Ads by Google Ads by Google

Fa’aopoopo fa’asalaga a ali’i pagota ina ua le usita’i poloaiga fa’amasinoga

ausage@samoanews.com

Ua faaopoopo e le Fa’amasinoga Maualuga fa’asalaga o ni ali’i pagota se to’alua, ina ua fa’amaonia lo la le usitaia o le poloaiga sa tuuina atu e le Fa’amasinoga ia te i laua.

 

O le vaiaso nei na tutula’i ai John Tuupo ma Wayne Gasolo i luma o le Fa’amasinoga Maualuga, mo le tuuina mai o se fa’aiuga e tusa ai o le la le usitaia o tuutuuga sa tuuina atu mo a laua faasalaga faanofovaavaaia, ina ua fa’amaonia i suega sa faia i le masina o Me na te’a nei, lo la faaaogaina o le fualaau fa’asaina o le aisa ao tuli ai a laua fa’asalaga i le toese.

 

E 60 aso lea ua faaopoopo e le Fa’amasinoga i le faasalaga a le ali’i o Gasolo o loo tuliina nei, ae 90 aso mo le ali’i o Tuupo.

 

O se tasi o itu na taumafai le fa’amasinoga e fa’amautu ma le loia a le malo ia Christy Dunn i le vaiaso nei, o se auala e mafai ai ona taofia le toe ulufale atu o fualaau fa’asaina i totonu o le toese.

 

Saunoa le afioga i le ali’i Fa’amasino Sili ia Michael Kruse, “Pau le auala e tatau i le malo ona fai ina ia mautinoa e le toe fa’aaoga e pagota fualaau fa’asaina, o le fa’atonu lea o le Ofisa o Leoleo, ia mautinoa e avea le Toese i Tafuna ma le Falepuipui o Tamaiti, o ni nofoaga e le maua ai fualaau fa’asaina.”

 

Ina ua maua le avanoa o le ali’i o Gasolo e fa’atoese ai i luma o le fa’amasinoga, sa ia fa’aleoina ai loa le lagona o le salamo e tusa ai o lana solitulafono sa faia, ma ia talosagaina ai se isi avanoa mo ia.

 

Na fesili Kruse ia Gasolo pe aisea ua salamo ai. Poo le mea ua mafua ona salamo ona ua maua o ia, pe ua mafua ona salamo ona ua maua i le suega sa faia lona fa’aaogaina o le pauta o le aisa. Na tali Gasolo, “ua ou salamo ina ua maua a’u.”

 

Na toe saunoa Kruse e fa’apea, “O oe o se pagota ua sili ona fa’amaoni ma lau molimau.”

 

E le i mana’o le loia fautua a Gasolo ia Michael White e finau mo se fa’asalaga mama. Sa ia faailoa i le fa’amasinoga, tusa lava poo a nisi faasalaga e le suia lava le olaga o Gasolo.

 

“Lona uiga ua e mana’o e loka Gasolo mo le isi 5 tausaga?” o le fesili lea a Kruse ia White. Ae na tali le ali’i loia fautua, e i ai lona talitonuga ua aoaoina e Gasolo se lesona aoga mai le mea sa tupu.

 

Na soisoi Kruse ma saunoa e fa’apea, “E le taitai a’oa’oina e Gasolo se lesona aoga mai mea sa tutupu i lona olaga.”

 

Na lagolagoina e White le saunoaga a le ali’i Fa’amasino. Sa ia taua e fa’apea, fai mai le ripoti a le Ofisa Faanofovaavaaia, toe 18 aso mae’a lana faasalaga faa falepuipui o loo tuli ae tula’i mai loa le faalavelave e pei ona maua ai le aisa i lona tino.

 

Na finau le loia a le malo ia Christy Dunn ina ia faaleaoga tuutuuga o le nofovaavaaia a Gasolo, ae poloaina loa o ia e tuli le faasalaga o loo totoe.

 

“Lona uiga o lau faafinauga, ua sauni le malo e tausi ia Gasolo i totonu o le falepuipui i le isi 5 tausaga,” o le fesili lea a Kruse ia Dunn.

