Ads by Google Ads by Google

Tala I Vaifanua


ata: EOB [foa'i]

12 FA’ATONUSILI FUAFUA SIITAGA O TOTOGI 2020

 

I le iloiloga a le Fono Faitulafono mo le tupe fa’asoasoa a le malo o Amerika Samoa i le tausaga tupe fou 2020, sa iloa ai fuafuaga a le faigamalo mo le siitaga o totogi o fa’atonu sili e to’a 12, o i latou ia mai matagaluega tetele a le malo.

 

Sa iloa lea mataupu ina ua fesiligia e le komiti a le Fono i le faletua ia Eseneiao Liu, le fa’atonusili o le Matagaluega o Tagata Faigaluega a le malo.

 

“O lo’o talosaga e le Kovana le si’itaga e ta’i $75,000 mo nisi o fa’atonu, ae maise ia i latou lea e to’atele aufaigaluega ma lautele galuega a latou matagaluega e fa’atino,” o se tala lea a Liu.

 

O fa’atonusili o matagaluega o le a maua si’itaga agai atu i le $75,000 e pei ona fa’ailoa e Liu: Komesina o Leoleo; Loia Sili; Teutupe a le malo; Failautusi o Mataupu Tau Samoa, Matagaluega o Aoga, Galuega Lautele, Uafu ma Malae Va’alele, Matagaluega o Tagata Faigaleuga, DHSS ma le Ofisa o le Paketi.

 

O nisi o fa’atonu - e pei ona lisi atu - e ta’i $73,000 o latou totogi o lo’o i ai i le taimi nei, ma o le totogi pea foi i lo’o i le tupe fa’asoasoa o le 2020.

 

Saunoa nisi o le komiti, sa tatau lava i le malo ona lisi atu suiga o totogi nei i le tupe fa’asoasoa mo le tausaga 2020 ae aua le natia mataupu fa’apenei.

 

MANATUA PEA MA LE AGAGA FA’AVAUVAU SETEMA 11, 2001

 

O le aso Lulu na te'a nei, Setema 11, na fa’amanatuina ai le 18 tausaga o osofaiga a terorisi i laufanua o Amerika ia Setema 11, 2001. Ona o lea fa’amanatuga taua, sa saunoa fa’apitoa ai le faipule o Amerika Samoa i le Konekeresi, Aumua Amata, i se pepa o fa’amatalaga.

 

“E manatua pea Setema 11, 2001, e ui i le pisi ma le tele o tiute e ao ina fa’atino, ae muamua lava ona tu ma toe tepa i lea aso e fa’agalogata, ma e tiga ma misi alofa i le anoanoai o i latou na maumau le ola, ona o le faiga fa’aterarisi e matua’ina mai le soifua fa’asausili o nisi e to’aititi ae faoa ai le meaalofa taua o le ola, mai le to’atele.”

 

“O i latou sa tutu atu ina ia fa’asaoina nisi na pagatia fa’afuase’i, ua laina tutusa i le malaga a le maliu ma le oti fa’afuase’i i lena taeao pogisa i le a’ai tele o Niu Ioka. I latou fo’i na malaga i le va’alele sa le manatu e le to’ai taunu’u a latou Faigamalaga 93 i lea aso i se to’atuga fa’apea, o ai na ilu, a’o ai fo’i na talu, e tutupu ni fa’aletonu ma a’afia ai lo latou soifua ma’ale’ale ia Setema 11, 2001?”

 

“E moni lava e momoe ma manu, ae sau mala e atia’i i tatou i so’o se taimi, ae fa’afetai i le Atua, e ui ina to’esea nisi o i tatou, ae o lo’o folau malie lava le to’atele o i tatou uma i totonu o le Iunaite Setete o Amerika, ma o le tatou faiva, o le si’i a’e le fa’afetai i le Atua, ma toe manatu e manatua ai pea i latou uma na maliliu ona o mea na tutupu i lea taeao.”

 

“E mautinoa o lo’o manatua e le to’atele o i tatou, le mea tonu sa i ai i lea taeao, se’i vagana le fanauiti i lena tausaga. O a’u sa ou i ai fo’i i le laumua i Uosigitone, ae sa ou tu ma va’ai atu i le tauasuasu a’e mai le nofoaga tulata i le Pentagon, lea sa le o’o i ai le isi va’alele lona lua na pa i faiga lava fa’aterarisi. E le galo gofie fo’i le lagona o lea aso ina ua togi pa tau i le ave le tiga ogaoga o le loto ina ua lutia tonu le i’omata o Amerika i lea osofa’iga fa’afuase’i.”

