Ads by Google Ads by Google

Falepuipui le ali’i na faia uiga mataga i se tama’ita’i 14 tausaga


[ata: foa'i]
ausage@samoanews.com

E 28 masina lea ua fa’asala ai i le toese i Tafuna se ali’i na ta’usala e le Fa’amasinoga Maualuga, i lona faia lea o uiga mataga i se tama’ita’i e 14 tausaga le matua i le tausaga na te’a nei.

 

O le susuga a Apisaloma Timu, o ia lea e to’atolu i ai ali’i na pu’e fa’apagota e Leoleo ma molia e le malo i lenei mataupu, ona o le fa’alavelave e pei ona a’afia ai ni tama’ita’i talavou se to’alua e ta’i 14 tausaga le matutua, lea na faia i ai uiga mataga fa’afeusuaiga toe ave i ai ma fualaau fa’asaina.

 

Saunoa le afioga i le ali’i Fa’amasino ia Fiti Sunia e fa’apea, o le solitulafono sa faia e Timu, e le mafai e upu ona fa’amatalaina, ona o se solitulafono e lei tupu muamua i laufanua o Amerika Samoa, se’i vagana ai nofoaga e mamao ese atu ma le teritori.

 

O le vaiaso nei na tula’i ai Timu mo le lauina o lana fa’asalaga. O le ali’i Loia Fautua lagolago ia Rob McNeill na tula’i mo ia, ae o le tama’ita’i loia sili lagolago ia Christy Dunn na fai ma sui o le malo.

 

Talu mai le amataga o Oketopa 2018 na pu’e fa’apagota ai Timu ma isi ali’i to’alua e Leoleo, e le i mafai lava ona tatalaina o ia i tua, ina ua le mafai ona ia totogi le tupe e $100,000 sa fa’atulaga e le Fa’amasinoga e tatala ai o ia i tua.

 

E 4 moliaga na ulua’i tu’uaia ai e le malo ia Timu. Ae i lalo o se maliliega na sainia e le ua molia ma le malo, lea fo’i na talia e le Fa’amasinoga, na malie ai le malo latou te toe faia se teuteuga i le moliaga muamua, ina ia fa’ailoa mai ai le solitulafono o le faia o uiga mataga fa’afeusuaiga, o le vaega C lea o solitulafono mamafa, lea e mafai ona fa’asala ai se tasi i le toese mo le umi e oo atu i le 7 tausaga, pe fa’asala fo’i i le salatupe e mafai ona oo atu i le $5,000, poo le fa’asala fo’i i fa’asalaga uma ia e lua.

 

I le tali ioe ai o Timu i le moliaga e pei ona ta’usala ai o ia, sa ia ta’utino ai e fa’apea, i le aso 6 o Oketopa 2018, sa ia faia ai ni uiga mataga fa’afeusuaiga i se tama’ita’i e 14 tausaga le matua.

 

Na ta’utino atili fo’i le ua molia e fa’apea, i le aso e pei ona taua, sa ia tuuina atu ai se vaega o le pauta faasaina o le aisa i le tama’ita’i na a’afia, ona o le fa’amoemoe ia ula ai o ia.

 

Ina ua maua lona avanoa mai le fa’amasinoga, na fa’atoese ai loa Timu e tusa ai o lana solitulafono sa faia, ma ia taua ai lona matua salamo mai lana solitulafono sa faia. Sa ia talosagaina fo’i se avanoa e toe fo’i atu ai i lona aiga e tausi ona matua ma saili se isi lumana’i mo ia.

 

E le i fa’atoese Timu i le tama’ita’i na a’afia ma lona aiga, e tusa ai o lana solitulafono.

 

Na talosaga McNeill i le fa’amasinoga mo se fa’asalaga faanofovaavaaia, i lalo o tuutuuga e tatau ona ia tuua le teritori ae toe fo’i atu i Samoa e aumau ai mo le umi o lana nofovaavaaia.

 

Na faailoa e McNeill i le fa’amasinoga e fa’apea, ua matua salamo moni lava Timu e tusa ai o lana solitulafono sa faia, ma ua ia naunau fo’i e toe fia fo’i atu i lona aiga e saili sona lumana’i ma tausi ona matua.

 

Na taua atili e McNeill e fa’apea, e le fesiligia le matuia o le solitulafono sa faia e Timu, e le gata sa ia faia uiga mataga i se tama’ita’i e 14 tausaga le matua, ae na ia tuuina atu fo’i i ai fualaau fa’asaina.

