Ads by Google Ads by Google

Fa’afailele lau Lafu Pua’a!

O le matagaluega le ASCC/CNR i le Tautua mo Lafumanu, lea e tausia ai meatuaolo i totonu o le sai ua mae’a aiaia i tulafono a le ASEPA, ua latou fa’atautaia se a’oa’oga taua mo le ‘Au Fai Lafumanu a le atunu’u, ma ua latou tima’i mai, “Ia outou fa’afailele leleia a outou Lafu Pua’a!”

 

O le a’oa’oga lenei e tolu aso e fa’atautaia ai, na amatalia i le aso Gafua ae fa’ato’a fa’amae’a i le aso. “O lou iloa lelei ona fa’afailele o au manu, po’o au fagafao, o le a aoga tele lea ia te oe, i le taimi e fanau ai, ma e mafaia ai ona fa’alatalata i le manu ina ia fa’asaoina uma lana lafu, aua o le mautinoa lea o ni au manu e fa’atau atu mo se tupe i le lumana’i o lau atina’e.” O se tima’iga lea a Otto Hansell, le ali’i foma’i o lo’o tausia fa’apitoa le lafu i le ASCC/CNR i Malaeimi.

 

I le amataga ole lesona fa’apitoa mo le aufailafu pua’a sa latou fa’ailoa mai ai ituaiga o manu ua mae’a ona tausia i le tatou nei malo. “Ua tau le toe maua pua’a Samoa sa masani mai ai i tatou, e fagaina lava i le popo i le aso atoa, ae ua tatou tausia nei ituaiga manu ua mae’a fa’afeusua’i fa’aso’o ma tatou pua’a, fa’atasi ai ma pua’a sa auina mai fafo.”

 

“Ua i ai fo’i ala eseese ua maua ai le avanoa e fa’afeusua’i ai manu ae le tau ‘aumaia se manuola mai fafo. Ua fa’aaoga faiga fa’aonaponei, e fa’afaigofie ai lea tulaga, ma lauolaola ituaiga manu papalagi nei e aofia ai le pua’a peretania lea ua ta’atele na’ua.” O se tala lea sa fa’afofogaina e le aufai Lafumanu.

 

O se tasi o nei ala, o le aumaia lea o simeni o pua’a po’a ma ua tatui i pua’a fafine i vaitaimi o taulalaga o pua’a, ma ua fa’afaigofie atili ai ona ma’itaga pua’a ma fananau mai ai tama’i pua’a e lelei le a’ano, ma e filemu fo’i o latou natura, e masani i nofoaga i totonu o pa si’omia. E masani fo’i o latou tino i mea’ai paleni ma e tatau fo’i ona fa’autagia lelei, ia lelei ona fagaina fa’alua nei ituaiga o manu.

 

“O le ala lea o le lalata vave o ituaiga o pua’a nei, aua o pua’a Samoa e le tau o mai e fananau mai i nofoaga e latalata i fale ma e tele ai tagata, e masani ona o mamao ina ne’i te’ia a’o fananau, peita’i o manu nei mai fafo, e ao ina auai se tasi e fesoasoani i le aumatua i le taimi e fanau ai lana toloa’i,”  o le saunoga lea a le faiaoga.

 

O ituaiga mea’ai, o lou malamalama fo’i i uiga va’aia o manu pe afai e le lelei ona fagaina, o ituaiga o fa’ama’i ma mea e mafua ai, ae maise o lau galuega e fai pe afai e va’aia ua fanau se aumatua, ae tau le iloa e le aumatua fanau, ma le fa’afaileleina o au tama’i pua’a mai le fanau mai se’ia o’o ina tolu vaiaso vavae ese mai le tina, na matua sasa’a fa’auto ai le tomai o le ali’i foma’i o manu i le lautele o le au failafu i nei aso e tolu.

 

“E i ai taimi e tutupu ai fa’aletonu e le ma’alofia, ma e mo’omia lava ona fesoasoani sa’o le failafu ina ia tausia lelei le toloa’iga, pe afai ae mate le aumatua o fanau.” O nei a’oa’oga fa’apitoa, sa maofa ai lava, aua o nei mea uma, sa le masani ai le mamalu lautele, sa tu’u lava i le manu i lona atamai fa’anatura na te fanaua ana tama ma toe tata’i mai i le lafu mulimuli ane.

 

O isi mea e mata’ina ai le a’oa’oga, o le sao o le tagata failafu, ina ia mautinoa e tausia fa’afagafao ana manu uma, ia fa’afaigofie ona i ai i le taimi e fanau ai lana aumatua, ae le fe’ai o ia, ma toe lamatia ai lona soifua.

 

“O le tele o le toloa’i a lau manu e ola mai ma matutua ia avea ma ni manu e fa’atau atu, o le aoga lena o lau atina’e ia te oe le failafu.” Ina ua fesiligia, e matele lava ina atoa le ta’i 10 o toloa’i a pua’a a le au failafu sa auai i le fonotaga fa’aleaoaoga lea.

 

Ua fa’ailoa fo’i ia i latou e ao ina tu’u ese lava le aumatua ua ma’itaga i sona lava sai, ma ia fufulu lelei lona sai, pe afai ua toe vaiaso ona fanau lea o le pua’a. “Ia mautinoa ai, e le a’afia vave lenei toloa’i i ni fa’ama’i leaga mai le amataga.”

 

Pe afai e tapena lea sai ma le aumatua o le a fa’atali e fanau, ia faia se matauila e mafai ona fa’amafanafana ai tama’i pua’a i le taimi e fananau mai, aua e sili lava ona mo’omia lea tulaga e le toloa’i i lo latou fananau mai. “E sili fo’i ona lelei, pe afai e ese lava sina itu o le sai o le aumatua e fa’amautu i ai le toloa’i ma tu’u i ai lea moli, aua e tele na’ua tama’i pua’a e mamate ona ua taotaomia e le aumatua a’o taumafai e fanau lana toloa’i,” o le lapataiga lea a le faiaoga.

 

Ina ua mae’a talanoaina aumatua fananau, sa fa’apea loa ona va’ai i tulaga o pua’a po’a e ao ina fa’asao mo le fa’afeusua’iga o le lafu, ae o isi uma, e ao ina fofo ina ia vave ona tino lelei, ma fa’atau atua mo le fofoga taumafai ina ia olaola le atina’e.

 

O lenei a’oa’oga, o se isi lea tautua, ina ia mafai ona tima’ia le au failafu, ia agai i luma le latou atina’e, ma lou malamalama i lau lafu, ia le toe tau mo’omia ai le o’o atu o se Foma’i Manu e fesoasoani ia te oe i taimi e fananau ai lau lafu, ma taimi fo’i e va’aia ai ni manu ua mama’i.