 

“A’o tatou faia tiute i lenei fo’i tausaga, ua atoa i ai le 18 o tausaga talu ona avea fa’afuase’i le soifua o le 5000+ tagata, tau ina tatou manatua, ia sailia so tatou saogalemu moni mai le Atua. O aso ta’itasi fo’i tatou te fia fa’afetaia ai i latou uma na tula’i atu e fa’atino galuega alofa ma taumafaiga ina ia fa’asaoina se ola e tasi mai nofoaga uma sa fa’atama’ia i lea aso uiga ese, ma e le galo lava i o tatou tagata soifua, ae maise ia i latou na maliliu ai nisi o a latou pelega i nei osofa’iga fita a le fili i o tatou tagata ma lo tatou malo. Sili ai ona faigata, o le maumau o le soifua a’o taumafai ina ia fa’asaoina le soifua o nisi ua mae’a fa’amanu’alia.”

 

MAFUAGA MOTUSIA ELETISE PO ASO SA & ASO GAFUA

 

I le itula e 10:35 i le afiafi o le aso Sa se’ia o’o mai i le 4:20am o le aso Gafua na motusia ai le eletise i le motu atoa o Tutuila.

 

E le gata la i le motusia o le eletise, ae ua fa’apena fo’i ona motusia ai ma le sapalai o le suavai taumafa ona o le eletise e ola ai pauvai.

 

Fa’ailoa e le pulesili o le Pulega o le Eletise ma le Suavai Taumafa, Wallon Young, “motusia o le eletise, ona o a’afiaga mai uila emo malolosi ua fa’atama’ia ai le ki e 13.2kv i le sapalai o le Eletise i le lotoa i Tafuna. O le itula tonu lava lea na pa ai lea ki, 10:35pm ma motusia ai fo’i ma le eletise i lea po.”

 

“Ona ua pa fa’afuase’i lea ki i le malosi tele o le uilaemo, na fa’asolosolo papa ai uma ma isi kiki o afi moli uma i Tafuna ma Satala. E le gata i lena ae ua fa’aleagaina atu ai ma le ki e 34.5kv i le lotoa i Tafuna.”

 

Sa fa’ailoa e Young, “Ona sa galulue punoua’i mai lava tatou inisinia mo le toe fa’atula’ia mai o le eletise i nei ki uma, o lea ua toe vave ai ona maua le sapalai o le eletise i vaega na muamua ola se’ia o’o ina toe maua uma lava e i tatou le eletise i le taeao o le aso Gafua lava.”

 

O le faiga o le galuega na muamua lava tu’ueeesea laina ki o le Lotoa o afi moli i Satala mai le vasega o ki mo le lotoa o afi i Tafuna. O le ki muamua lava na fa’aola o Satala o le ki lea e o’o mai ai le sapalai o le eletise i le falema’i. Ona soso’o lea ma le fa’aola mai o le Ki lea e maua ai le paoa e Fagasa ma isi vaega o Pago Pago, fa’asolo atu ai i ki mo le sapalai o le eletise i afio’aga uma i sasa’e o le motu ae mulimuli ai fa’aola le ki mo le sapalai o le eletise i le Kamupani I’a ma isi uma Kamupani i Satala ma Atuu.

 

Ua fa’asolo lava le ma’ea fa’aola o ki uma se’ia o’o i le ki lona 10 lea na fa’ato’a fa’aola i le 4:20am i le vaveao o le aso Gafua.

 

Peita’i o le fa’afitauli lea na toe motusia ai le eletise fo’i i le itula e 10:30 i le taeao o le aso Gafua, ua fa’ailoa mai e Wallon Young, “O le sasi mai le aufaigaluega ona ua le mataituina e ao ina fa’aalu ese mai le ea sa nofo i totonu o tane kesi o afi o le lotoa i Satala. Ona ua le mataituina lea tulaga, ua toe motusia fa’afuase’i ai eletise. E tusa ma le tolu itula na toe fa’aalu esea ai le ea mai nei tane kesi, ma ua mafai fo’i ona pamu mai le kesi i afi mo le sapalai o le eletise.”