 

Ae na tali Dunn e fa’apea, “Ua ou le iloa poo a nisi avanoa e tuu atu i lenei ali’i.”

 

Ae na toe saunoa Kruse, “Pau le isi auala e fai, e tatau i le malo ona saili pe faafefea ona sao atu fualaau fa’asaina i totonu o le fale o le RSAT lea o loo taofia ai i latou nei.”

 

Na toe tali Dunn e fa’apea, e i ai lona talitonuga o loo galulue ai le Ofisa o Leoleo i le tulaga lea, ina ia mautinoa e le toe sao atu i totonu o le toese fualaau fa’asaina. Ae na toe saunoa Kruse e fa’apea, ua tele tausaga o ia talanoa pea i lenei mataupu, o le ulufale atu lea o fualaau fa’asaina i totonu o le toese.

 

“E mafua ona ave tagata i totonu o le falepuipui, ina ia le toe maua so latou fesootaiga ma fualaau fa’asaina, peita’i o le mea ua maituina, e le o saogalemu totonu o le falepuipui. O lea fo’i faatoa mae’a atu le fa’amasinoga o se ali’i Leoleo mai totonu o le Falepuipui o Tamaiti (JDC), lea na tuuaia i le tuuina atu o fualaau faasaina i pagota, ma ua lava lea e ta’u mai ai le mea moni o loo tupu,” o le saunoaga lea a Kruse.

 

A o le i tuuina atu le fa’asalaga a Gasolo, na valaau Kruse ia Tuupo ina ia alu atu i luma e fai sana fa’amatalaga.

 

Na faatoese Tuupo e tusa ai o lana solitulafono, i lona le usitaia lea o poloaiga o le nofovaavaaia, lea ua mafua ai ona maua le fualaau faasaina i lona tino. Sa ia ta’utino fo’i e fa’apea, talu mai lava le aso na mae’a ai le suega i le masina na te’a nei, na te lei toe tagofia lava le aisa e oo mai lava i le vaiaso nei.

 

Sa ia faailoa i le fa’amasinoga e faapea, ua uma ona ia faailoa ia Malcolm [Polu] (o le pulesili lea o le Ofisa Faanofovaavaaia), o ia ua saunia i soo se taimi pe afai e toe fia faia se suega. Na te le toe tagofia fo’i fualaau fa’asaina.

 

Na faai’u le fa’amatalaga a Tuupo i lona faailoa lea i le faamasinoga o se mataupu o loo faanoanoa ai lona loto, ona o se tasi o ali’i sa taofia faatasi i latou, o ia lea o Sio Olomali’i, lea fo’i na faamaonia lona faaaogaina o le fualaau o le aisa i le aso na faia ai a latou suega, a o lea ua faasola e le Pulesili o le Ofisa Faanofovaavaaia i Samoa.

 

Na faliu Kruse i le itu o loo nofo mai ai le Pulesili o le Ofisa Faanofovaavaaia, ma fesili i ai poo le a le mea ua tupu ia Olomali’i. Na tali le molimau, ua toe fa’afo’i i Samoa ona o le poloaiga a le fa’amasinoga.

 

Na toe faliu Kruse ia Tuupo ma fesili i ai, “O le a la le mea lea e te finau mai ai. E te mana’o e fa’apena fo’i ona fai oe, ia toe fa’afo’i oe i Samoa?”

 

Na tali Tuupu, “O lea lava. Ia toe fa’afo’i a’u i Samoa.” Ae na fa’ailoa i ai e Kruse, “E mafai ona toe fa’afo’i oe i Samoa, ae tuli muamua lau fa’asalaga seia mae’a.”

 

E le i finagalo le fa’amasinoga e fa’aleaoga tuutuuga o nofovaavaaia a Gasolo ma Tuupo. Sei vagana ai le tuuina atu o fa’asalaga faaopoopo e tusa ai o le la le usitaia o poloaiga a le fa’amasinoga.

 

Mo le susuga a Tuupo, talu ai o ia o se tagatanu’u o Samoa, ua poloaina o ia na te tuua le atunuu ae toe fo’i atu i Samoa, pe afai ae mae’’a ona tuli lana fa’asalaga.