Ads by Google Ads by Google

Fa’afofoga Faleomavaega i atugaluga o le atunu’u

Na fa’a fofoga ma le toto’a le alii faipule mai Uosigitone ia Faleomavaega Eni Hunkin, a’o fa’asoa e ni isi o le atunu’u o latou atugaluga i a’afiaga e ono fetaia’i ma Amerika Samoa, pe afai ae pasia le pili lea ua ia fa’aulu i luma o le Konekeresi, e avea ai ma Nesionale o le Iunaite Setete tagata mai fafo ua silia ma le ta’i 20 tausaga talu ona aumau i le teritori.

Ua ta’ua e ni isi e fa’apea, afai ae pasia le tulafono lea, o le a avea Amerika Samoa ma faitoto’a e fa’a faigofie ai ona ulufale atu tagata mai atunu’u ese, i le malo tele

O isi na manatu e tu’u atu lenei pili e palota i ai le atunu’u ia Novema, ina ia manino ai po o fea o lo o ta’oto i ai finagalo o tagatanu’u a Amerika Samoa.

O i latou uma na tete’e i lenei pili, sa fa’aalia lo latou lagolagoina o leisi pili o lo o tau fa’aulu e Faleomavaega, e avea ai tagata Amerika Samoa ma sitiseni o le malo tele.

Na ta’ua i molimau, o se auala lea o le a faigofie ai ona talosaga sa’o atu tagatanu’u mai le Amerika Samoa pe afai e fia avea ma sitiseni, nai lo le tau malaga e aumau i so’o se setete o le malo tele mo le tolu masina, ma totogi ai le faitau afe ma afe o tupe ona o le fia avea ma sitiseni.

Na fa’apupula e Faleomavaega e fa’apea, afai o se tagata mai Amerika Samoa e fia avea ma sitiseni o Amerika, e le gata e totogi lona pasese i le va’alele e malaga atu ai i Hawaii, nofo i le fale talimalo po o nisi o aiga mo le tolu masina ona fa’ato’a agava’a lea mo le tu’uina atu o lana talosaga.

“Afai foi e talosaga, e silia ma le $600 le totogi o le talosaga, ma o se tupe tele lea o le a a faaalu ai pe a faaopoopo i le pasese ma le tupe o loo tausi ai le nofo ai i totonu o le setete,” o le saunoaga lea a le alii faipule ia Faleomavaega.

Na fa’aalia e ni isi o tagatanu’u o Amerika Samoa, lo latou tete’e i le pili e avea ai tagata mai fafo ma Nesionale, se’i vagana o i latou na fananau i totonu o le teritori.

Na taua e se tasi o tina mai Pago Pago, ua silia i le 60 tausaga talu ona aumau i Amerika Samoa, o ia na ulufale mai ma ona matua ina ua vala’auina lona tama e faifeau i Manu’a i le tausaga e 1945, ina ua fa’atoa 2 ona tausaga, ma, talu mai lea taimi seia o’o mai i le taimi nei, ua avea Amerika Samoa ma ona aiga, ua silia i le 45 tausaga talu ona avea o ia ma tina faipisinisi seia o’o mai lava i le taimi nei, o lo o totogi lana lafoga i le malo, o lo o tautua i le aiga, lotu ma le nuu.

Ona o ia mafua’aga uma, sa ia fa’aleoina ai lona lagolagoina o le pili ua fuafua i ai le alii faipule, ina ia faigofie ai ia te ia ona malaga i Amerika ma toe foi mai, e aunoa ma le tau toe talosagaina o se visa e malaga ai.

Fai mai le isi tina mai fafo, o se fa’anoanoaga  ia te ia, ua avea le manatu o tagatanu’u o Amerika Samoa e taofiofi le so’ona lolofi mai o tagata mai le atu Asia ma isi atunu’u o le lalolagi i Amerika Samoa ma auala ua le manatu ai i le tautua o lo o faia e tagata mai Samoa i le tele o tausaga o tautua ma nonofo i Amerika Samoa.

“O uso mai Samoa, e le gata o lo o tautua mo le malo e ala i le totogiina o lafoga, ae o loo tautua foi i aiga, nuu ma ekalesia, e le pei o tagata mai isi atunuu e le tautua i aiga ma nuu o loo nonofo ai,” o lana molimau lea.

I le molimau a le tama’ita’i o Sandra King, na ia saunoa ai, o atugaluga ina nei avea lenei pili ma auala e avea ai Amerika Samoa ma faitoto’a e ulufale atu ai tagata nei i le malo tele, ae o lo o i ai lava tulafono a latou atunu’u e mafai ai ona talosaga sa’o pe a fia ulufale i le malo tele.

Ae na taua e Teresite Maulupe, afai ae pasia lenei tulafono, o le a a’afia fanau a le atunu’u i le lumanai.

I le molimau a Esther Wall na ia taua ai, afai o tagata Amerika Samoa na aumaia tagata mai fafo ma faa galulue i totonu o le atunuu, e tatau foi ona tuu atu i ai se tali e tusa ai o le latou tautua, ae fai mai Jim McGuire, e le o se tulaga talafeagai le tautua ma totogi e tagata nei lafoga mo le malo ae le mafai ona palota i latou.

I le feiloaiga a le itumalo o le Maoputasi i le Aso Tofi na tea nei, na faalauiloa ai e le afioga i le Maoputasi ia Mauga Tasi Aseuga le tete’e o le itumalo i le pili lea a Faleomavaega.