Ads by Google Ads by Google

FA’ATUSA MANU’A I LE VA’A UA MOTU ESE MAI LE TAULA

“UA LAKI O LE ALOFA O LE ALI’I LEA O LO O OLA AI KAGAKA MANU’A”

 

O le faafitauli lea fo’i ua toe fetaia’i ma nai aiga o lo o alala i Manu’a, i le leai lea o se va’a na te la’uina atu uta o taumafa ma mea o lo o mana’omia mo i latou mai Tutuila nei, na faatusa ai loa e ni isi o tagata Manu’a le tulaga ua i ai le motu i le taimi nei, ua leai se eseesega ma le va’a ua motu ese ma lona taula.

 

E na o lagona o le le fiafia, oi ma le pologa na faalogoina e le Samoa News i le vaiaso nei, ina ua maua le avanoa e talanoa atu ai i ni isi o tagata o lo o alala ma nonofo i Manu’a i le taimi nei.

 

Na taua e le afioga a Filoialii Ale e faapea, o oloa o lo o sili ona manaomia e tagata o le motu o le taimi nei, o oloa tuuaisa, faapea ai ni isi o oloa e manaomia i aso fai soo, e o’o fo’i i kesi taavale ma kesi e kuka ai taumafa ua amata ona uma atu.

 

“O lenei o le a atoa le tolu masina e le’i toe o’o mai lava le MV Sili, ua laki le Fotu o Samoa lea na totogi e le ASPA e la’u mai ai a latou uta i le lua vaiaso talu ai, lea na mafai ona la’u mai ai ma nai uta o oloa mo i matou, ae semanu e faapenei ua oo Manu’a i se tulaga pagatia e leai se isi e fia vaai atu i ai,” o le saunoaga lea a Filoialii.

 

“Ua laki lava le alofa o le Alii lea o lo o ola ai kagaka Manu’a, ae aga faapea e faamoemoe lo makou ola i mea e la’u mai i Kukuila, o le mea mogi Samoa News ua leva oga le koe i ai gi kagaka Manu’a,” o le sa’i lea a se tasi o tina matua mai Manu’a ina ua fesiligia e le Samoa News e faatataui lenei mataupu.

 

O le faafitauli tau femalagaaiga ua feagai nei ma Manu’a, e le gata i le leai o se va’a mo femalagaaiga i le sami, ae oo lava fo’i i se vaalele e le o mafai ona tali mai i le taimi nei.

 

O le va’a o le MV Sili o lo o i ai se faaletonu talu mai le aso 8 Mati, ma ua faamoemoe o le aso Gafua o le vaiaso fou e tuuina atu ai i luga o le Vaega Tosova’a i Satala mo le amataina o galuega e faapipi’i ai ona totoga lea ua taunuu mai.

 

Ae mo le va’alele, ua taofia nei mo le vaiaso malaga a le vaalele o le Dornier mai le kamupani vaalele a le Inter Island Airway, ona o se faaletonu na tula’i mai a’o i ai i sana malaga i le malae va’alele i Faleolo, Samoa.

 

O se taimi o le vaiaso nei na fuafua e le kamupani va’alele e tatau ona taunuu mai ai le totoga e sui ai le vaega ua leaga, ma mafai ai loa ona toe faaauau le tautua a le vaalele i se taimi o le vaiaso fou, pe afai ae talafeagai ma fuafuaga faataoto.

 

O le itu lelei e pei ona taua e ni isi o tagata matutua o le motu, e laki o le faaletonu mai o auala o femalagaaiga, ae le o i ai se faalavelave matuia e ono moomia ai se fesoasoani faatopetope.

 

“Ua laki e le o i ai ni faalavelave tutupu faafuase’i o tula’i mai i Manu’a, e moomia ai le faanatinati atu o se tasi i le falema’i i Fagaalu, ae semanu ana tula’i mai ni faalavelave faapena, e leai se isi gaioiga e faia sei vagana ai le faatalitali i le oti,” o le tomumu lea a le isi tina matua mai Faleasao e le’i finagalo e faailoa lona suafa.

 

Na taua e ni isi o le motu e faapea, e foliga mai e le o i ai lava se fuafuaga mautu ma se vaavaai mamao a le malo i se fesoasoani mo Manu’a, pe afai ae tula’i mai faafitauli faapenei i le va’a poo le va’alele foi.

 

Fai mai latou, e le o se taimi muamua lea ua leaga ai le MV Sili, e le o se taimi muamua fo’i lea ua fetaia’i ai tagata Manu’a ma le faafitauli i le mana’omia o oloa mo le aiga peitai ua le mafai ona maua i faleoloa ona ua leai se va’a.

