Ads by Google Ads by Google

Mae’a su’esu’ega a Leoleo i le mataupu na fa’aleagaina ai Faleaoga


Komesina o le Matagaluega o Leoleo, tofa Le’i Sonny Thompson i le taimi o le iloiloga i luma o le Komiti o Aoga a le Maota o Sui i le vaiaso nei. [ata AF]
ausage@samoanews.com

Ua mae’a aloaia nei suesuega a le Ofisa o Leoleo fa’asaga i fa’alavelave e pei ona osofaia ma fa’aleagaina ai vaega o le faleaoga a Aoga Maualuga i Leone ma Tafuna, ma ua tauaao atu nei le ripoti a Leoleo i luma o le Ofisa o le Loia Sil faatasi ai ma le fautuaga, ina ia faila loa moliaga fa’asaga i fanau aoga ua masalomia i lenei fa’alavelave.

 

O le saunoaga lea mai le afioga i le Komesina o Leoleo ia Le’i Sonny Thomspon, i se iloiloga sa fa’ataunu’uina i luma o le Komiti o Aoga a le Maota o Sui i le vaiaso nei.

 

O molimau na valaauina i lenei iloiloga e aofia ai Le’i, o le Loia Sili ia Talauega Eleasalo Ale, ma le Fa’atonusili o Aoga ia Dr. Ruth Matagi-Tofiga.

 

O le iloiloga na taitaia e le afioga i le ali’i Faipule ia Vesi Talalelei Fautanu Jr, o le sui ta’ita’i o le Komiti o Aoga a le maota o sui.

 

O ni isi o mataupu sa fia malamalama i ai afioga i Faipule, o le tulaga ua oo i ai le suesusega a Leoleo; o se auala e tatau ona faia ina ia foia ai le toe tula’i mai o lenei fa’afitauli, atoa ai ma se gaioiga a le Ofisa o Aoga e fa’atalanoaina ai lenei mataupu i le va o fanau aoga ma matua.

 

Na taua e Matagi-Tofiga e fa’apea, e tula’i mai le fa’alavelave e pei ona osofaia ai le aoga i Tafuna, o le taimi lea o lo o i ai o ia i lana fonotaga i fafo, se’i vagana ai le osofaiga i le aoga a Leone sa i ai o ia i le atunu’u i le taimi lea.

 

Ina ua tula’i mai le fa’alavelave, sa latou fono ai loa ma faiaoga o le aoga a Leone faapea ai fanau aoga, ma avatu ai loa le fautuaga ina ia fesoasoani faiaoga i taumafaiga e foia ai le toe tula’i mai lenei fa’afitauli. Sa ia tofia ai loa fo’i ma le isi Pule Aoga Lagolago e fesoasoani i le galuega a le Pule Aoga ma lona Sui Lagolago o lo o i ai.

 

Talu ai ni isi o finagalo o afioga i Faipule i le mafua’aga na le faia ai se suesuega a le Ofisa o Aoga e saili ai poo ai fanau aoga na aafia i le fa’atinoina o lenei fa’alavelave, na saunoa ai Matagi-Tofiga e fa’apea, e le o se tiute o le Ofisa o Aoga le su’esu’e o ni mataupu faapenei, pau le latou tiute o le a’oa’oina lea o fanau aoga.

 

Ae i le tula’i mai ai o lenei fa’alavelave, na fono ai loa le Matagaluega atoa o aoga mo le tau sailiina o se auala e fofo ai lenei fa’afitauli. O ni isi o fautuaga ua tu’uina mai, e le gata e mana’omia le fa’apipi’i o nisi mea pu’eata i aoga maualuluga uma i le atunu’u, ae mana’omia fo’i le fa’a faigaluegaina o ni Leoleopo faapea ai ma nisi e vaavaaia meatotino a le aoga i le taimi e tuua ai aoga.

 

Na taua e le Komesina o Leoleo ia Le’i e fa’apea, ua mae’a a latou suesuega ma ua tuuina atu le ripoti i le Ofisa o le Loia Sili.

 

I le faalavelave e pei ona osofaia ai le aoga i Leone i ni nai masina ua mavae atu, e to’a 6 fanau aoga ua molia i lea fa’alavelave. O lo o fa’agasolo pea lava i le taimi nei taualumaga o mataupu a i latou nei i luma o le Fa’amasinoga Fa’aitumalo.

