaiga amio, e le tuu avanoa le fa’amasinoga i tagata latou te faia amioaga mataga faapenei i fanau teine aoga.

 

Mo moliaga e 2 ua ta’usala ai Mulipola e le fa’amasinoga, na manatu ai le fa’amasinoga e faasala o ia i le toese mo tausaga e 5 i moliaga taitasi, tusa lea e 10 tausaga na te tuliina i le toese, peita’i ua manatu le faamasinoga e faamalumalu lona tuliina o lea faasalaga, ae nofovaavaaia o ia mo le 5 tausaga i lalo o poloaiga e ao ona ia usita’i i ai.

 

O ni isi o ia poloaiga e aofia ai lona tuliina o masina e 14 i le toese i Tafuna, e aofia ai ma masina e 11 ma le afa lea ua mae’a ona ia tuliina. Lona uiga, toe 2 ma le afa masina e taofia ai o ia i le falepuipui.

 

A magalo mai le toese, ona ia tuua lea o le atunuu ae toe foi atu i Samoa ma aumau ai mo le umi o lana nofovaavaaia e 5 tausaga.

 

Ua poloaina le lesitala o ia i le lisi o tagata ua ta’usala i le faia o amioga mataga i fanau laiti, ma ia faia se suega i lona tino mo le siama o le HIV. Ua poloaina e le fa’amasinoga le tuu atu o se kopi o le faaiuga i le Ofisa o Femalagaaiga, ina ia tuu le igoa o Mulipola i le lisi o tagata e fa’asa ona toe ulufale mai i Amerika Samoa mo le isi 5 tausaga.