 

“Ua leva na tatau ona i ai se fuafuaga a le malo mo Manu’a pe afai ae tula’i mai faaletonu faapenei i le vaa poo le va’alele, afai ua leaga so’o le MV Sili, saili se isi va’a mo le itumalo, afai fo’i o lo o faaletonu pea femalagaaiga a va’alele ona o faaletonu i le malae va’alele po o ni isi fo’i mafuaaga, saili se auala e fofo ai le faafitauli,” o le manatu lea a se tasi o tama o le itumalo.

 

Na taua e le susuga a Filoialii e faapea, o le mafuaaga lea na filifilia ai e le itumalo ona sui i le Fono Faitulafono, ina ia silasila toto’a i auala e fesoasoani ai mo Manu’a.

 

“Pau le mea lea ua o’o mai, ua ou fesiligia po o fai ni galuega a matou faipule o lo o i ai i le fono, ona o lenei lava e pagatia matou iinei ae leai lava se fesoasoani o maua mai,” o le saunoaga lea a Filoialii.

 

“O lea fo’i na aumai le va’a o le Foisia, e le’i umi lava ona fealua’i le Foisia ae leaga, e o’o mai lava i le taimi nei matou te le o toe faalogo lava i se tala e faatatau i le Foisia po o fea o i ai, o lea fo’i ua matou fa’alogo o le a tau fuafua le faatauina mai o le isi va’a mo Manu’a, o le fesili ua tula’i mai, o afea ea e mautu ai ni fuafuaga mo le itumalo,?” o lona mafatia ia o le isi tama o le itumalo.

 

E ui i lagona le fiafia o ni isi o le itumalo ma fesiligia ai galuega a latou sui o lo o i ai i le Fono Faitulafono, ae fia faailoa atu e le Samoa News, o le vaiaso na te’a nei na pasia ai e le Fono suiga sa faia i le paketi faaopoopo a le kovana sili, e aveese mai ai le $100,000 mai le tupe sa fuafua e tuu atu e fa’aleleia ai faleaoga a le Ofisa o Aoga, e faatupe ai galuega mo le toe fa’aleleia o le MV Sili.

 

O le afioga i le alii senatoa ia Laolagi Fonoti Savali Vaeao na talosagaina lea suiga ma malilie uma i ai afioga i senatoa, lea fo’i ua pasia e le maota o sui.

 

O le vaiaso nei fo’i na fesiligia ai e le alii faipule mai Manu’a #1 ia Fetui Fetu Jr le fa’atonusili o le Matagaluega o Uafu ma Taulaga ia Dr. Claire Poumele, i le tulaga o lo o i ai le va’a o le Foisia lea na faatau mai mo Manu’a.

 

O se tala fa’anoanoa e pei ona saunoa le tamaitai fa’atonu, o le Foisia o lo o taoto nei i le vaega o lo o i ai le Shipyard i Satala, ma o taeao uma lava e galulue ai le aufaigaluega mo le pamu ese ina mai o le sami mai totonu o le va’a, ona ua matua faaletonu lava le va’a, ma afai ae toe faaleleia lea va’a, e $500,000 le tau atoa e toe faaleleia ai.

 

Saunoa le isi alii faipule mai le itumalo o Manu’a #1, o le sui fofoga fetalai fo’i lea o le maota o sui ia Iaulualo Faafetai Talia e faapea, e tatau ona galulue le malo mo le faaleleia o femalagaaiga i Manu’a faapea ai ma Aunuu.

 

O lea manatu na lagolagoina e le afioga i le alii faipule ia itumalo o Manu’a #2, afioga Toeaina Faufano Autele. Saunoa Toeaina, afai e talanoa le Fono i le faaleleia o femalagaaiga, ia aua ne’i faapito mo na o Manu’a, a ia aofia ai le motu atoa.

 

Ae na taua e Dr. Claire i luma o le maota o sui e faapea, afai e tumau pea ona faaletonu le MV Sili i le vaiaso fou, ua i ai le manatu o le Matagaluega o le a faaaoga le va’a fagota a se tasi o alii faipisinisi i le atunuu lea ua ofo mai, e la’u ai uta ma faamomoli mo Manu’a.

 

Na taua e ni isi o le itumalo o Manu’a e faapea, e le popole i latou i le ituaiga va’a e alu atu, po o se alia fagota, va’a oloa po o se fautasi fo’i, pau le itu taua ia mafai ona la’u a latou uta ma oloa o lo o mana’omia i Manu’a.

 

O le aso ananafi na malolo ai le Fono Faitulafono, ina ua mae’a lana ulua’i tauaofiaga, ma o se tasi lea o popolega i ni isi o le itumalo o Manu’a, ona o lea ua alo atu le Fono i lana malologa, ae afai ae tulai mai se faaletonu i le itumalo, o ai o le a tula’i e tali atu.