 

O le fa’alavelave fou lea na osofaia ai le faleaoga i Leone i le lua vaiaso ua te’a, na saunoa ai Le’i, ua maea suesuega ma ua maua ai, o nisi o fanau aoga e to’a 6 ua molia i le ulua’i fa’alavelave, o lo o aofia fo’i nisi o i latou i le osofaiga lona lua.

 

Na fesili le afioga i le ali’i Faipule ia Vesiai Poyer Samuelu i le Loia Sili, pe aisea ua tuai ai ona molia fanau aoga nei i le tulafono. Saunoa le ali’i Faipule e faapea, pau lona popolega o loo i ai, ina ne’i i ai ni isi o fanau aoga nei e aiga i faiaoga pe tau fo’i i tagata maualuluga o le malo ma afioaga i tua, o le a fai ma auala e tuai ai ona fa’atino le tulafono.

 

Saunoa Talauega e fa’apea, e le o i ai se tulaga faapea o tula’i mai i le fa’atinoina o le galuega. E ui ua mae’a suesuega a Leoleo ma ua taunu’u atu i lona Ofisa le latou ripoti, peita’i e le mafai ona vave faila se tagi fa’asaga i se tasi, se’i vagana ua mautinoa lelei o loo lava ma totoe mau e lagolagoina ai le tagi o le a tuuina atu i luma o le fa’amasinoga.

 

Na fa’amanino lelei e Talauega e fa’apea, e le o se tulaga matagofie i se Loia le vave oso e faila se tagi i luma o le fa’amasinoga, ae uma ane e le lava mau e fa’amaonia ai.

 

Na fesili le afioga i le ali’i Faipule ia Larry Sanitoa i le Loia Sili, poo a ituaiga mataupu e ave i ai le fa’amuamua a lona Ofisa, ae pe ua i ai fo’i se ripoti mai le Ofisa o Aoga mo le aofa’i o meatotino sa fa’aleagaina i nei osofaiga.

 

Saunoa Talauega e fa’apea, e i ai lava mataupu e ave i ai le fa’amuamua a lona Ofisa e pei o mataupu mamafa e i ai le fasioti tagata, faia o uiga mataga i fanau laiti, gaoi ma le talepe fale fo’i. Na fa’ailoa atili e Talauega e fa’apea, e le faigofie le galuega o lo o latou fa’atinoina, peita’i e mana’omia le galulue fa’atasi ai o latou ma le Ofisa o Aoga atoa ai ma Leoleo, i le tau sailiina o se fofo o lenei fa’afitauli.

 

O ni isi o fautuaga sa tuuina atu e afioga i Faipule, ia maua se avanoa e savalia ai e faiaoga matua o tamaiti aoga o loo aafia i nei faiga le manuia, ina ia talatalanoa ma ave i ai ni fautuaga i matua ina ia talanoa i fanau i tulaga o loo tutupu i totonu o aoga.

 

O se tasi o fautuaga sa tuuina atu i le Faatonusili o Aoga, afai e i ai ni fanau aoga e le usita’i i tulafono a le aoga, e tatau ona tuli ma fa’atea fanau aoga ia, ma le fa’aletonu ai o taumafaiga a isi fanau aoga.

 

Saunoa Matagi-Tofiga e fa’apea, ua mae’a ona tufatufa i aoga le Tusi Ta’iala (Manual) o loo fa’ataoto atu ai auala e fa’atino ai fa’aiuga mo fanau aoga uma i totonu o le atunu’u.

 

Na lagolagoina e le Loia Sili le fautuaga ma ia saunoa ai e fa’apea, o le fautuaga malosi mo Pule Aoga uma lava, a i ai ni fanau aoga e le usita’i i tulafono a le aoga, ia fa’atea ese fanau aoga ia ma le aoga, ae aua le fefefe e fai fa’aiuga i fanau aoga nei.

 

Sa ia saunoa fo’i e fa’apea, e ese lava suesuega mo solitulafono mamafa, ese fo’i faaiuga i totonu aoga. Afai lava ua le ausia e le tamaititi aoga ta’iala ma tulafono a le aoga, e tatau ona fa’ate’a lena tamaititi aoga ma le aoga.