 

Na lagolagoina e le loia a le malo ia Dunn le talosaga a McNeill mo se fa’asalaga faanofovaavaaia, e aofia ai ma le toe fa’afo’iina atu lea o ia i Samoa. Na taua e Dunn e fa’apea, na pau lava le faaiuga e talafeagai mo le ua molia, o le poloaina lea o ia e toe fo’i i Samoa, ina ia le mafai ai ona toe maua sona avanoa e fesoota’i atu ai ma fanau talavou a le atunu’u.

 

Na faailoa e Sunia i le taimi na lau ai le fa’asalaga a Timu e fa’apea, e ui i le matuia o moliaga mamafa na tu’uaia aie le malo le ua molia, ae na suia ia moliaga mamafa ina ua faia se maliliega i le va o Timu ma le malo, ma ta’usala ai loa o ia i le moliaga e pei ona ia tali ioe i ai.

 

Saunoa Sunia e fa’apea, e le toe fia mafaufau le Fa’amasinoga i mau fa’amaonia o le mea sa tupu, ona o nei ituaiga amioga, e le o ni amioga e masani ai tagata o lo o nonofo ma ola i lenei teritori.

 

Sa ia saunoa e fa’apea, afai e mafaufau i le mea tonu sa tupu, o se tama’ita’i e 14 tausaga na savali i luga o le alatele, ae fa’afuase’i ona ave ma faia i ai uiga mataga fa’afeusuaiga, mulimuli ane tuu atu i ai fualaau fa’asaina.

 

Sa ia taua fo’i le faigata tele i le Fa’amasinoga ona mafaufau i nei ituaiga amioga, ma faatusatusa i ituaiga amioga o loo tutupu i vaega eseese o le lalolagi. I lona taofi, o se tasi o itu o lo o mafua ai ona tutupu nei fa’afitauli, e le o lava le fa’amalosia o tulafono ma ta’iala mo le tuputupu a’e o fanau i totonu o aiga, ma isi lava nofoaga eseese i le atunu’u.

 

Sa taua fo’i e Sunia e fa’apea, e le o se taimi muamua lenei ua talosaga atu ai se tagata solitulafono i le Fa’amasinoga, mo se avanoa e toe fa’afo’i ai o ia i lona atunu’u na malaga mai ai, ina ua mae’a ona ia fa’atinoina se solitulafono matuia.

 

“E le o se mea tonu lena mea ua e fai mai ai, o lou toe fia fo’i lea i lou aiga ina ua mae’a ona e fa’atinoina se solitulafono matuia iinei,” o le saunoaga lea a Sunia ia Timu.

 

“O Amerika Samoa, e i ai ana tulafono e puipuia ai ona tagatanu’u mai gaioiga le tatau faapenei. Afai la ua e faaleagaina le saogalemu o tagatanu’u o lenei teritori, e le tatau ona e naunau e te sola ese, ae tatau lava ona e amoina le totogi o lau solitulafono.”

 

Na faamanino atili e Sunia e fa’apea, e tasi lava le mafua’aga ua talia ai e le Fa’amasinoga le talosagaina ia toe fa’afo’i le ua molia i lona aiga, ona o le tulaga i le tigaina ai o tagata totogi lafoga e tausi ma fafaga o ia i totonu o le toese.

 

O tuutuuga o le nofovaavaaia e 7 tausaga a Timu ua tuuina atu e le Fa’amasinoga, e aofia ai lona tuliina lea o masina e 28 i le toese e aunoa ma le tatalaina o ia i tua.

 

A mae’a ona ia tuliina lea fa’asalaga fa’a falepuipui, ona ia tuua loa lea o le atunu’u ae toe fo’i atu i Samoa ma aumau ai mo le umi o lana faanofovaavaaia. Ua poloaina fo’i o ia ina ia lesitala lona igoa i le lisi o i latou ua ta’usala i le faia o uiga mataga i fanau laiti, ma ia faia se suega i lona tino e siaki ai poo ia tauaveina siama o le HIV.

 

O afioga i ali’i Fa’amasino Lagolago ia Mamea Sala Jr ma Tunupopo Alalafaga Tunupopo na lagolago ia Sunia i le tuuina mai o lenei fa’aiuga.

 

O mataupu a isi ali’i e to’alua o lo o molia fa’atasi ma Timu e aofia ai Loma Iosia ma Nick Mataia, o lo o fa’agasolo pea taualumaga i luma o le Fa’amasinoga.